Collegeaantekeningen hoor- en werkcolleges en kennisclips
Hoorcollege 1 – Capita Selecta Vennootschapsbelasting
31-1-2023
Voorbereiden:
• Boek Hoofdzaken H1 en H2.
• S. Cnossen, Vennootschapsbelastingregimes: keuzes in kaart, WFR 2018/223.
• FIT-bundel: 50 jaar vennootschapsbelasting.
• P.H.J. Essers, Grondslagen van de vennootschapsbelasting in relatie met de inkomstenbelasting,
WFR 2019/187.
• J.P. Boer & F.J. Elsweier, Hinken op twee gedachten: over de rechtsgrond(en) van de Wet VPB
1969 in De Toekomst van de Vennootschapsbelasting: Lessen uit 50 Jaar Wet VPB 1969 (pp. 31-46),
Deventer: Kluwer
Aantekeningen:
Inleiding
• Geschiedenis VPB
• Rechtsgrondslag VPB
Agenda:
• Huishoudelijke mededelingen
• Inleiding
• Geschiedenis van de VPB
• Grondslagen van de Wet VPB
Huishoudelijke mededelingen
• Hoorcolleges: Stevens/Hofman
• Werkcolleges: Van Hulten/Van der Burgt
• Tentamen: schriftelijk (type: casus. Zie WC)
• Sheets van hoorcollege/bijbehorende kennisclips verschijnen uiterlijk op maandag op Canvas
Relatie GVPB en CSVPB
• CS Vpb is (logisch) vervolg op Grondslagen Vpb uit de bachelor
• Het is normaal (want pedagogisch wenselijk) dat de kern van leerstukken wordt herhaald (deels via
kennisclips)
• Wel kort en met extra aandacht op recente ontwikkelingen
• Onbehandelde leerstukken, verdieping, kritische blik (de 4 E’s!!) en focus op alternatieven (de 3 K’s
!!!: zie ook leerdoelen):
- Classificatie buitenlandse swv-en en buitenlandse bel. plicht
- Bankbelasting, solidariteitsheffing en digital taks
- Coöperaties en beleggingsinstellingen
- Instrumentalisme en de Vpb
- De toekomst van de Vpb
De 4 E’s van Leo Stevens om kwaliteit wetgeving te toetsen (zie ook toetsingskader van RvSt): wetten
moeten (i) eerlijk zijn (rechtvaardig), (ii) efficiënt, (iii) effectief, en (iv) eenvoudig.
De 3 K’s van TEP: (i) Kennis, (ii) Kunde (vaardigheden), en (iii) Karakter (kritische houding).
Uitgangspunten (1)
• Waarheid als een koe: colleges zijn slechts hulp bij het zelf bestuderen en bemeesteren van de stof
• Sheets worden (soms) niet allemaal besproken omdat er een selectie wordt gemaakt (of ook
terugkomen in kennisclips)
• Wat niet of kort besproken wordt: zie basisboek en/of nadere literatuur en/of kennisclips
• Suggestie onzerzijds: met enkele medestudenten stof kritisch doorspreken en samen opgaven
maken en bespreken werkt zeer verhelderend (zie ook opzet WC in Reader)
• Wekelijkse 2 uur hoorcollege en 2 uur werkcollege (zie opzet in Reader/Canvas)
,• College wordt gegeven voor studenten die de stof (globaal) bijhouden
• Werkcollegeopdrachten zijn vaak oude tentamenvragen gebaseerd op praktijkcasus: dus perfecte
voorbereiding op tentamen en praktijk!
Inhoudelijk programma CSVPB
• Historie en rechtsgrondslagen
- met o.a. aandacht voor een rechtsvormneutrale ondernemingswinstbelasting
• Capita Selecta (CS) subjectieve belastingplicht (1 en 2)
- met o.a. binnenlandse en buitenlandse belastingplicht, classificatie van (buitenlandse)
samenwerkingsverbanden, belastingplicht overheidsbedrijven, ANBI’s, en
beleggingsinstellingen/coöperaties
• CS Totaalwinst en jaarwinst in de Vpb
met nadere aandacht voor:
- verschil commerciële en fiscale jaarstukken
- onderscheid tussen eigen en vreemd vermogen
- Impact inflatie op totaal- en jaarwinst
- nieuwe verliesverrekeningsregels
- wetsaanpassing tegengaan infokap structuren
Wij volgen in principe de volgorde van de wet:
- grondslagen
- Subject
- Object
- Concernregelingen
- Speciale regelingen: bijv. innovatiebox
- toekomst
Inhoudelijk programma CSVPB (2)
• CS renteaftrekbeperking
- Met o.a. aandacht voor de diverse fiscale renteaftrekbeperkingen (earningsstripping; ATAD1) en
alternatieven daarvoor
• CS deelnemingsvrijstelling (1)
met o.a. aandacht voor:
- de (aangepaste) liquidatieverliesregeling
- compartimentering rondom de deelnemingsvrijstelling
• CS deelnemingsvrijstelling (2)
- Deelnemingsverrekening en (nieuwe) CFC-regeling (ATAD1)
- de objectvrijstelling voor v.i.-resultaten en de vergelijking buitenlandse dochter en buitenlandse v.i.
Inhoudelijk programma CSVPB (3)
• CS fiscale eenheid
- met o.a. aandacht voor de gevolgen van ‘Papillon’/’Groupe Steria, de recente uitspraken van het
HvJ/HR inzake de Nederlandse “per element”- benadering-zaken, en spoedreparatie FE (toekomstig
FE-regime in laatste HC/WC)
• CS Fusies en splitsing
- Met focus op anti-misbruikbepaling, recente ontwikkelingen, arresten en besluiten
• Invloeden op de Vpb
- Met focus op de taxation of the digital economy (Pillar 1 and 2) en implementatiewetgeving ATAD2
Inhoudelijk programma CSVPB (4)
• Fiscaal instrumentalisme in de Vpb
- Met o.a. ook aandacht voor het (afgeschafte) CFM-regime, de (voorgestelde maar niet ingevoerde)
rentebox en de innovatiestimuleringsmaatregelen
• Ondernemingsheffingen buiten de Vpb
- met o.a. aandacht voor de bankbelasting, de solidariteitsheffing en de digital tax-voorstellen
• De toekomst van de NL Vpb
- Met o.a. aandacht aan de C(C)CTB, Pillar 1 en 2, en andere alternatieven (bijvoorbeeld invoering
van bronbelasting) en ook de toekomst van het fiscale eenheidsregime
,Literatuur
• Zie Canvas CSVPB (een module per week: 12 weken)
• Boek “Hoofdzaken Vpb”, 18de druk (2023) is het naslagwerk: evt ook Cursus Belastingrecht en
Vakstudie onderdelen Vpb
• Nadere (verplichte en aanbevolen) literatuur staat op Canvas
• Verder evt. actuele jurisprudentie, artikelen c.q. rapporten (HC/WC)
• Op Canvas staat bij elke week het te behandelen onderwerp en de bijbehorende literatuur (zelf op te
zoeken!)
Geschiedenis en rechtsgrondslagen van de Vpb
Leerdoelen:
• Opdoen van kennis over de geschiedenis en grondslagen van de VPB
“Geschiedenis is het heden, gezien door de toekomst” (G.Bomans)
• Ontwikkelen van eigen visie/kritische houding t.o.v. de grondslagen van de VPB
• Het kunnen plaatsen van nieuwe ontwikkelingen in de geschiedenis en het systeem van de Wet VPB
• Uiteindelijk kunnen ontwikkelen van een eigen visie op (onderdelen van) een toekomstig VPB-
systeem (HC 12)
Geschiedenis van de VPB
-> eerst belasten van uitdelingen, nu belasten van winsts
Majeure aanpassingen Wet Vpb’69
• 1990 Eerste grote reparatie van de deelnemingsvrijstelling
• 1997 Reparatie beleggingsinstellingsregime
• 1997 Invoering artikel 10a (renteaftrekbeperking) en de eerste overnameholdingbepaling (art. 15ad)
n.a.v. het PLC-arrest
• 2001 ‘Stiekeme’ reparatie in de slipstream van invoering IB 2001 (afgewaardeerde vordering, anti-
handel-in-verlieslichamen)
• 2003 Aanpassing fiscale eenheidsregime
• 2004 Invoering thincapregeling en verliesverrekeningsbeperking voor houdster- en
financieringsmaatschappijen n.a.v. het Bosal-arrest
Eigenlijk deugt de grondslag waarop de Wet VPB is gebaseerd niet!
