Deze samenvatting is gebaseerd op de veelgebruikte maatschappijleermethode 'Thema's Maatschappijleer'. De samenvatting bevat alle belangrijke aspecten uit het thema 'De rechtsstaat' en is overzichtelijk opgebouwd per paragraaf.
Samenvatting Hoofdstuk 2 – De rechtsstaat
§1 – Idee en oorsprong van de rechtsstaat
Nederland is een democratische rechtsstaat → dubbele zekerheid door verkiezingen. Begrip:
een rechtsstaat is een staat waarin burgers worden beschermd met grondrechten
tegen willekeur. De rechtsstaat is een soort van sociaal contract (contractfilosofen!).
De Trias Politica: 1748 Montesquieu → scheiding der machten. Revoluties eind 18 e eeuw
zorgden voor het ontstaan van de constitutionele monarchie, een monarchie met grondrechten
dus.
Grondrechten → fundamentele rechten op gebied van vrijheid, welzijn en bescherming.
Legaliteitsbeginsel → de overheid mag vrijheid alléén beperken op wettelijke basis. De
rechtsstaat geeft een soort ondergrens aan → maatstaf om te beoordelen hoe de Overheid
functioneert.
Een rechtsstaat voldoet in elk geval aan deze voorwaarden:
• Legaliteit (handelen naar de wet)
• Grondrechten
• Machtenscheiding
• Rechterlijke controle (is een resultaat van de machtenscheiding)
• Democratie.
§2 – Grondwet en grondrechten
In Nederland hebben we sinds 1814 een Grondwet. In 1815 kwam het Koninkrijk der
Nederlanden op. In 1848 voert Thorbecke ministeriële verantwoordelijkheid in en het
censuskiesrecht (wie belasting betaalt, bepaalt). Ook wordt sindsdien de Tweede Kamer
rechtstreeks gekozen. In 1917 kwam mannenkiesrecht en gelijke financiering van onderwijs. In
1983 werd de kiesleeftijd verlaagd, het verbod op discriminatie werd ingevoerd alsmede de
sociale grondrechten.
De Grondwet heeft de doelen:
• Begrenzen van de macht van de staat → vrijheden burgers garanderen.
Klassieke grondrechten → houden beperking in van de Overheid t.o.v. burgers.
Sociale grondrechten → Overheid moet actief optreden om werkgelegenheid, welvaart,
leefbaarheid en gezondheid te waarborgen. In de Grondwet zijn ook bestuurlijke functies
geregeld: koningschap, regering, wetgeving enz. Ook de trias politica staan hierin beschreven.
Hoofdstuk 8 → wijzigen Grondwet: alleen als het parlement twee keer toestemming geeft met
een ⅔ meerderheid.
De grondrechten over de verhoudingen tussen burgers onderling → horizontale werking
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper TimoD. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
