Samenvatting Jeugdliteratuur in
perspectief van Rita Ghesquière.
Inhoudsopgave
H1. Jeugdliteraar, wat is dat? .......................................................................................................................... 1
H2. De zender................................................................................................................................................... 3
H3. De ontvanger ............................................................................................................................................. 6
H4. Het communicatieproces I: het tussenspel ............................................................................................... 8
De vormgeving en taalgebruik. .................................................................................................................... 9
De bemiddelaar ............................................................................................................................................ 9
H5. Communicatieproces II: functie, werking en receptie. ............................................................................. 9
Het receptieonderzoek .............................................................................................................................. 10
H6. De boodschap .......................................................................................................................................... 11
Evaluatie van jeudliteratuur ...................................................................................................................... 14
H1. Jeugdliteratuur, wat is dat?
Jeugdliteratuur is geschreven voor, geschreven door of gelezen door jongeren.
Jeugdliteratuur onderscheiden we in drie categorieën:
- Kinderliteratuur 2-12 jaar
- Jeugdliteratuur 12-15 jaar
- Adolescentenliteratuur 15+ jaar
Geschiedenis
In de Middeleeuwen was er geen onderscheid tussen kind en volwassenen. Verhalen werden vooral
verteld en dan hoorde de kinderen hetzelfde als wat de volwassenen hoorde.
In de 16e eeuw, de eeuw van verlichting, kwam er een school voor kinderen. De kinderen gingen minder
werken en kunnen meer kind zijn. De boekjes werden iets meer aangepast. Er was approbatie, wat
,betekent dat de schoolboekjes enkel met toestemming vanuit de kerk mochten worden gebruikt. Dit
waren vooral Bijbelverhalen, zendbrieven en leer- en leesboekjes.
In de 18e eeuw werd het kind echt als een aparte fase gezien. Rousseau kwam hier mee en had vier fases
voor de kinderen:
- Zuigelingentijd 0-2 jaar (ontwikkelen van de zintuigen)
- Kindertijd 2-12 jaar (kinderen moeten nog beschermd worden tegen de echte wereld)
- Robinsonsleeftijd 12-15 jaar (lichaamskracht neemt toe, verstand ontwikkelt. Belangstelling voor
natuurwetenschappen groeit.)
- Adolescentie 15-25 jaar (Ziel en geweten ontwikkelt. Leren hartstocht beheersen en zich sociaal te
ontwikkelen. Ze maken kennis met geschiedenis, godsdienst en literatuur)
In de 18e eeuw ontstaat ook de eerste jeugdliteratuur voor kinderen.
In de huidige tijd is het kind meer geëmancipeerd. Ze zijn sneller volwassen, maar nemen nog niet hun
verantwoordelijkheid= moratoriumfase. Door de opkomst van televisie valt de censuur weg en ziet het
kind weer hetzelfde als de volwassenen. Door het beeld, raakt het woord ook meer op de achtergrond.
Daar tegenover blijven volwassenen ook langer jong. Er heerst een groeiende behoefte aan amusement=
pretpark- / gamecultuur.
Zo ontstaat de cross-overliteratuur= literatuur die zowel de volwassenen als het kind aanspreekt.
Jeugdliteratuur hangt vaak nauw samen met de pedagogiek. Verschillende pedagogen hebben hier een
andere mening over:
Rousseau zegt dat alleen het boek Robinson Crusoë pedagogisch verantwoord is.
De Filantropijnen (Duitse pedagogen) zijn voorstanders. Zij hebben jeugdliteratuur zelfs opgenomen in
hun opvoedingsmodel onder het motto: Spelend leren. (denk aan Struwelpeter)
Pestalozzi wilt werk en spelen gescheiden houden. Hij hecht het belang aan de moeder. Zij is degene die
het kind moet stimuleren om te leren en inzicht te verwoorden.
Herbart leidt de Kultustufentheorie= verhalen moeten op niveau van het kind gekozen worden om de
ontwikkeling opnieuw te laten beleven.
Montessori’s motto is; vom kinde aus.= Kinderen moet je vrijlaten om te groeien in verschillende milieus
door middel van spel en muziek.
Wolgast zegt: het kind wordt misleid door het boek. Boeken mogen niet politiek of godsdienstig zijn.
Rond 1960 komt de pedagogische discussie weer opnieuw in beeld. Dit zorgt voor nieuwe onderwerpen in
de boeken. Deze onderwerpen zijn hedendaagse problemen als ongewenste zwangerschap en loverboys.
, Polysysteemtheorie
Canon= top 40 belangrijkste boeken van het moment. Deze boeken zijn vaak vernieuwend en er is een
metatekst over geschreven. Is het centrum van de periferie.
Periferie= genre boeken die niet zijn gecanoniseerd.
Binnen de literatuur heerst er een polysysteemtheorie. De jeugdliteratuur heeft daar zijn eigen canon in.
Als er ineens een jeugdboek populair wordt, voert deze druk uit op de kerncanon van de
volwassenliteratuur.
Communicatiemodel van Jakobsen.
Jakobsen omschrijft de communicatie van boeken als volgt:
Auteur – Tekst – Lezer
Voor jeugdliteratuur is hij iets anders:
Auteur – Tekst – Volwassen lezer – metatekst – a. ouder/leraar/bibliothecaris – b. jonge lezer
Verdere uitleg vindt je in de loop van deze samenvatting.
Is literatuur een kunst?
Ingarden: “Literair als kunst is een harmonie van klank laag, betekenislaag, opgeroepen werkelijkheid,
schematische voorstelling en metafysische ideeën.
Jeugdliteratuur is vaak geen kunst door gebrek aan vormgeving of door gebrek aan een diepere laag, lege
avonturen.
H2. De zender
Je hebt verschillende soorten zenders, namelijk:
- De auteur De illustrator
- De vertaler De uitgever
We zullen ze apart behandelen.
De auteur – de maker van het literaire werk
Jeugdschrijvers worden vaak minder erkend en bekend dan schrijver van volwassenboeken.
Hierdoor zijn er schrijver die anoniem schrijven en pas hun naam bekend maken als het boek succesvol
worden ontvangen.
Dit zorgt bij schrijvers voor een low self-image. Shavit: door de lage waardering van het werk krijgen ze
een minderwaardigheidsgevoel.
Men denkt ook dat voor kinderen schrijven makkelijker is dan voor volwassenen, maar het tegendeel is
waar. Als kinderboekenschrijver moet je je in kunnen leven in de wereld van het kind. Het boek wordt
vaak ook meerdere keren geschreven waardoor hij een boeiende inhoud moet hebben.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper faytje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.