Inleiding Behandelmethoden: Uitgebreide samenvatting hoorcolleges (2023)
Ivyvanekert
Samenvatting Inleiding Behandelmethoden
Hoorcollege 0: Introductie
Behandelmethoden
• Individuele therapie.
• Groepstherapie.
• Medicatie.
• Creatieve/ drama/ psychomotorische therapie.
• TMS: Transcraniële magnetische stimulatie.
Door alle verschillende therapieën zou het lijken alsof ze zo verschillend van elkaar
zijn, maar er zijn veel overeenkomsten, zoals het praten met een therapeut die je een
veilig gevoel moet geven.
Psychotherapie
• Klassieke psychoanalyse: Freud was de grondleggers van de
psychotherapie, waarbij je als cliënt op een sofa ligt en de therapeut je vragen
stelt. Deze therapie duurt vaak jaren, waarbij de mensen meerdere keren per
week therapie hebben. Het is een lange intensieve therapie.
֍ Vrije associatie: cliënten vertellen wat er in ze opkomt en gaan hierop
verder. De therapeut hoopt op basis daarvan meer inzicht te krijgen in
wat er op onbewust niveau gebeurd bij de cliënt.
֍ Droomanalyse.
֍ Veronderstelling: cliënten zijn zich niet bewust van hun conflicten met het
onderbewustzijn. Deze conflicten zorgen voor psychische klachten.
֍ Hiërarchische relatie.
• Humanistische, cliënt-gerichte therapie.
֍ Cliënt werd gezien als degene die zelf goed weet wat hem/ haar gaat
helpen. Hij/ zij loopt zelf het proces door, door het ervaren en voelen.
֍ Therapeut moet de cliënt stimuleren door een steunende, empathische
en rustige houding. Is niet directief, maar geeft veel terug aan de cliënt
door een onvoorwaardelijke acceptatie, goede relatie en authenticiteit.
֍ Korter van duur.
• Emotie-gefocuste therapie.
֍ Meer gericht op de emoties van de cliënt, welke veel informatie bevatten
over hetgeen wat je nodig hebt om probleem op te lossen.
֍ Hedendaagse gebeurd er veel waardoor het normale emotieproces
wordt verstoord.
֍ In emotie-gerichte therapie wordt er vanuit een cliëntgerichte manier
gekeken naar de verstoorde processen.
֍ Korter van duur.
• Moderne psychodynamische aanpakken (psychoanalytisch gericht): gaan
ervanuit dat er onderliggende conflicten zijn in iemands persoonlijkheid, die
bijdragen aan psychopathologie. Echter, zijn deze aanpakken iets meer
gefocust op bepaalde processen, meer tijdsgebonden en beter onderzocht.
֍ Transference-focused therapie.
֍ Mentalization based treatment.
, Inleiding Behandelmethoden: Uitgebreide samenvatting hoorcolleges (2023)
Ivyvanekert
Deze therapieën kunnen nog steeds meerdere jaren duren, maar zijn wel meer
afgebakend.
• Cognitieve therapie.
֍ Ontwikkeld door Beck die oorspronkelijk een psychoanalyticus was,
maar observeerde dat depressieve cliënten wel bewust waren van hun
onderbewustzijn.
֍ De gedachten die cliënten over zichzelf hadden, leken verband te
hebben met de klachten waarmee mensen naar de psycholoog kwamen.
• Somberheid → depressie.
• Angst en zorgen → angststoornis.
֍ Mensen met psychopathologie maken cognitieve denkfouten.
• Gedragstherapie: gebaseerd op leertheorieën (straf zou moeten zorgen voor
minder gedragsuiting, en beloning voor meer gedragsuiting).
֍ Mensen en dieren laten gedrag zien, wat zou bij kunnen dragen aan
bepaalde psychische klachten.
֍ Een van de belangrijkste principes is dat je juist bepaald gedrag moet
laten zien, omdat dit op lange termijn helpend is.
• Angststoornis: stel je bent ooit overvallen in de supermarkt, dan
ga je die bepaalde context associëren met angst, wat mensen
ontmoedigt om hetzelfde gedrag te laten vertonen. Je
gedragsmatig moeten leren dat het winkelen in een supermarkt
niet altijd gepaard gaan met de gevreesde uitkomst. Mensen
moeten merken dat de situatie minder eng is dan ze dachten.
• Cognitieve gedragstherapie: rond de jaren ’70/’80 werden er veel artikelen
gepubliceerd waarin cognitieve en gedragstherapie vergeleken werden. Uit
deze artikelen bleek vaak dat beide therapieën ongeveer even effectief waren.
Later zijn deze richtingen samengevoegd tot cognitieve gedragstherapie. Op dit
moment is cognitieve gedragstherapie een van de meest populaire therapieën.
֍ Van korte duur met een specifieke focus die ingrijpen op gedrag en
gedachten.
֍ Gefocust op zelfwaardering, emotieregulatie en meta-cognities.
