Portaal samenvatting hoofdstuk 1
1.1 Waarom (taal)onderwijs?
Taal speelt een cruciale rol in ons leven. Taal maakt ontwikkeling mogelijk en via taal leren
we onszelf kennen en de maatschappij waarin we leven. Taal is verbonden met onze
persoonlijkheid en identiteit.
1.1.1 Kernfuncties
Volgens onderwijspedagoog Gert Biesta kun je 3 kernfuncties van onderwijs afleiden.
(1) Kwalificatie: het zich eigen maken van kennis, vaardigheden en houdingen die
leerlingen kwalificeren voor het leven in onze maatschappij, bijvoorbeeld bij het
uitoefenen van een beroep. Voor taalonderwijs gaat het dan om de basale kennis
van de taal en de taalvaardigheden spreken, schrijven, lezen en luisteren. Kwalificatie
is belangrijk, omdat een kind naar mate hij ouder wordt, steeds meer specifieke
keuzes moet maken in kennis en vaardigheden.
(2) Socialisatie: het voorbereid worden op het leven als lid van een gemeenschap met
eigen tradities, gewoontes, regels en praktijken. Socialisatie is het proces waarbij
iemand bewust en onbewust cultuurkenmerken van een groep overneemt.
(3) Subjectivering: de vorming van een persoon. Dit is een filosofische aanduiding voor
persoonsvorming waarbij de mens als subject wordt gezien en niet als object waar
andere mensen over beslissen. Het gaat dus over menselijke individualiteit en
subjectiviteit.
1.1.2 Kernfuncties en taalonderwijs
Taalonderwijs staat in dienst van de functies van het onderwijs, namelijk kwalificatie,
socialisatie en subjectivering. In de eerste plaatst wordt taalonderwijs gegeven om leerlingen
beter te laren spreken, luisteren, schrijven en lezen. Het is van belang dat de leerlingen
oefenen met deze taalvaardigheden en dat er bepaalde kennis over taal wordt overgebracht,
omdat de leerlingen daardoor nog betere taalgebruikers worden. Ook kunnen ze hierdoor
gemakkelijker inhouden van andere vakken verwerven. Ten tweede wordt taalonderwijs
gegeven, omdat taal een belangrijk element is van onze cultuur. Taal in het instrument
waarmee wij als mens verschillen van alle andere levenssoorten in onze wereld. Ten slotte
wordt taalonderwijs gegeven, omdat leerlingen zichzelf leren kennen en uitdrukken door
taal.
1.2.1 Visies op leren
Scholen richten hun onderwijs in op grond van aannames over hoe onderwijs het best
gegeven kan worden en hoe leerlingen leren. Die aannames zijn (bewust of onbewust)
gebaseerd op verschillende leer theorieën die in de loop der jaren ontwikkeld zijn. Bekende
theorieën zijn de behavioristische, cognitieve en constructivistische/sociaal-culturele leer-
theorieën. Tegenwoordig zijn vormen van constructivistische theorieën populair. Het
constructivisme stelt de interactie tussen de lerende en leeromgeving centraal: leren is een
actief proces van kennisverwerving, waarbij de kennis ontstaat in interactie met anderen.
, Naast wetenschappelijke theorieën zijn er ook maatschappelijke ontwikkelingen die van
invloed kunnen zijn op een visie van onderwijs. Zo gingen vanaf de jaren zestig
communicatie en expressie een belangrijke rol spelen in het onderwijs. Ook kwam er
aandacht voor de aansluiting bij de leefwereld en het milieu van de leerlingen.
Tegenwoordig is er binnen het onderwijs veel aandacht voor technologische ontwikkelingen.
De vraag die daarbij centraal staat is of het huidige onderwijs wel voldoende voorbereidt is
op deze technologische veranderingen.
1.2.2 Visies op taalonderwijs
Er zijn acht belangrijke visies op taalonderwijs.
(1) Traditioneel taalonderwijs
Bij traditioneel taalonderwijs wordt taal gezien als een belangrijke drager van onze cultuur.
Taal bestaat uit een aantal deelvaardigheden die afzonderlijk van elkaar aangeleerd worden.
In het traditionele taalonderwijs ligt de nadruk op schriftelijke vaardigheden, waarbinnen
onder andere grammatica belangrijk is. Een goede beheersing van grammatica zou tot een
betere taalbeheersing leiden. Bij schrijven ligt sterk accent op de vorm van taal, met name
op spelling. Leerlingen leren systematisch de schrijfwijze van woorden. Bij lezen ligt de
nadruk op de techniek van het lezen. Leestechniek, leesbegrip en leesbeleving worden uit
elkaar gehouden. De oefening van deelvaardigheden staat dus centraal. Er is weinig
aandacht voor de domeinen spreken en luisteren.
Een voordeel van taalonderwijs vanuit deze visie is dat het overzichtelijk is. De
deelvaardigheden zijn los van elkaar te bekijken en te analyseren. Een nadeel is dat de
aandacht voor de verschillende domeinen niet evenwichtig is. Bovendien wordt het geleerde
door leerlingen zelf niet als betekenisvol ervaren. Er zijn niet veel scholen meer die zich
houden aan taalonderwijs vanuit deze visie.
(2) Thematisch-cursorisch taalonderwijs
Het uitgangspunt van thematisch-cursorisch taalonderwijs is dat leerlingen vooral taal leren
door taal te gebruiken in zinvolle gebruikssituaties. De leerlingen werken dus zoveel mogelijk
vanuit bepaalde thema’s met taal. Naast thematische activiteiten, zijn er ook cursorische
activiteiten waarbij leerlingen met domeinen oefenen die wel belangrijk zijn, maar die niet in
het kader van een thema kunnen worden geleerd en geoefend. Denk aan technisch lezen,
spelling en grammatica.
Het voordeel van werken vanuit deze visie is dat leerlingen met thema’s bezig zijn die zij zelf
als betekenisvol kunnen ervaren. Een nadeel is wel dat het thematisch werken veel tijd kost,
waardoor het moeilijk is om een balans te vinden tussen thematisch en cursorisch werken.
Daarbij is het voor de leerkracht lastig op grip te krijgen op datgene wat de leerlingen
hebben geleerd.
Deze visie kwam op vanaf de jaren zestig, toen in de nadruk kwam te liggen op individuele
zelfontplooiing en maatschappelijke bewustwording. De hoofdkenmerken van de visie zijn
nog steeds terug te vinden in veel moderne taalmethoden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper defnedeniz18. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.