Mediagebruik
ORGANISATIE 2021
Onderzoek mediagebruik
MEDIAGEBRUIK
NAAM: ALINE BREDEWOLD
STUDENTNUMMER: 305820435
ORGANISATIE | Mariannalaan 8
, Samenvatting
De opdrachtgevers vinden het belangrijk dat de huisgenoten (de doelgroep) meedraaien in de
maatschappij; als burger en medemens. Er wordt gezien dat media in de betrokkenheid naar de
buitenwereld een grote rol speelt. Er zijn positieve effecten in het gebruik van media gezien de
actualiteit, de nieuwsbeleving en het burgerschap. De vraag van de opdrachtgever was: Hoe kan de
motivatie om mee te draaien in de maatschappij door mediagebruik geoptimaliseerd kan worden.
Dit onderzoek was een fundamenteel onderzoek. Er is gebruik gemaakt van een kwalitatieve methode
en van niet-cijfermatige gegevens. Een semigestructureerd interview is afgenomen bij tien
huisgenoten (de doelgroep) en vier medewerkers.
Positieve invloeden mediagebruik op de doelgroep:
Geconcludeerd wordt dat LVB-volwassenen meer vriendschappen en sociale connecties hebben door
het gebruik van media en dit ervoor zorgt dat de autonomie versterkt wordt. Mediagebruik zorgt ervoor
dat de doelgroep contact legt en vriendschappen onderhoudt. Door het gebruik van media zijn er meer
mogelijkheden, die de leer- en werkmotivatie versterkt.
Mediagebruik heeft in termen van vriendschap, eigenwaarde, ontwikkeling, sociale identiteit,
zelfvertrouwen en geluk een positief effect op de levens van LVB-volwassenen.
Participatie en meedraaien in de samenleving:
Mediaplatforms geeft mensen met LVB en/of leerachterstand een kans om mee te doen in de
maatschappij, het versterkt de zelfredzaamheid en het geeft daarbij ook nog eens plezier. Mensen met
communicatieve en cognitieve beperkingen hebben toegang tot communicatie op afstand nodig om
participatie in de samenleving te bereiken. Het nieuws en actualiteit draagt bij aan de betrokkenheid
naar de maatschappij. Uit de resultaten bleek dat belangrijk is om actualiteiten op een goede manier
te vertalen naar de cliënt, vervolgens kunnen ze samen kijken naar mogelijkheden om een bijdrage te
leveren aan de maatschappij. Het initiatief ligt voornamelijk bij de begeleider. De begeleider kan
ideeën bedenken welke aansluiten bij de intrinsieke motivatie van de huisgenoten en samen met de
huisgenoten uit voeren.
Begeleiding van de veiligheidsrisico’s:
Uit de resultaten blijkt dat er is een discopathie zit tussen wat de begeleiders als begeleidingsbehoefte
zien en wat de doelgroep zelf zegt nodig te hebben. Het is belangrijk dat begeleiders op de hoogte zijn
van de veiligheidsrisico’s hoe ze de huisgenoten kunnen ondersteunen, zodat de huisgenoten
weerbaarder worden. Gezien de grote diversiteit in IQ en het sociaal aanpassingsvermogen zal de
begeleiding ondersteuning op maat moeten bieden. Hierbij is het van belang dat de cliënt centraal
staat. Er sprake is van onderling vertrouwen, openheid en transpiratie. Bij een ‘niet pluis’ gevoel is het
belangrijk dat de begeleider openheid creëert door middel van een veilig gesprek binnen de
vertrouwensrelatie, de begeleider moet in zijn taalgebruik aansluiten bij het taalgebruik van de cliënt
en aansluit bij belevingswereld van de cliënt. Hierbij is het belangrijk dat er ingespeeld wordt op de
behoeftes van de huisgenoten en de begeleiders kunnen helpen waar nodig.
Aanbevelingen die van belang zijn in ECD en beleidstukken:
Aanstellen van een aandachtfunctionaris ‘mediagebruik’.
Het fenomeen ‘mediawijsheid’ integreren in de zorgplannen
Mediawijsheid bespreken met sociale omgeving en samen met ouders de
begeleidingsbehoefte vaststellen.
Aanbevelingen die van belang kunnen zijn voor de begeleiders:
Stel de huisgenoot centraal, zijzelf zijn de experts.
Media gebruiken als begeleidersmiddel.
Inhoudsopgave
1
Mediagebruik | ORGANISATIE
, SAMENVATTING................................................................................................................................1
HOOFDSTUK 1 INLEIDING..................................................................................................................2
HOOFDSTUK 2 METHODE VAN ONDERZOEK......................................................................................7
2.1 ONDERZOEKSMETHODE..........................................................................................................................7
2.3 ONDERWERP LIJST.................................................................................................................................8
2.4 BETROUWBAARHEID EN VALIDITEIT...........................................................................................................9
2.5 ANALYSEPROCEDURE..............................................................................................................................9
HOOFDSTUK 3 RESULTATEN............................................................................................................10
HOOFDSTUK 4 CONCLUSIES, DISCUSSIE EN AANBEVELINGEN..........................................................13
4.1 CONCLUSIES.......................................................................................................................................13
4.2 VERBAND LITERATUUR- EN PRAKTIJKBEVINDINGEN.....................................................................................15
LITERATUURLIJST.............................................................................................................................18
BIJLAGE 2 SAMENVATTING INTERVIEWS.........................................................................................................19
2.2 INTERVIEWS HUISGENOTEN....................................................................................................................19
2.2 INTERVIEWS MEDEWERKERS...................................................................................................................22
Hoofdstuk 1 Inleiding
Dit onderzoeksverslag gaat over de positieve invloed van sociaal media bij mensen met een licht
verstandelijke beperking, ook wel LVB genoemd (In dit onderzoek noemen we de cliënten, de
huisgenoten i.v.m. de visie en missie van de organisatie).
De opdrachtgevers zijn: -, -, bestuurders van ORGANISATIE.
1.1 Aanleiding onderzoek
Gesprek met opdrachtgever
A. W. zal mij tijdens dit onderzoek beoordelen, in opdracht van de opdrachtgevers.
Gesprekverslag 26 oktober 2021
De huidige situatie is te omschrijven dat het ORGANISATIE volledig in kaart heeft wat de positieve
effecten zijn in het mediagebruik van de huisgenoten. Er is weinig zicht op welke media ze gebruiken
en hoe ze deze positief toepassen in hun dagelijkse leven.
De te beleven visie van ORGANISATIE is als volgt:
“Een kwalitatief goed bestaan betreft voor mensen met een beperking dezelfde soort zaken als voor
elke burger, zoals gewaardeerd worden om wie je bent, zeggenschap hebben over je leven,
verbonden zijn met andere mensen, vrienden hebben, deelhebben aan wat er in je omgeving gebeurt,
van betekenis zijn voor anderen, bijdragen aan de samenleving. Deel uitmaken van de samenleving
moet vanzelfsprekend zijn in het denken en handelen”. ORGANISATIE
2
Mediagebruik | ORGANISATIE
, De opdrachtgevers vinden het belangrijk dat de huisgenoten meedraaien met de maatschappij, als
burger en als medemens. Media kan in de betrokkenheid naar de buitenwereld een grote rol spelen.
Te kennen is dat er positieve effecten zijn in het mediagebruik gezien de actualiteit, de nieuwsbeleving
en de burgerschap. ORGANISATIE heeft echter niet goed in kaart welke media vormen de
huisgenoten gebruiken en welke mediavormen een positieve invloed hebben. Tot dusver is het nog
niet in kaart gebracht hoe de begeleiders dit goed kunnen monitoren en begeleiden. De vraag van de
opdrachtgever is dan ook hoe we de interne motivatie van het meedraaien in de maatschappij door
mediagebruik kunnen optimaliseren.
Doelen die we afspreken zijn:
- In kaart brengen welke positieve invloeden van mediagebruik er zijn per levensgebied.
- In kaart brengen hoe we deze positieve invloeden kunnen benadrukken en vergroten.
1.2 Probleemanalyse
ORGNISATIE ervaart een probleem in het mediagebruik, om hier een kloppende analyse van te
maken gebruik ik de 6-w methode.
Wat is het probleem?
De opdrachtgever wil weten wat de positieve invloeden zijn van mediagebruik voor de huisgenoten. In
het gesprek met mijn beoordelaar werd het duidelijk dat de probleemstelling vooral ligt hoe we het
mediagebruik kunnen optimaliseren. Hierin richt ik mij op de na te volgen visie ‘deel uitmaken van de
maatschappij, net als ieder ander’.
Wat is de aanleiding van het probleem?
De aanleiding van het probleem is te stellen dat er binnen ORGANISATIE momenteel weinig wordt
begeleid op mediagebruik. De medewerkers hebben weinig zicht op het mediagebruik van onze
huisgenoten. Hierdoor zijn er weinig begeleidingsmogelijkheden om aan te sluiten bij de huisgenoot en
de huisgenoot te motiveren. De aanleiding van het probleem is dat er enerzijds een ethisch dilemma
speelt in het eigen recht op privacy. Anderzijds dat medewerkers willen aansluiten en motiveren,
stimuleren om het mediagebruik te optimaliseren.
Wie heeft het probleem?
De opdrachtgevers ervaren dit probleem. De opdrachtgevers zien de mogelijke optimalisatie van
mediagebruik en zijn opzoek naar kansen door middel van mediagebruik. Medewerkers ervaren dit
probleem aangezien het lastig wordt gevonden om aan te sluiten en te motiveren in verband met het
privacy recht. De huisgenoten ervaren dit probleem omdat ze hun eigenheid in mediagebruik niet
willen verliezen.
Wanneer doet het probleem zich voor?
Dit probleem is mogelijk bij de start van het al ORGANISATIE ontstaan. De huisgenoten maken veel
gebruik van media, maar hebben dit in de laatste jaren niet geoptimaliseerd om mediagebruik te
gebruiken en in te zetten in de maatschappij om hen heen.
Waar doet het probleem zich voor?
Het probleem doet zich specifiek voor in het woonhuis, omdat juist in de thuissituatie de huisgenoten
veel gebruik maken van media.
Waarom is het een probleem?
Het is een probleem aangezien de medewerkers door middel van meer zicht op het mediagebruik,
meer inzicht krijgen in de positieve invloeden van mediagebruik. De medewerkers kunnen meer gaan
aansluiten bij de huisgenoten. De doelstelling zal zijn om het meedraaien in de maatschappij, dat
huisgenoten weten wat er in de wereld om hen heen gebeurt. Bij de huisgenoten is intrinsieke
motivatie belangrijk om de wereld om hen heen te kennen en te begrijpen. Het is nodig om momenten
te creëren dat de huisgenoten zelfstandig meedraaien in de maatschappij door mediagebruik.
1.3 Onderzoeksdoel
Het doel van het onderzoek is inzicht krijgen in de positieve invloeden van mediagebruik van de
inwonende huisgenoten. De functie van het onderzoek is dat medewerkers meer inzicht krijgen en
zich meer kunnen aansluiten bij de belevingswereld van de huisgenoot.
3
Mediagebruik | ORGANISATIE
, 1.4 Doelstelling
De opdrachtgever wil weten wat de positieve invloeden zijn van mediagebruik van de huisgenoten.
Centrale vraag: Wat zijn de positieve invloeden van media gebruik bij LVB volwassen?
Deelvragen:
1
Om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden, komen we op de volgende deelvragen:
1. Wat zijn concrete positieve invloeden rondom mediagebruik voor mensen met LVB zoals deze
worden gespecificeerd door relevante literatuur?
2. Hoe kunnen positieve invloeden rondom mediagebruik voor mensen met LVB volgens
relevante literatuur beïnvloed/begeleid worden?
3. Welke positieve invloed heeft media op het leven van de huisgenoten?
4. Hoe kunnen betrokken medewerkers in samenwerking met de huisgenoten mediagebruik
positief begeleiden en beïnvloeden?
Gezien de betreffende ontwikkeling binnen ORGANISATIE is dit onderzoek relevant voor
ORGANISATIE De afgelopen drie jaar heeft ORGANISATIE geïnvesteerd in een netflix en videoland
account. Daarnaast is er vanuit het bestuur de behoefte om educatiever bezig te zijn met het nieuws
en daarom hebben ze een nieuwsbegrip account voor de educatieve dagen. ORGANISATIE wil de
positieve invloeden van mediagebruik voor de huisgenoten bevorderen en optimaliseren.
1.5 Theoretisch kader
Om de deelvragen te kunnen beantwoorden is er gebruik gemaakt van de zoekmachine google
scholar, psychology and behavioral sciences collection en psychology E-Book subscription collection.
De begrippen welke ik heb gebruikt zijn: Sociaal Media, positieve invloeden, LVB-jongeren, mensen
met beperking en begeleiding.
1.5.1. Deelvraag 1: Positieve invloeden rondom mediagebruik.
Om dieper in te gaan op deelvraag 1: Wat zijn concrete positieve invloeden rondom mediagebruik
voor mensen met LVB zoals deze worden gespecificeerd door relevante literatuur? Beschrijf ik
hieronder wat relevante literatuur hierover preciseert. De literatuur beschrijft namelijk veel
verschillende positieve effecten van gebruik van media, want er zijn veel onderzoeken gedaan rond
het thema mediagebruik. In een aantal van deze onderzoeken zijn de positieve effecten van gebruik
van sociaal media naar voren gekomen. Deze informatie uit de onderzoeken zijn van belang voor dit
onderzoek, omdat het perspectief ligt op de positieve invloeden van mediagebruik.
De meest gerapporteerde soorten internetgebruik waren in de categorie sociale media/sociale
netwerken (23%), de meest voorkomende internetrisico’s waren in de categorie emotionele stress
(24%) en de meest gemelde voordelen waren in de categorie van vriendschappen en sociale
connecties (33%). De bevinden geven aan dat de voordelen van internetgebruik voor mensen met een
verstandelijke beperking minder aandacht hebben gekregen dan de risico’s (Glencross, Mason,
1
De eerste 2 deelvragen zijn gebaseerd op literatuuronderzoek en de laatste 2 vragen op
praktijkonderzoek.
4
Mediagebruik | ORGANISATIE
, Katsiktis, & Greenwood, 2021).
Gekeken vanuit verschillende onderzoeken, heeft mediagebruik vele positieve effecten op LVB-
jongeren en volwassenen (Deen & La Père, 2016). Als we kijken naar de taalontwikkeling van LVB-
volwassenen kan het gebruik van e-mail of sociale media helpen dat ze zich beter leren concentreren
op de teksten die anderen aan hen sturen. Hierdoor kunnen ze langer nadenken om een antwoord te
geven en kan de communicatieve vaardigheden ondersteund worden door apps en iconische
pictogrammen (Vergeer & Nikken, 2015). Voor de ontwikkeling van iemand met LVB kan dit
noodzakelijk zijn voor zijn sociale vaardigheden. Naast de taalontwikkeling, zijn er ook in de cognitieve
ontwikkeling belangrijke positieve effecten. Zo valt er veel te leren doormiddel van YouTube of tv-
programma’s. Een ander groot positief effect is dat er media speciaal gemaakt is voor mensen met
een LVB. Games kan ook een groot voordeel zijn, omdat dit direct positief resultaat geeft.
Voor de sociaal-emotionele ontwikkeling is er ook gebleken uit verschillende onderzoeken dat er een
positieve relatie is tussen het gebruik van sociaal media en het zelfvertrouwen (van den Abeelen,
2020). Via sociaal media is het voor jongeren met LVB gemakkelijker om nieuwe contacten op te doen
of online contact te hebben met mensen die ze niet vaak kunnen zien. Sociaal media vergemakkelijkt
het contact met anderen in de dagelijkse omgang, daarom is het gebruik van media zinvol om sociale
contacten op te bouwen. Met als uiteindelijk positief resultaat dat media gebruik helpt om het
zelfvertrouwen te bevorderen.
In een internationaal artikel over het gebruik van sociaal media voor mensen met een cognitieve
beperking benadrukken ze het volgende: Mensen met cognitieve beperkingen hebben positieve
ervaringen met het gebruik van sociaal media, in termen van vriendschap, ontwikkeling, sociale
identiteit, zelfvertrouwen en geluk (Caton & Chapman, 2016). Om hier dieper om in te gaan is er een
internationale studie gedaan over communicatie op afstand voor personen met communicatieve en
cognitieve beperkingen over factoren die zelfbeschikking en participatie mogelijk maken (Buchholz,
Ferm, & Holmgren, 2020). De resultaten laten zien hoe communicatie op afstand gebruikers in staat
kan stellen om meer controle over hun leven te krijgen en hoe communicatie op afstand
zelfbeschikking en participatie mogelijk kan maken. Toegang op communicatie op afstand heeft een
dubbel effect op de veiligheid. In deze studie trekken ze de conclusie dat mensen met
communicatieve en cognitieve beperkingen toegang tot communicatie op afstand nodig hebben om
participatie in de samenleving te bereiken.
In een kwalitatief onderzoek naar voordelen van sociale media voor personen die herstellen van
psychische klachten (Maijala, 2012) wordt benadrukt dat een van de gebieden van herstel, herstel is
van sociale rollen en contact met anderen. Sociale mediasites zijn steeds meer een middel geworden
om sociale contacten te onderhouden. De resultaten laten zien dat sociaal media kunnen bijdragen
aan herstel als middels om contact met vrienden, familie en leeftijdsgenoten te onderhouden en te
herstellen. Contact op sociale media kan mentale steun bieden en gevoelend van eenzaamheid en
sociaal isolement helpen verminderen.
Om dit onderwerp nog verder te verdiepen en te onderzoeken of het kijken van televisienieuws ook
positieve effecten heeft, kwam ik op een experimentele studie naar pro sociaal televisienieuws voor
kinderen en pro sociaal gedrag (de Leeuw, Rozendaal, Kleemans, Anschütz, & Buijzen, 2014). Er
wordt benoemd dat eerdere bevindingen hebben aangetoond dat pro sociale kinderen gelukkiger zijn,
populairder zijn en het beter doen op school. Aangezien kinderen aanzienlijk veel tijd besteden aan
televisiekijken, kan kinderprogramma’s een uitstekende manier zijn om pro sociaal gedrag aan te
moedigen. Deze onderzoekers hebben onderzocht of kindertelevisienieuws van invloed is op pro
sociale intenties en gedragingen. Bevindingen in dit onderzoek tonen aan dat kinderen die pro sociaal
nieuws kijken, significant meer bereid zijn om te helpen bij het opzetten van een project voor UNICEF
op hun school en meer geld doneerden aan UNICEF.
Positieve invloeden rondom mediagebruik zijn dus o.a.:
Vriendschappen en sociale connecties
Versterken van autonomie.
Vergroten leermogelijkheden.
Versterken van leer- en werkmotivatie.
Inclusie bevorderen.
5
Mediagebruik | ORGANISATIE
