De mens heeft de plicht om rekening te houden met de belangen en waardigheid van
anderen, zoals men dat ook van zichzelf zou verwachten.
Over het algemeen wordt het kwaad beschouwd als gedrag dat schadelijk is voor anderen
en dat bewust en opzettelijk wordt gedaan.
Zeven sociale processen spelen een rol bij het ontstaan van slecht gedrag:
1. Gedachteloos;
2. Ontmenselijken van anderen;
3. Afstand nemen van jezelf als individu;
4. Afstand nemen van persoonlijke verantwoordelijkheid;
5. Blind gehoorzamen aan autoriteit;
6. Conformeren aan groepsnormen;
7. Passieve tolerantie van slecht gedrag.
Naast ontwikkelen van je kunde (technisch-instrumentele professionaliteit) moet een
pedagoog ook kunnen oordelen over de vraag in hoeverre het streven naar effectiviteit
aansluit op de ruimere bedoeling van opvoeden, namelijk de oriëntatie op de
eigenstandigheid van kind.
De pedagoog reflecteert op de waartoe vraag en is daarmee normatief professioneel.
Redenen waarom het van belang is je normatief persoonlijk te ontwikkelen:
- Kwetsbaren mensen;
- Gevoelige info;
- Machtspositie (in kennis als hulpverlener);
- Het krachtenveld van verschillende belangrijk: van de client en van de organisatie en
van de overheid (bezuinigen etc.).
Om je normatieve professionaliteit te ontwikkelen is het verder relevant te weten dat
morele problemen op verschillende niveaus plaatsvinden.
- Micro-niveau: kiezen voor veiligheid of betrouwbaarheid van de client;
- Meso-niveau: autonomie van client of veiligheid van anderen;
- Macro-niveau: overheid etc, kostenbeheersing of kwaliteit van de zorg.
De niveaus staan met elkaar in verbinding. De professional kan gezien worden als hoeder
van waarden, omdat men oa zich kan beroepen op de universele verklaring van de
rechten van de mens dus iets wat op macro niveau besloten is kan op microniveau worden
toegepast.
Moraal = is geheel van handelingen die als sociaal wenselijk of maatschappelijke als
gewenst wordt gezien
Waarden = wat vinden we waardevol
Normen = hoe je moet handelen
Normen en waarden en dus de moraal zijn niet statisch.
Deugd = een min of meer goede eigenschap die ertoe leidt dat de persoon goed handelt
Ethiek = de systematische reflectie op morele vragen, op basis van relationele argumenten
Moreel probleem = als waarden botsen is spraken van een moreel probleem.
1
,De meest gecompliceerde morele problemen noemen we ethische dillema’s, waarbij welke
keus je ook maakt; er geen perfecte oplossing is.
Mensen kunnen rationeel nadenken over morele vragen, maar mensen kunnen ook moreel
handelen op basis van intuïtie en emoties:
1. Hechtingsmoraal: goed zorgen voor je naasten;
2. Geweldsmoraal het is goed om jezelf en naasten te beschermen tegen
levensbedreigingen (overlevingsinstinct);
3. Reinigingsmoraal: het is goed om je wereld zuiver te houden;
4. Samenwerkingsmoraal: het is goed om constructief samen te werken (vertrouwen);
Ethiek = zede, gewoonte, gemeenplaats
Als mensen afstand nemen van hun instinctieve gedrag en op een redelijke manier het
verschil tussen goed en kwaad beargumenteren, komen we op het terrein van de thiek. De
normatieve pedagoog is hiertoe instaat.
3 soorten ethiek:
1. Descriptieve (beschrijvende) ethiek- hoe mensen zich gedragen, feiten
2. Prescriptieve of normatieve (voorschrijvende) ethiek – hoe mensen zich zouden
moeten gedragen (waarden), beroepscode
3. Meta-ethiek (bestudeert fundamentele morele vraagstukken): kunnen waarden
universeel zijn? Wat verstaan we onder vrijheid?
Een van de centrale waarden waar een normatieve pedagoog rekening mee houdt, is
respect en autonomie.
Je kunt alleen moreel verantwoordelijk handelen als je in de vrijheid was om ook anders te
handelen.
Wilsvrijheid = vrije wil, in hoeverre ben je als mens vrij. Niet louter bepaald wordt door
erfelijkheid, opvoeding en omgeving (=determinisme).
Maatschappelijke vrijheid = gaat over de vraag in hoeverre andere mensen of sociale
omstandigheden bepalen of iemand kan doen wat hij graag wil doen.
Maatschappelijke vrijheid kan je op twee manieren bezien:
1. Positieve vrijheid: betekent de vrijheid om je leven in te richten zoals jij dat wilt en je
eigen doelen na te streven. Het gaat hier om de vraag in hoeverre je zeggenschap
hebt over je eigen leven;
2. Negatieve vrijheid: hier gaat het erom dat anderen niet bepalen wat iemand kan
doen. Afwezigheid van dwang.
Als hulpverlener zoek je voor de autonomie naar de juiste balans tussen twee vrijheden.
Pas als mensen zich de normen en waarden eigen maken, als ze die internaliseren is er
sprake van een geweten. Daarbij helpen de volgende twee sociale en cultureel bepaalde
emoties:
1. Schaamte
2. Schuld
Freud:
Super ego
- Hoe het hoort te zijn, controle
- Het stemmetje van je ouders: gedraag je je wel netjes?
Ego
- Regulerende functie, bewuste
2
,Id
- Instincten en onbewuste wensen
- Het gedeelte van jezelf dat je nog niet in bezit hebt
De behavioristen stellen dat de mens objectief bestudeerd kan worden door zijn
waarneembare gedrag te onderzoeken. Al het niet-waarneembare viel volgens hen buiten
de wetenschap.
Morele ontwikkeling kan volgens hen door:
- Straf en beloning (conditionering)
- Observeren (van rolmodellen)
Kohlberg’s theorie van morele ontwikkeling
Niveau 1 : preconventionele moraal
- Goed is wat niet bestraft wordt
- Voor wat, hoort wat principe
Nivea 2: conventionele moraal
- Goed is wat het systeem en de groep van je vraagt
- Goed is gehoorzaamheid van de wet
- Iedereen doet het toch?
Niveau 3: postconventioneel niveau
- Oriëntatie op het sociale contract mensen rechten
- Universele ethische principes en eigen geweten
Carol Gilligan
Gaat om de verbondenheid tussen mensen en staat hiermee aan de basis van de
zorgethiek.
Werken als een professional:
- Motivatie
- Integriteit
- Legitimatie: verantwoordelijkheid nemen
- Deskundigheid
MILD
3
, Hoorcollege 2
Wat zijn de gevolgen van mijn mogelijke handelingen?
- Gevolgenethiek
Wat hoor ik te doen?
- Beginselen ethiek/deontologische ethiek: intentie is belangrijk
Wat voor mens of pedagoog wil ik eigenlijk zijn?
- Deugdenethiek: karakter en motieven van de handelende persoon
Hoe kan ik in relatie met de ander vanuit zorgzaamheid het juiste doen?
- Zorgethiek: handelen vanuit deugden en relaties
De deugdenethiek
Wat is moreel juist? Wanneer ben ik een goed mens?
Deels karakter, deels aangeleerd, maar blijvende reflectie is altijd noodzakelijk.
Deugd in deze tijd: tolerantie en respect
Held van vandaag: eigen rechten voetbalvrouwen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lies98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.