In deze samenvatting vind je wat fonemisch en fonologisch bewustzijn is en hoe je dit in de kleuterklas aanbrengt. We leren hoe je bewustzijn traint. De verschillende vaardigheden, de voorwaarden zowel specifiek als algemeen. We zien ook hoe je poëzie in de klas kan aanbrengen en wat dit is. We zi...
Taal
Hoofdstuk 1: Fonemisch/fonologisch bewustzijn en
ontluikend geletterdheid
1. inleiding: uitleg termen
Fonemen:
= klanken, gaat over het auditieve
Grafemen:
= zijn de visuele weergave van fonemen
Visueel en auditief
= ontluikend lezen en schrijven in de klas dan gaat het over visuele en auditieve. We moeten zowel
visueel (met letters) en auditief (met klanken) oefenen om kleuters voor te bereiden op het lees en
schrijfonderwijs
Fonemisch bewustzijn
Fonemisch bewustzijn of foneembewustzijn en fonologisch bewustzijn = auditieve
Letterkennis
Visuele
2. Geletterdheid
Geletterdheid = kunnen lezen en schrijven
Geletterd mens = iemand die kan lezen en schrijven, het is de competentie om met info om te gaan,
te begrijpen en doelgericht te kunnen gebruiken = belangrijke voorwaarde om te kunnen
functioneren in de maatschappij
3.Ontluikende geletterdheid
Kleuters ontdekken zelf dat letters gesproken taal vervangen
Ze hebben nog voor ze lees en schrijfonderwijs beginnen hebben ze al inzichten verworven
omtrent functie en structuur van geschreven taal
4. laaggeletterdheid of functioneel analfabetisme
Te laag geletterdheid = 2 niveaus bij die niveaus moeten ze kunnen:
1. Niveau 1: simpele tekst de benodigde info kunnen vinden
2. Niveau 2: moet de lezer zelf eenvoudige gevolgen kunnen trekken
Laag geletterdheid komt in elk milieu voor: arme en uitgesloten gezinnen
,5. ontluikend lezen
5.1 inleiding
Kunnen lezen is de toegangsweg tot onze cultuur
Nieuwe wereld open
Voorwaarden:
o Nieuwsgierigheid van de kinderen moet gewekt worden
o Ze moeten rijp zijn
o Voldoende contact komen met taal
Lezen loopt niet vanzelfsprekend
5.2 wat is lezen?
Lezen = uit conventionele (op het gewoonte berust) geschreven of gedrukte tekens de
gedachten en gevoelens halen en in zich opnemen.
Je moet de leestechniek beheersen, een verband kunnen leggen tussen teken en klank,
grafeem en foneem: technisch aspect van lezen
Je moet ook begrijpen wat er staat. Inhoudelijk aspect van lezen
DECODEREN
Visuele analyse: woord in grafemen ontbinden
Koppelen van fonemen aan grafemen
Fonemen in volgorde onthouden
Auditieve synthese: fonemen tot een woord verbinden
5.3 aanvankelijk lezen
Leren dat lezen van L naar R gaat
Letters onderscheiden en herkennen naar uiterlijke vorm
Relatie leren tussen de letters en de klanken die ermee worden aangegeven
Woorden ontleden in afzonderlijke klanken, lettergrepen en letters (analyse)
Woorden vormen uit afzonderlijke klanken, lettergrepen en letters (synthese)
1. Omgaan met symbolen en tekens
a. Besef dat iets verwijst naar iets anders (symboolfunctie)
2. Aandacht voor het verschijnsel lezen
a. Kind wil iemand zijn die leest (doen alsof)
3. Belangstelling voor lettervormen en woordbeelden
a. Kind herkent bepaalde letters, woorden bv. Letter in zijn naam
4. Koppeling van de klank/foneem aan het letterteken/grafeem
a. Kind verwerft dit door spellend lezen vd volwassene als die iets voorschrijft en door
de beperktheid van het aantal letters
5. Spellend lezen
, a. Vertrouwde, daarna niet vertrouwde woorden (1 ste leerjaar)
Deze fasen zijn niet strikt te onderscheiden van elkaar en komen niet echt na elkaar
Er liggen 3 tot 4 jaar tussen de eerste en de laatste fase
Werken met symbolen bij de hoeken: open-gesloten, aanduidingen hoeveel kleuters,
pictogrammen voor hetgeen men in de hoeken kan doen
Werken met kalenders, tabellen, takenborden
Verkeerstekens
Stappenplannen gebruiken
Met een symbool aanduiden op de dozen wat erin steekt
Logo’s van automerken geven en de passende auto’s erbij leggen
5.6 fonologisch en fonemisch bewustzijn
5.6.1 wat betekent het?
Van betekenis naar vorm:
Kleuters zijn in de eerste plaats gericht op de betekenis van taal. Als je een tafel aanwijst,
leggen ze de link tussen het woord en het voorwerp.
Ze letten ook op de vorm van taal: boot – noot. Ze weten dat ze niets met elkaar te maken
hebben qua betekenis, maar wel overeenkomen op vlak van klanken.
Fonologische ontwikkeling
Fonologie = klankkleur
Kunnen maken en kunnen onderscheiden van klanken
Fonemen zijn de kleinste, betekenis onderscheidende eenheden van gesproken taal, de
basisbouwstenen van spreken en schrijven.
Woord kat bestaat uit 3 fonemen: k a t
Fonemisch bewustzijn =
heel specifiek de vaardigheid om binnen gesproken woorden afzonderlijk betekenis onderscheidende
klanken te onderscheiden en ze te manipuleren. Fonemisch bewustzijn = een onderdeel van
fonologisch bewustzijn
fonemisch bewustzijn ontwikkeld zich niet door rijping.
5.6.2 belang van fonemisch bewustzijn bij kleuters
Leren lezen: als voorbereiding op het fonemisch bewustzijn heb je dus het fonologisch
bewustzijn: vaardigheden rond zinnen, woorden en klankgroepen.
Daarna komt het fonemisch bewustzijn: vaardigheden rond klanken in woorden
o Belangrijk om auditieve oefeningen van fonemische vaardigheden te koppelen aan en
te combineren met activiteiten met letters.
Extra alert zijn op de ontwikkeling van kinderen waar:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lishathoon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €13,49. Je zit daarna nergens aan vast.
