De aantekeningen van het collegejaar 2022/2023 voor het vak ontwikkelingsleer in jaar 1 van de studie psychologie. Ik heb nog geen cijfer binnen, maar ik heb maar 6 fouten in mijn toets wat een cijfer 8.5 zou geven. Ik heb alleen dit geleerd en was voor mij voldoende!
• Ontwikkeling houdt niet op na de adolescentie. We gaan in deze cursus kijken naar de hele
levensloop in termen van ontwikkeling kijken.
• Ontwikkelingspsychologie: betreft de veranderingen binnen personen gedurende de
levensloop, en de verschillen en overeenkomsten tussen personen met betrekking tot de
aard van de veranderingen
o Dus welke ontwikkelingen vinden plaats( normatieve ontwikkeling) en wanneer vindt
deze ontwikkeling plaats?
o Doel: niet alleen om interpersoonlijke en interpersoonlijke verschillen te beschrijven,
maar ook om te verklaren waarom ze plaats vinden en om te zoeken naar manieren
om ze zo optimaal mogelijk te veranderen
Wat is ontwikkeling?
• Er zijn verschillende visies op ontwikkelingsleer
• De smalle visie op ontwikkeling:
o Ontwikkeling is sequentieel -> bestaat uit verschillende stadia die elkaar opvolgen.
Een stadia moet eerst afgesloten voordat je door kan gaan
o Unidirectioneel -> eerdere veranderingen zijn een voorwaarde voor latere
ontwikkelingen
o End state -> mensen ontwikkelen zich altijd naar iets wat beter is. ontwikkeling
ontwikkelt zich naar een hogere waarde dan de oorspronkelijke staat.
o Ontwikkeling is onomkeerbaar in voorruitgang
o Kwalitatief -> er is altijd een structurele transformatie en is dus niet kwantitatief
o Ontwikkeling is gelijk aan biologische groei en onafhankelijk van cultuur.
o Ontwikkeling is universeel -> hetzelfde voor iedereen.
▪ Vb taal -> je leert eerst enkele worden en daarna zinnen( sequentieel). Een
eindstaat: je kan perfect spreken. Voorruitgang is onomkeerbaar: je verleert
het niet. De ontwikkeling van taal is kwalitatief: je leert niet alleen woorden
maar ook grammatica. Taalontwikkeling is universeel: taal bij kinderen
ontwikkeld in andere landen ongeveer hetzelfde.
• Vandaag de dag is er veel kritiek op de smalle visie. Er is nu een brede visie op ontwikkeling:
o Ontwikkeling hoeft niet noodzakelijk uit opvolgende fases te staan.
o Niet alles ontwikkeld zich naar een eindstaat toe
▪ Er zijn veel verschillende karaktertrekken die ontwikkelen, maar een is niet
perse beter dan het ander.
o Ontwikkeling is zowel kwalitatief als kwantitatief
▪ Bij taal leer je zowel grammatica als aantal woorden.
o Ontwikkeling is universeel, maar er zijn ook veel individuele verschillen.
o Taal wordt beïnvloed door zowel cultuur als biologie.
o Ontwikkeling is plastisch -> ontwikkeling binnen eenzelfde persoon kan veranderen (
in positieve of in negatieve zin) afhankelijk van de omstandigheden.
▪ Een kind groeit op in hele slechte gezinssituatie en ontwikkeld zich slecht.
, • Door deze nieuwe visie blijft ontwikkeling op latere leeftijd nog interessant om te
onderzoeken
Hoe onderzoeken we ontwikkeling?
• Twee manieren:
1. Ontwikkeling binnen personen
o Intra- individuele veranderingen
2. Ontwikkeling tussen personen
o Inter -individuele veranderingen
• Verschillende domeinen worden gebruikt in de ontwikkelingspsychologie: sociaal, biologie en
psychologie.
• Classificatie van leeftijdsperiodes kan afhangen van welk onderwerp we over praten.
De wat in ontwikkelingspsychologie
• Binnen ontwikkelingspsychologie worden verschillende domeinen gebruikt. Zo wordt
psychologie, biologie en sociale wetenschappen gebruikt om ontwikkeling te onderzoeken.
• Normatieve ontwikkeling en individuele verschillen worden onderzocht.
De wanneer in ontwikkelingspsychologie
• Wat ontwikkeld wanneer? Bij het bestuderen van normatieve ontwikkeling, linken we
belangrijke veranderingen in de ontwikkeling aan bepaalde leeftijden.
• Classificatie van leeftijd
• Prenatale periode -> voor de geboorte
• Zuigelingenperiode -> de babytijd
• Preschool -> de peuter/ kleuter tijd
• middelschool -> de lagere school leeftijd, russen de kleutertijd en de pubbertijd
• Adolescentie
• Emerging adulthood -> overgang tussen adolescentie en volwassenheid
• Vroege volwassenheid
• Midden volwassenheid ->
middelbare leeftijd
• Late volwassenheid
• Jong oud: 60-80 jaar
o Nog relatief gezond
o Actief
• Oud oud: 8- - 100 jaar
o Toegenomen risico voor fysieke en cognitieve problemen
▪ Maar zeer grote verschillen tussen individuen
, • Biologische leeftijd is nooit verantwoordelijk voor veranderingen en verklaart veranderingen
daarom ook niet. Veranderingen kunnen alleen correleren met leeftijd.
• Doel: het linken van de veranderingen ( de wanneer) aan de waarom: welke mechanismen
drijven ontwikkeling?
Variabiliteit en verandering( tijdsschaal van ontwikkeling)
• Variabiliteit -> veranderingen min of meer omkeerbaar -> kortetermijn veranderingen
• Veranderingen -> veranderingen zijn blijvend en
gaan over langere tijd
• Variabiliteit kan verandering voorspellen:
• Variabiliteit in negatief affect kan leiden tot een
blijvende verandering in negatief affect. Achter
variabiliteit zitten weer andere factoren (
bijvoorbeeld slechte gezondheid). Wat dan
uiteindelijk zorgt voor een blijvende verandering.
De wanneer in ontwikkelingspsychologie onderzoeken
• Op een continue manier-> de correlatie tussen leeftijd &
vaardigheid. Proefpersonen van allemaal verschillende
leeftijden testen op een bepaalde vaardigheid en dan
hieruit de correlatie achterhalen.
• Vergelijken tussen groepen: categorische variabele. ->
leeftijd wordt verdeeld in bepaalde categorieën ( bv
jonge kinderen en volwassenen). Vervolgens worden de
scores tussen deze twee categorieën vergeleken.
o Dit is de interpersoonlijke manier om te
onderzoeken. Leeftijd kan dus worden Continue
benaderd op een categorische of een continue
manier.
• Individuen van verschillende leeftijden op hetzelfde moment -
> cross-sectionele designs
o We doen een studie nu waar we verschillende
leeftijdsgroepen nemen.
o Verschillen tussen personen meten .
• Dezelfde individuen op verschillende momenten ->
Longitudinale designs Vergelijking tussen groepen
Een groep van individuen wordt over een langere tijd
bestudeert
o Verschillen binnen personen ( dus de
persoon zelf) worden gemeten ->
veranderingen.
Cross-sectioneel design Longitudinaal design
, Cohorteffecten
• Cohort -> een groep mensen die binnen dezelfde tijdsinterval zijn geboren en uit dezelfde
culturele omgeving komen
• Cohorteffect -> verschillen in variabele die relevant zijn voor de ontwikkeling, die
voortkomen uit niet- leeftijd gerelateerde factoren waaraan iedere geboortecohort is
blootgesteld
o De oorlog heeft op alle kinderen die tijdens de oorlog geboren zijn een groot effect
gehad.
o Invloeden die heel specifiek zijn voor een bepaalde groep mensen, maar die een heel
ander effect hebben ( of geen effect) op een andere leeftijdsgroep.
• Geobserveerde verschillen zijn veroorzaakt door cohortkenmerken, en niet door de leeftijd
zelf.
• Cohorteffecten kunnen een probleem vormen voor cross-sectionele designs en longitudinale
studies
Cross- sectionele designs
• Voordelen:
o Economisch mbt tijd ( weinig tijd tussen metingen en resultaten)
o Redelijk goedkoop
o Toont overeenkomsten en verschillen tussen leeftijdsgroepen.
• Nadelen
o Leeftijdseffecten zijn verstrengeld in cohorteffecten
o Geen informatie over individuele ontwikkeling
▪ Interpersoonlijke verschillen ipv intrapersoonlijke verschillen
o Beperkt generaliseerbaar naar andere meetmomenten
Longitudinale designs
• Voordelen
o Echte meting van intrapersoonlijke veranderingen
o Meting van stabiliteit en verandering van variabelen.
• Nadelen
o Leeftijdseffecten zijn verstrengeld met tijd-van- meting effecten, test-hertest
effecten, attrition ( uitval) effecten
▪ Tijd- van meting effecten -> toevallig meet moment tijdens negatief
moment, vindt je een ander effect wat dan wordt veroorzaakt door de
omgeving en niet door leeftijd.
▪ Test- hertest -> door mensen een test vaker te laten maken worden ze er
beter in
▪ Attrition -> als bv experimentele groep systematisch uitvalt dan kan dit voor
een niet accuraat effect zorgen
o Beperkt generaliseerbaar naar andere cohorten
o Kost veel tijd en geld
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper delanakroon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,04. Je zit daarna nergens aan vast.
