Zoek je een samenvatting van alle literatuur van IPO 2B? Dan zit je hier goed! Dit document bevat per week alle literatuur samengevat. Dit gaat dan om Pedagogiek in Beeld H22, 23, 24, 25, 26 en 29, Als opvoeden niet vanzelf gaat H1-6 en H12-13. Daarnaast is het volledige boekje Orthopedagogiek, Ant...
Literatuur 1
Hoofdstuk 23: Leren lezen en spellen
Wat is functioneel analfabetisme?
Functioneel analfabetisme wil zeggen dat het lees- en schrijfniveau zodanig laag
is dat het maatschappelijk functioneren ernstig in het geding is: een formulier
niet kunnen invullen, geen briefje voor de juf kunnen schrijven en de ondertitels
op de televisie niet kunnen begrijpen.
Wat verstaan we onder lezen en spellen?
Lezen = technisch lezen, in staat zijn om gedrukte codes correct te verklanken.
Spellen = schrijven, in staat zijn om gesproken taal om te zetten in geschreven
taal.
Wat is de geschiedenis van de geletterdheid?
Tot aan de 15e eeuw was alle geschreven taal met de hand opgeschreven of
overgeschreven. Na de uitvinding van de boekdrukkunst ontstond er een
mogelijkheid om gedrukte informatie op grote schaal te verspreiden. Steeds
meer mensen leerden lezen.
Hoofdonderwijzer Hoogeveen ontwierp het leesplankje aan het einde van de 19e
eeuw. Ook werden rond die tijd de eerste wetenschappelijke onderzoeken
gedaan naar lezen door Wilhelm Wundt. Hij vond dat het lezen van een
eenlettergrepig woord gemiddeld 400 ms duurt en dat korte woorden gemiddeld
20 ms sneller worden gelezen.
Er verschenen ook studies in de ooggeneeskunde die problemen beschreven
met lezen na het krijgen van een ziekte. Dit wordt ook wel afasie genoemd.
Daarna kwam er aandacht voor kinderen die een prima intelligentie hadden,
goed konden rekenen maar niet konden lezen en schrijven. Dit werd vanaf die
tijd woordblindheid genoemd.
Wat is het twee-routemodel?
Dit leesmodel veronderstelt twee manieren om een woord te lezen.
Literatuur 1 1
, 1. De eerste, de indirecte of fonologische route, lijkt erg op hoe kinderen in
Nederland leren lezen. Elke letter van het woord wordt omgezet in de daarbij
behorende klank (foneem)
2. De tweede mogelijkheid om een woord te lezen, de directe of lexicale route,
omzeilt het gebruik van fonologische omzetting door een directe match te
maken tussen het geschreven woord en de spelling in het mentale lexicon.
Deze route veronderstelt dus dat in het mentale lexicon niet alleen de klank,
maar ook de spelling van het woord ligt opgeslagen.
Twee-routemodel van het leesproces
Wat is de opleestaak?
Proefpersonen wordt gevraagd om woorden die op een beeldscherm van een
computer worden gepresenteerd zo snel mogelijk hardop voor te lezen. De tijd
die verstrijkt tussen de presentatie van het woord op het beeldscherm en het
lezen van het woord wordt de oplees- of reactietijd genoemd. Hier zijn
belangrijke ontdekkingen mee gedaan:
woorden die veel voorkomen in geschreven taal (paard) worden sneller
gelezen dan woorden die weinig voorkomen in de geschreven taal (paraplu)
bestaande woorden (schroef) worden sneller gelezen dan niet-bestaande
woorden (kroef)
regelmatig gespelde woorden (kranten, wieltjes) worden sneller gelezen dan
onregelmatig gespelde woorden (bureau, computer)
Met deze ontdekkingen werd gezien dat onregelmatige woorden niet steevast
fout uitgesproken werden. Daarom moest er wel een andere route zijn naast de
directe route. Dit werd de indirecte route genoemd.
Wat is de lexicale decisietaak?