• Acceptance and commitment therapie: het idee dat je niet moet vechten
tegen negativiteit en alles wat je zou willen veranderen, omdat dit juist kan
zorgen voor extra stress en vervelende gedachten. Het is de bedoeling dat je in
het moment bent en geniet van alles wat er wel goed gaat en om je te richten
op de dingen die je waardevol vindt.
֍ Ontwikkelt in de jaren ‘80, vanuit een oosterse filosofie.
֍ Wordt ingezet bij lichamelijk onverklaarbare klachten of bij mensen die al
vaker therapie hebben gehad.
• Integratieve therapie: combinatie van verschillende soorten therapie.
֍ Schematherapie: combinatie van psychodynamische therapieën,
emotie-gerichte therapieën en cognitieve gedragstherapie. Toegepast bij
mensen met persoonlijkheidsstoornissen en mensen met langdurige
klachten.
2
, Inleiding Behandelmethoden: Uitgebreide samenvatting hoorcolleges (2023)
Ivyvanekert
• EMDR: is ontwikkeld vanuit de ervaring van de grondlegger die erachter kwam
dat wanneer ze de blaadjes met haar ogen volgende tijdens haar wandeling, dit
haar rustig maakte en dingen die haar dwarszaten meer naar de achtergrond
gingen. Vanuit deze ervaring is er onderzoek gedaan of het maken van
oogbewegingen (van links naar rechts) kunnen bijdragen aan het verwerken
van traumatische gebeurtenissen. Achteraf bleek dat het heen-en-weer
bewegen met de ogen helemaal niet zo relevant was voor de behandeling.
Zolang het werkgeheugen belast wordt, heeft de therapie nut.
Overzicht Belangrijkste Psychotherapie Vormen
Duur van de Therapieën
Lang Kort
Klassieke psychoanalyse Acceptance and commitment therapie
Transference-focused psychotherapie Cognitieve therapie
Mentalization based treatment Gedragstherapie
Integratieve therapie (schema therapie) Cognitieve gedragstherapie
Humanistische cliënt-gerichte therapie Andere CGT vormen
Emotie-focused therapie EMDR
3
, Inleiding Behandelmethoden: Uitgebreide samenvatting hoorcolleges (2023)
Ivyvanekert
• Kort: enkele weken (4 à 5 sessies). Meeste instellingen bieden therapieën aan
van 8 tot 15 sessies; weken/maanden.
• Lang: jaar of langer dan een jaar, vooral bij mensen met chronische of heel
ernstige psychopathologie en persoonlijkheidsstoornissen.
Therapieschool
• Psychoanalytisch/ -dynamisch: klassieke psychoanalyse en moderne
psychodynamische aanpakken (transference-focused psychotherapie en
mentalization based treatment).
• Humanistisch/ client gericht: humanistische cliënt-gerichte therapie en
emotie-focused therapie.
• CBT: integratieve therapie (schema therapie), ACT, cognitieve therapie,
gedragstherapie, cognitieve-gedragstherapie, andere CGT vormen.
Hoorcollege 1: Algemene Factoren in Psychotherapie
The Dodo Bird Verdict
Het oordeel over de dodo is een debat dat al sinds 1936 gaande is en nog steeds
wordt gevoerd. Onderzoek in de loop der tijd (met behulp van RCT's) richtte zich op
"welke therapie beter is". Hoofdvraag die wordt gesteld is: “Doen verschillende soorten
psychotherapie ertoe, of zijn de veranderingen verkregen door algemene of
"gemeenschappelijke factoren" die aanwezig zijn in alle psychotherapie in het
algemeen?” Resultaten geven aan dat alle methoden effectief zijn, dus in plaats van
te focussen op verschillen is er steeds meer aandacht voor het bestuderen van
gemeenschappelijke factoren naast specifieke factoren, zoals gerelateerd aan
behandelmethoden.
Algemene Factoren
Hoewel behandelmethoden verschillen in hun aanpak (bijv. met verschillende
interventies, houding van de therapeut, woordenschat, veronderstellingen etc.).
Echter, het algemene idee is dat er meetbare, maar niet zo waarneembare
mechanismen aan het werk zijn die bijdragen tot verandering bij mensen. Het zijn
gemeenschappelijke mechanismen in de meeste mensen en men veerwacht dat ze
deel uitmaken van onze sociaal-biologische erfenis. Daarom bestaat er in
psychotherapie enerzijds patiëntfactoren en anderzijds therapeutische factoren. Welke
percentage common factors bijdraagt aan de effectiviteit van therapie is onduidelijk,
maar we weten dat specifieke behandelmethoden zelden meer dan 50% respons
geven op een bepaalde behandeling.
Belang van Verschillen
Gemeenschappelijke factoren helpen ons te begrijpen waarom verschillende
therapiemodellen min of meer even effectief zijn en dat alle methoden waarschijnlijk
blinde vlekken hebben. Maar ook:
• Het is goed om als therapeut een voorkeur te hebben voor verschillende
modellen (net als patiënten).
• Het stimuleert ons om na te denken over universele werkmodellen voor de
menselijke psyche.
• Het biedt een universele taal om te communiceren over fenomenen in
verschillende psychotherapiemethoden.
4
