Samenvatting
Samenvatting Biologie VWO Nectar 4e editie H18 - Eiwitten
Samenvatting van Biologie VWO Nectar 4e editie H18 - Eiwitten
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Bi - H18 - Eiwitten18.1 VAN POLYPEPTIDEKETEN TOT EEN WERKZAAM EIWIT
Afwerking polypeptideketen (Binas 71J)
- Om eiwitten naar juiste plek te brengen, krijgen ze een adreslabel: korte peptideketen, is tijdens
transcriptie gehecht om juiste afwerking tot eiwit te verkrijgen.
- mRNA gaan na transcriptie van kern naar ribosoom in grondplasma, hier begint translatie.
- Eerst gevormde stukje polypeptideketen: adreslabel.
- Adreslabel bindt aan signaalherkenningsmolecuul (SHM): molecuul uit grondplasma dat bindt
aan adreslabel van ribosoom, waardoor translatie tijdelijk stopt.
- SHM hecht aan SHM-receptor: receptor op ER, waaraan ribosoom met SHM koppelt.
- Ribosoom koppelt aan ribosoomreceptor van ER, precies boven eiwitpoort in ER die opent.
- GTP, energierijk molecuul vergelijkbaar met ATP, hecht aan SHM-receptor. GTP splitst in GDP en
Pi en het SHM komt los van receptor.
- Een enzym verwijdert het SHM van polypeptideketen; translatie gaat verder, waarbij
groeiende polypeptideketen binnen ER terechtkomt (eiwitpoort is geopend).
- Bij stopcodon, bint ontkoppelingseiwit aan mRNA waardoor polypeptideketen wordt
losgekoppeld van ribosoom. Ribosoom valt uiteen in twee stukken en eiwitpoort sluit.
- In (R)ER begint omzetting van polypeptideketen naar eiwit.
- Polypeptideketen krijgt ruimtelijke eiwitstructuur en toevoegingen zoals koolhydraten.
- Eiwitten worden voor afwerking in transportblaasjes (gemaakt van membraan glad ER) naar
Golgi-systeem vervoert.
Bewerking in het Golgi-systeem (Binas 79CD)
- In Golgi-systeem ontstaat definitieve eiwitvorm.
- Enzymen voegen o.a. fosfaatgroepen toe, wijzigen de in ER toegevoegde suikers en/of koppelen
meerdere polypeptideketens aaneen tot eiwit.
- Gevormde eiwitten worden verpakt en gesorteerd in blaasjes afhankelijk van adreslabel.
- Blaasjes kunnen door exocytose buiten cel worden afgegeven;
- Ze kunnen als lysosomen in grondplasma van cel hun functie vervullen;
- Enzymen in lysosomen breken afvalstoffen binnen cel af; afvalproducten worden hergebruikt of
uitgescheden door cel.
- Blaasjes met eiwitten opgenomen in hun membraan zijn bedoeld als eiwitpoorten of receptoren;
ze worden celmembraan.
- Ribosomen die zich vrij in het grondplasma bevinden, maken vooral eiwitten die hun functie
vervullen in het grondplasma.
Ruimtelijke structuur (Binas 67H2,K4
- Eiwitten hebben specifieke ruimtelijke structuur: bijv, bolvormig of vezelachtig.
- Plaque: neerslag van eiwitten tussen hersencellen bij ziekte van Alzheimer.
- Tangle: eiwitkluwen in hersencellen bij ziekte van Alzheimer.
- Primaire structuur: vormt basis van samenstelling van eiwitmolecuul. Is bepaald door volgorde en
aantal van verschillende typen aminozuurmoleculen.
- Secundaire structuur: α -helices en β -platen in eiwitmolecuul; resultaat van H-bruggen tussen N-H-
groepen en C=O groepen van verschillende aminozuren.
- α -helix: spiraalvormige secundaire structuur van eiwitmolecuul.
- β -plaat: heen en weer gevouwen keten, secundaire structuur.
- Tertiaire structuur: 3D-structuur van eiwitmolecuul; tot stand gekomen door bindingen tussen
restgroepen van aminozuren via zwakkere bindingen zoals elektrostatische aantrekking,
vanderwaalskrachten en H-bruggen en via sterke bindingen: S-bruggen.
- Quaternaire structuur: eiwitmolecuul, samengesteld uit meerdere polypeptideketens.
, Vouwen van eiwitten
- Chaperonne-eiwitten: eiwitten die controleren of structuur van andere eiwitten juist is en die
verkeerd gevormde eiwitten de juiste structuur geven.
- Als het niet lukt om juiste structuur te krijgen, breekt cel het verkeerd gevormde eiwit af.
Denaturatie van eiwitten
- Denaturatie: verlies van ruimtelijke structuur van eiwitmoleculen.
- Koken verbreekt H-bruggen in eiwitten waardoor tertiaire structuur verandert. Op andere
plaatsen ontstaan nieuwe H-bruggen: stevig netwerk van ondoorzichtig witte eiwitten ontstaat.
- Denatureren kan ook chemische oorzaak hebben.
18.2 FUNCTIES VAN EIWITTEN
Eiwitten en de ziekte van Alzheimer
- Valide test: test die meet wat hij dient te meten.
- Hersencellen maken APP, bij afbraak van verouderd APP kunnen eiwitfragmenten ontstaan die
aaneen klonteren tot plaques -> ontstekingsreacties in hersenen - > werking van
afweermechanisme beschadigd hersencellen.
- Tangles ontstaan door samenklonteren van tau-eiwitten: spelen rol bij in stand houden van
celskelet van hersencellen. Zijn oplosbaar bij gezonde cellen.
- Microtubulus: mircoscopisch klein buisje in cel, die uitwaaieren vanuit kern over hele cel; vormen
transportwegen van cel. Onderdeel van cytoskelet.
Motoreiwitten
- Motoreiwitten: eiwit dat organellen lang microtubuli vervoert m.b.v. twee ‘voeten’:
- Wanneer voet 1 bindt aan een microtubulus, laat deze ADP los en bindt onmiddellijk ATP;
eiwitmolecuul verandert van vorm: andere voet wordt naar voren geslingerd.
- Voet 2 bindt ook aan microtubulus waardoor in voet 1 ATP splitst in ADP en P i en voet 1 de
microtubulus loslaat (hydrolyse). Pi verlaat het eiwitmolecuul.
- Vervolgens laat voet 2 ADP los en bindt onmiddellijk ATP, voet 1 wordt naar voren geslingerd, etc.
- Vorm van celskelet veranderd voortdurend, doordat eiwitdraden worden afgebroken en weer
worden opgebouwd.
Eiwitten zijn onmisbaar
- Peptidehormonen: binden aan receptoren in celmembraan.
- Eiwitpoorten: maken gefaciliteerd transport door celmembraan mogelijk.
- Transporteiwitten: vervoeren moleculen of ionen.
- Motoreiwitten: maken beweging mogelijk
- Opslageiwitten: slaan moleculen of ionen op (door binding).
- Structuureiwitten: geven stevigheid
- Receptoreiwitten: binden moleculen aan zich.
- Regulatoreiwitten: schakelen genen aan of uit.
- Verteringseiwitten: breken voedingstoffen af.
- Verder o.a. actieve rol bij versnellen reacties, gebruikt in afweersysteem en als neurotransmitter.
18.3 ENZYMWERKING
Enzymen
- Enzymen: eiwitten die chemische reacties katalyseren.
- Zonder enzymen verlopen chemische reacties te langzaam en kunnen cellen niet functioneren.
- Alle enzymen zijn pH- en temperatuurgevoelig.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yansnoek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,71. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen