Havo Samenvatting : Examenst of Biologie. (dit is de minimale stof, je zult de boeken moeten gebruiken om alle stof goed door te nemen – leer de
plaatjes uit je boek)
Samenvatting “Organen en cellen”
Er zijn 4 groepen organismen: (organismen zijn levende wezens)
- Planten (producenten - m...
,Samenvatting :
(dit is de minimale stof, je zult de boeken moeten gebruiken om alle stof goed door te nemen – leer de
plaatjes uit je boek)
Samenvatting “Organen en cellen”
Er zijn 4 groepen organismen: (organismen zijn levende wezens)
- Planten (producenten - maken zuurstof en glucose)
- Dieren (consumenten – planteneters, vleeseters, alleseters)
- Schimmels (reducenten – maken van organische stoffen, anorganische stoffen)
- Bacterien (reducenten – maken van organische stoffen, anorganische stoffen)
Alle organismen hebben dezelfde levensverschijnselen:
- Bewegen, -ademhalen, -voeden, -voortplanten,
-uitscheiden, -groeien, -waarnemen -reageren op prikkels
Van groot naar klein:
* Organisme = levend wezen (Plant, dier, schimmel, bacterie)
* Orgaanstelsel = groep van samenwerkende organen (bijv. ademhalingsstelsel,
* Orgaan = deel van een organisme met een of meerdere functies
* Weefsel = groep cellen met dezelfde vorm en functie (bijv. beenweefsel,
* Cel
Borstholte: hart, longen – worden beschermd door ribben
Middenrif = spierwand die borstholte en buikholte scheidt (aorta, onderste holle ader en slokdarm
gaan hier doorheen)
Buikholte: darmen, lever, nieren, maag
Bij veel weefsels zoals beenweefsel ligt tussen de cellen de tussencelstof; dit is dood materiaal
Orgaanstelsel: Functie:
Skelet = beenderstelsel Stevigheid, vorm, bescherming en beweging mogelijk
maken
Spierstelsel Bewegen
Verteringsstelsel Voedsel kleiner maken en opnemen in het bloed
Ademhalingsstelsel Zuurstof opnemen en koolstofdioxide afgeven aan de lucht
Bloedvatenstelsel Vervoeren van zuurstof en voedingsstoffen naar de
spieren/organen. Afvoeren van koolstofdioxide en
afvalstoffen
Zenuwstelsel Informatie van je zintuigen naar je hersenen sturen en van
je hersenen informatie naar je spieren sturen
Celkern > regelt alles in de cel en bevat
DNA
Cytoplasma > vloeistof in cel met
opgeloste stoffen
Celmembraan > vliesje om cel dat boel bij
elkaar houdt
Vacuole > blaasje gevuld met vocht dat
zorgt voor stevigheid van de cel (turgor)
Celwand > stevige laag om de cel heen
deze is moeilijk te verteren
Plastiden = korrels in het cytoplasma. 3
soorten:
Bladgroenkorrels > zitten in groene deel
van de plant > fotosynthese uitvoeren
Kleurstofkorrels > geven rode/oranje/gele
kleur aan bloem of vrucht
Zetmeelkorrels > kleurloos en zit zetmeel in opgeslagen
Plastiden kunnen van het ene type naar het andere overgaan. Bijv. rijpen van tomaat:
bladgroenkorrels veranderen in kleurstofkorrels
Een dierlijke cel bevat:
Celkern (kernplasma en kernmembraan)
Cytoplasma
Celmembraan
Celkern bevat chromosomen
Chromosomen = DNA + eiwitten
DNA bevat erfelijke eigenschappen
46 chromosomen van mens kun je ordenen in chromosomenportret
Elke lichaamscel heeft “23 paar” chromosomen
Cellen delen, vanwege groei en vervangen oude cellen dit is Mitose (gewone celdeling)
Celdeling 2 stappen:
Kerndeling > celkern in tweeën
Celdeling = mitose
o Uit 1 moedercel ontstaan 2 dochtercellen met evenveel chromosomen, waarna
cytoplasma wordt bijgevormd = plasmagroei
Chromosoom wordt pas zichtbaar vlak voor deling cel (= spiraliseren)
Elk chromosoom bestaat nu uit twee DNA-ketens die aan elkaar vastzitten. Beide ketens zijn
kopie van elkaar.
Tijdens celdeling gaan deze twee kopieën uit elkaar. Elk naar 1 van de 2 dochtercellen
Opzet van een onderzoek
1) Probleemstelling formuleer je in een onderzoeksvraag
2) Je formuleert een veronderstelling (verwacht antwoord onderzoeksvraag) = hypothese
3) Werkplan met je onderzoeksopzet
gebruik een proefgroep en een controlegroep
voer een proef met grote aantallen uit
, In een proef slechts 1 factor variëren
4) Resultaten: waarnemingen in grafieken/tabellen
5) Conclusie: wat is het antwoord op je onderzoeksvraag / klopte je hypothese?
Examenvragen “organen en cellen”
http://biologiepagina.nl/Toetsen/organenencellen/organencellen.htm
Samenvatting Ordening
Ordenen = het indelen in groepen op basis van hetzelfde kenmerk
Organismen kunnen we indelen in 4 rijken op basis van hun cellen:
Bacterie Schimmel Plant Dier
Aantal cellen 1 1 of meercellig 1 of meercellig 1 of meercellig
Celwand? Ja Ja Ja Nee
Nee, DNA
Celkern? los in Ja Ja Ja
cytoplasma
Grote vacuole? Nee Ja Ja Nee
Bladgroenkorrels? Nee Nee Ja Nee
Tekening
Alleen meercellige organismen hebben weefsels of organen
Functie bladgroenkorrels = fotosynthese (maken zuurstof en voedingsstof- glucose)
Organismen behoren tot 1 soort als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen
Binnen een soort komen rassen voor (bijv. hondenrassen), ontstaan door selectief kruisen door mens
Populatie groep individuen van zelfde soort, die zich onderling voortplanten
Bacteriën
Sommige bacteriën noemen we bacillen
Sommige bacteriën hebben zweepharen om te bewegen
Bacteriën planten zicht voort d.m.v. deling
Chromosomen/DNA liggen los in cytoplasma
Veel bacteriën ruimen dode resten van organismen op en zetten dit om in nuttige
voedingsstoffen (reducenten)
Bacteriën kunnen een infectie veroorzaken (bijv. cholera, longontsteking, tuberculose)
Sommige bacteriën maken voedsel: o.a. yoghurt en zuurkool
Antibiotica (bijv. penicilline) kan bacteriële infecties bestrijden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper STUDYLAB2023. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,30. Je zit daarna nergens aan vast.
