Samenvatting
Samenvatting Biologie VWO Nectar 4e editie H13 - Zenuwstelsel
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van Biologie VWO Nectar 4e editie H13 - Zenuwstelsel
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Bi - H13 - Zenuwstelsel13.1 HET CENTRALE ZENUWSTELSEL
Indeling zenuwstelsel (Binas 88B)
- Centrale zenuwstelsel (CZS): Bestaat uit neuronen van hersenen en ruggenmerg met hun
ondersteunende cellen.
- Perifere zenuwstelsel: alle zenuwen samen, bundels uitlopers van neuronen die zintuigen
verbinden met het CZS en het CZS met spieren en klieren.
Het centrale zenuwstelsel (Binas 88AC)
- Grijze stof: donkere kleur in het CZS, afkomstig van cellichamen van neuronen.
- Witte stof: lichte kleur in CZS, afkomstig van myeline om de uitlopers van neuronen.
- Myeline: witgele vetachtige stof, isolerend omhulsel van uitlopers van neuronen.
- Hersenen: cellichamen buitenzijde en uitlopers met myeline binnenzijde; ruggenmerg andersom.
- Ruggenmerg ligt beschermd in wervelkanaal en is omgeven door drie ruggenmergsvliezen.
- Hersenen liggen goed beschermd in schedel en zijn omgeven door drie hersenvliezen. Tussen twee
binnenste hersenvliezen stroomt hersenvloeistof: extra bescherming tegen schokken en
afvoerroute voor afvalstoffen.
- Bloed-hersenbarrière: beschermt hersenen o.a. tegen ongewenste stoffen, laat selectief stoffen
door (via actief transport)
- Tight-junctions: verbindingen tussen endotheelcellen, waardoor de ruimtes tussen cellen klein zijn.
- Astrocyten: spelen belangrijke rol bij uitwisseling van stoffen tussen bloed en hersenvocht; zitten
als een vrijwel gesloten kring rondom haarvaten.
- Astrocyten zijn gliacellen: steuncellen met veel uitlopers, vormen vrijwel gesloten kring rondom
haarvaten.
Grote hersenen (Binas 88C1)
- Grote hersenen grootste deel van hersenmassa; bestaan uit twee helften, met elkaar verbonden
via hersenbalk.
- Hersenschors: plek in grote hersenen waar neuronen informatie aan elkaar doorgeven.
- Alle informatie uit omgeving gaat via zintuigen, zenuwen, ruggenmerg en hersenstam naar grote
hersenen. Die ordenen en verwerken informatie.
- Ook logisch redeneren, je wil, het bewustzijn, geheugenfuncties en emoties worden geregeld in
grote hersenen.
Hersenschors (Binas 88C23)
- Sensorische centrum: deel van sensorische hersenschors waar neuronen binnenkomende
informatie van zintuig verwerken.
- Primaire gehoorcentrum: deel van sensorische schors waar impulsen uit gehoororganen
binnenkomen en waar bewustwording optreedt.
- Secundaire gehoorcentrum: deel van sensorisch schors waar geluiden, die in primaire
gehoorcentrum ontstaan, worden geïnterpreteerd.
- Elk type zintuig heeft een eigen primair en secundair gebied in schors van linker- en
rechterhersenhelft. Hoe omvangrijker en complexer de informatiestromen des te groter
sensorische centra.
- Primaire motorische schors: deel van motorische schors van waaruit een primaire actie naar
spieren gaat.
- Secundaire motorisch schors: deel van motorisch schors die informatie bevat over gecoördineerde
bewegingen zoals pianospelen en fietsen.
- Motorische schors van rechterhersenhelft bestuurt linkerzijde van lichaam en die van
linkerhersenhelft de rechterzijde.
, Thalamus (Binas 88C)
- Thalamus: onderdeel van grote hersenen dat selecteert welke impulsen van zintuigen (behalve
geurinformatie) naar verschillende gebiedent van hersenschors gaan.
- Dopamine: stof die boodschappen van neuronen doorgeeft.
- Alcohol stimuleert vorming dopamine, dat veroorzaakt ontspannen gevoel als je alcohol drinkt.
- Alcohol maakt je slaperig doordat GABA, neurotransmitter, door alcohol langer aan zenuwcel
remmende receptoren gebonden blijft. Door GABA functioneert de thalamus minder goed.
Hypothalamus (Binas 88C)
- Hypothalamus: onderdeel van grote hersenen, betrokken bij homeostase; stuurt o.a. hypofyse aan.
- Thermostaat: onderdeel van hypothalamus, regelt lichaamstemperatuur.
- Biologische klok: onderdeel van hypothalamus, regelt je natuurlijke dag-nacht-ritme.
Kleine hersenen (Binas 88C1)
- Kleine hersenen: coördineren uitgaande informatie naar spieren, zodat bewegingen vloeiend en
soepel verlopen.
- Coördinatie vindt plaats in nauwe samenwerking met grote hersenen, hersenstam en ruggenmerg.
Hersenstam (Binas 88C1L)
- Hersenstam: verbinding tussen ruggenmerg en rest van hersenen.
- Middenhersenen: spelen o.a. rol bij reflexen met betrekking tot zien en horen.
- Pons: verbindt grote en kleine hersenen en is tussenstation tussen evenwichtszintuig in
middenoor en kleine hersenen.
- Verlengde merg: overgangsgebied van hersenen naar ruggenmerg, waar zenuwbanen (links-
rechts) kruisen; bevat regelcentra voor vitale functies.
- Uit hersenen komen twaalf hersenzenuwen. Op zwervende zenuw na bevinden ze zich allemaal
binden het gebied van hoof of hals.
- Zwervende zenuw: een van hersenzenuwen, onderdeel van parasympatisch zenuwstelsel, maakt
verbinding met verteringsklieren, hart en longen.
Ruggenmerg (Binas 88JL)
- Ruggenmerg: verbindt hersenen met perifere zenuwstelsel.
- Uit ruggenmerg ontspringen 31 paar ruggenmergszenuwen die verbinding maken met organen in
romp en ledematen. Vlak bij ruggenmerg vertak zenuw in twee delen:
- Deel aan rugzijde bevinden zich uitlopers van sensorische neuronen: neuron dat informatie van
zintuigen naar CZS brengt.
- Spinaal ganglion: verdikking in sensorische zenuw, bevat cellichamen van neuronen.
- Deel aan buikzijde bevat uitlopers van motorische neuronen: neuron dat informatie van CZS naar
spieren of via gresstreng naar klieren brengt.
- Cellichamen van motorische neuronen liggen in grijze stof aan buikzijde. Aan rugzijde van grijze stof
liggen cellichamen van schakelneuronen.
- Buiten ruggenmerg liggen aan beide zijden grensstrengen: streng zenuwknopen langs ruggenmerg.
- Motorische neuronen in ruggenmerg maken contact met neuronen in grensstrengen die impulsen
verder vervoeren naar organen als longen, hart, lever en urineblaas.
Reflexen
- Reflex: reactie op prikkel zonder of voordat er bewustwording optreedt.
- Meeste reflexen gaan via ruggenmerg. Schakelneuronen in ruggenmerg voorkomen bij reflex dat
impuls terechtkomt op ongewenste plaatsen en geven impulsen door naar andere plekken.
- Reflexen uit gebied van hoofd gaan via hersenstam en hersenzenuwen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yansnoek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,86. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen