Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 1
Het Effect van Speciaal Muziekonderwijs op de Executive Functioning bij Kinderen
Naam: Janneke
Studentnummer: nvt
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0412)
Examinator: dr. R. Pat El
Inleverdatum: 6-4-2023
,Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 2
Samenvatting
In dit onderzoek is onderzocht of het geven van hogere frequentie muzieklessen tot
betere executieve vaardigheden leidt en of dit effect groter is bij Speciaal Muziek Onderwijs
(SMO) vergeleken met Regulier Muziek Onderwijs (RMO). De onderzoeksvraag luidde:
‘Zorgen hogere frequentie muzieklessen voor betere executieve vaardigheden en is dit effect
groter bij SMO vergeleken met RMO, en is er een verschil tussen SMO vergeleken met RMO
wat betreft executieve functies van leerlingen van groep 4?’. Van de 700 leerlingen die
deelnamen aan het onderzoek, werd een steekproef van 60% (420 leerlingen: 209 jongens,
211 meisjes) gebruikt voor de analyse. De leerlingen kwamen uit groep 4 van verschillende
basisscholen. Deze klassen zijn random verdeeld over twee condities: Regulier- en speciaal
muziekonderwijs, daarna verdeeld in bepaalde frequenties (laag-, gemiddeld-, of
hoogfrequent) muziekonderwijs per week. Deze studie gebruikte drie tests om executief
functioneren te meten. De scores van elke test werden samengevoegd tot één maat voor
executief functioneren d.m.v. standaardscores. Een hogere score vertegenwoordigde meer
executief functioneren. Zowel voor- als nametingen zijn uitgevoerd.
Een Repeated Measures Anova is gebruikt bij de analyse van dit quasi-experimenteel
onderzoek. Deze toonde aan dat er slechts gedeeltelijk ondersteuning gevonden is voor de
hypothese dat muziekonderwijs de executieve vaardigheden verbetert. Hogere frequentie
i.c.m. SMO leiden volgens de studie tot betere executieve vaardigheden. Er is geen
significant effect gevonden voor RMO. Het advies voor scholen die muziekonderwijs willen
gebruiken om executieve vaardigheden in groep 4 te verbeteren, is om hoogfrequent (2x per
week), SMO te geven.
, Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 3
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Training in muziek speelt een rol bij de ontwikkeling van de executieve functies bij
kinderen (Jaschke, Honing, & Scherder, 2018; Joret, Germeys & Gidron, 2017; Roden,
Kreutz, & Bongard, 2012). Executieve functies hebben betrekking op een palet aan
vaardigheden (zoals plannen en zelfmonitoren), gedragingen en emoties (Diamond & Lee,
2011). Hoewel er nog veel discussie is over de precieze conceptuele definitie van dit begrip,
is er consensus over het belang van dit begrip voor het leren en de ontwikkeling van
kinderen, wat zich uit in een verbeterd cognitief en sociaal functioneren (Blair & Raver,
2015; Diamond, 2016; Miyake et al., 2000).
Er zijn sterke aanwijzingen dat actieve participatie, zoals bewegen, vragen stellen en
actieve klassendiscussies de leerprestaties bevorderen doordat deze actieve participatie de
executieve functies verbeteren (Cavanaugh, Clemence, Teale, Rule, & Montgomery, 2017).
Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot lesvormen waar leerlingen aangemoedigd worden om
meer te bewegen in plaats van stil te zitten, of om actiever bij de les betrokken te worden. Zo
is langzaam de vraag ontstaan in hoeverre muziekonderwijs in het bijzonder geschikt is om
de theorie te toetsen dat actieve participatie de executieve functies verbeteren. De
veronderstelling dat muziekonderwijs veelbelovend is voor de ontwikkeling van executief
functioneren is gebaseerd op het feit dat muziek verschillende relevante gebieden in het brein
activeert, inclusief de prefrontale cortex, die gelinkt is met executief functioneren (Särkämö
et al., 2014). Hoewel veelbelovend, is empirische ondersteuning voor een causaal verband
tussen muziek en executief functioneren nog zeer beperkt. Tevens zijn generalisaties moeilijk
te maken vanwege de grote diversiteit in de eerdere studies. Zo werd muziektraining
bijvoorbeeld geconceptualiseerd als instrumentele lessen (Joret et al., 2017), vocale training
(Bialystok & Depape, 2009), gestructureerd muziekonderwijs in school (Jaschke et al., 2018)
en als luisteren naar muziek (Moreno et al., 2011).