Majeure aanpassingen Wet Vpb (2)
• 2007 Wet Werken aan winst met o.a. tariefsverlaging gepaard aan grondslagverbreding,
“versoepeling” dnvst, aanpassing art. 10a en afschaffing overnameholdingbepaling
• 2010 Versimpeling van de regeling voor niet-kwalificerende beleggingsdeelnemingen (voorheen:
laagbelaste beleggingsdeelnemingen)
• 2011 Tussenregeling valutaresultaten
• 2012 (Her)invoering overnameholdingbepaling en voortaan symmetrisch behandeling v.i.-resultaten
(objectvrijstelling)
• 2013 Afschaffing thincapregeling en invoering art. 13l (beperking aftrek deelnemingsrente)
• 2015 Wet compartimenteringsreserve
Majeure aanpassingen Wet Vpb (3)
• 2016 Herziening belastingplicht overheidsbedrijven
• 2016/2017 Aanpassing buitenlandse belastingplicht (relatie met DB)
, • 2018 ATAD1 (earningsstripping, CFC, exitheffingen)
• 2019 ATAD 2 (anti-mismatchregelingen) en spoedmaatregeling FE
• 2020 Wet beperking liquidatie- en stakingsverliesregeling en Wet Belastingplan 2021 (fiscale
coronareserve en beperking verliesverrekening)
• 2021 Wet implementatie belastingplichtmaatregel ATAD2 en Wet tegengaan mismatches
zakelijkheidsbeginsel (infokap)
• 2022 Aanscherping earningsstripping/aanpassing tariefopstapje/rekeningcourantmaatregel (maar
eigenlijk geen impact vpb)
• 2023 ??? (zie hierna)
Waarom in 2022 weinig veranderd? Alle aandacht naar twee zaken (i) box 3, en (ii) implementatie
pillar 2
Verwachte wetsvoorstellen 2023
• [Keuze “nieuwe” FE-regime (nieuwe kabinet)]
• Afschaffing open CV en aanpassing classifcatiekader
• [Exitheffing dividendbelasting]
• Fiscale begeleidingswet nieuwe personenvennootschapsrecht (consultatie)
• Implementatie EU Richtlijn Pillar 2 (en Pillar 1?)
Redenen voor wetsaanpassing
• Tariefswijziging (vaak gefinancierd door grondslagverbreding)
• OESO/EU
• Anti-misbruik
• Conjuncturele invloeden
• Vestigingsklimaat/instrumentalisme
• Nieuwe wetssystematiek???
Invloeden op de VPB: zie HC 9!!
Voorbeelden:
- Tariefswijziging (wet werken aan winst): 48% naar 25% in 50 jaar tijd
- OESO/EU: Bosal-arrest, X Holding-arrest, ATAD en andere richtlijnen
- Anti-misbruik: art. 10a Wet VPB en tegengaan handel in verliesvennootschappen art. 20a Wet VPB
- Conjuncturele invloeden: versnelde afschrijving en corona-reserve
- Vestigingsklimaat/instrumentalisme: innovatiebox
Grondslagen Vpb
• Grondslag bepaalt de vormgeving!!! (subjectieve en objectieve bel.plicht/behandeling EV – VV,
relatie met IB)
• Spelen een rol bij bezinning op wenselijk fiscaal systeem en bij wijzigingen van wetsonderdelen
• Juridisch (normatief) naast economisch aspect
• Historisch gezien de volgende pogingen: (zie Grondslagen VPB en artikel Boer/Elsweier)
- Antropomorfe visie: gelijkstelling natuurlijke persoon met rechtspersoon. Leidt tot klassieke stelsel
(zie volgende sheet: NL Box 3). Theorie gaat niet op: belasting van rechtspersonen, is altijd indirect
belastingheffing van natuurlijke personen (zonder afwenteling de ah-ers)
- Leer van het globale evenwicht: gaat in theorie al niet op (zie volgende sheet) maar zeker niet in
individuele gevallen (“steunfunctie” onmiskenbaar)
- Compensatie-theorie: heffing over capital gains (waarom dan heffing over uitgedeelde winst?)
- Profijtbeginsel: beperkte aansprakelijkheid, dan verliesbelasting ipv winstbelasting (breder
perspectief: verdeling van winst over div. landen)
- Buitenkansbeginsel: belast bevoorrechte positie (ah er tov belegger), meer risico, dus overwinst
belasten. Aftrek primair dividend (zie onderzoek vermogensaftrek). Is op zich een goede verklaring
voor een vpb, maar niet voor onze huidige wet
- Budgettaire argument: geen argument voor een vpb, wel een argument om onze vpb niet af te
schaffen (zie sheet vpb opbrengst)