Literatuur 1 2
, Proefpersonen geven via het toetsenbord van de computer aan van elk woord
dat op het scherm verschijnt of het woord bestaat (raam) of niet (taam). Stel dat
de niet-bestaande woorden (bijv. zout en geit) worden vervangen door fout
gespelde woorden, zoals zaut of gijt, dan worden er niet alleen veel meer fouten
gemaakt, proefpersonen keuren een woord als zaut ook veel vaker ten onrechte
goed dan taam. Bovendien duurt het veel langer om van zaut te zeggen dat het
geen woord is dan van taam. Ondanks dat het woord zaut niet bestaat, wordt er
toch onmiddellijk een klank aangekoppeld, omdat die overeenkomt met een
bekend woord.
→ bij niet-bestaande woorden die op een bestaand woord lijken wordt er meteen
een klank aan gekoppeld. Dit is overtuigend bewijs voor de fonologische
(indirecte) route.
Wat houdt het netwerk- of connectionistische model in?
De veronderstelling is dat er een groep neuronen (zenuwcellen) gespecialiseerd
is in het herkennen van letters, een groep voor klanken en een voor de
betekeniselementen. Deze neurongroepen zijn allemaal met elkaar verbonden.
De dubbele pijl geeft aan dat naast een verbinding van letter naar klank er ook
altijd een verbinding van klank naar letter is (dit geldt uiteraard voor alle
onderlinge verbindingen). Tussen letters en klanken bestaan de sterkste, meest
consistente relaties.
Netwerkmodel van het lees- en spellingproces
Hangen intelligentie en leesproblemen samen?
Uit onderzoek blijkt dat de relatie tussen intelligentie en lees- en
spellingprestaties weliswaar bestaat, maar niet erg groot is. De kans dat een
kind lees- en spellingproblemen ontwikkelt is iets groter als dit kind ook niet erg
intelligent is, en andersom een intelligent kind heeft minder kans op lees- en
spellingproblemen.
Literatuur 1 3
, Hangt het auditieve aspect van taal samen met leesproblemen?
Onderzoekers toonden inderdaad aan dat er een relatie bestaat tussen het
kunnen manipuleren van de klank van woorden en leesprestaties. Zij lieten zien
dat het vermogen om klanken in gesproken woorden te herkennen en te
manipuleren samenhing met geletterdheid.
Wat is de belangrijkste voorspeller van de ontwikkeling van lezen en spellen?
Letterkennis is de belangrijkste voorspeller. Als je immers niet de schrifttekens
om kunt zetten in klanken, wordt lezen moeilijk en als je niet weet welke letter bij
welke klank hoort dan wordt spellen onmogelijk.
Wat is de oorzaak van de zwakke lees- en spellingprestaties?
Het antwoord daarop ligt niet zozeer in de leerling, maar in de omgeving,
namelijk de kwaliteit van het onderwijs. Er is inmiddels een grote hoeveelheid
bewijs uit binnen- en buitenland dat goed onderwijs het overgrote deel van de
lees- en spellingproblemen kan voorkomen.
Wat is kwalitatief goed lees- en spellingonderwijs?
Wat:
de leerkracht moet kennis hebben over de structuur van de geschreven taal,
dus kennis van de regels van de Nederlandse orthografie. Klankzuivere
woorden moeten als eerste worden aangeboden en daarna niet-
klankzuivere woorden.
bij lezen en spellen wordt altijd de klank geactiveerd. De leerkracht moet
helpen de leerlingen te begeleiden wanneer ze inconsistente klank-
letterrelaties leren.
Hoe:
expliciete directe instructie (EDI). Expliciet verwijst naar de uitleg van elke
stap die genomen moet worden om tot het doel te komen. Direct verwijst
naar het directe instructiemodel, de leerkracht is het model.
Wat is een alfabetisch schriftsysteem?
Dit is een systeem met een beperkt aantal letters waar alle woorden mee
geschreven kunnen worden.
Wat is een syllabisch schriftsysteem?
Dit is een systeem waarin er voor elke klank een schriftteken is, zoals de
Chinese karakters. Dit duurt veel langer om te leren.
Literatuur 1 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper janineverheij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
