Dit document is een samenvatting van het thema 'De 17de eeuw', uit het boek 'Epic 4D' voor het vak geschiedenis in het GO! Onderwijs in de doorstroomfinaliteit/ASO.
Deelvraag 1
De handel vormde een driehoek in de Atlantische Oceaan: Europeanen kochten slaven in Afrika van
lokale vorsten en verscheepten die naar hun kolonies in Amerika om daar op de (suiker)plantages te
gaan werken. De grondstoffen uit die plantages, waaronder suiker, werden naar Europa gebracht om
verwerkt en verkocht te worden. Afgewerkte producten, zoals wapens en rum, werden op hun beurt
naar Afrika verscheept om daar geruild te worden tegen slaven.
Slavernij werd niet geïntroduceerd in Afrika door de Europeanen, want het bestond al in Afrika voor
de komst van de Europeanen.
Door de komst van de Europeanen namen de slavenhandel en de interne conflicten sterk toe in
Afrika.
In ruil voor de slaven ontvingen de Afrikaanse vorsten geen geld, maar nijverheidsproducten en
cadeaus, zoals textiel, juwelen, alcohol en wapens.
De Europeanen voerden oorlog met elkaar vanwege de slavenhandel.
Slavernij kwam niet enkel in Afrika en Amerika voor, want ook in Azië en Europa kwam slavernij voor.
Slaven werden net als alle andere koopwaar zo efficiënt mogelijk gestapeld in het ruim van het schip.
De Republiek was niet de grootste slavenhandelaar tijdens de vroegmoderne tijd, maar Portugal wel.
Suiker was niet het enige product dat vanuit de Amerikaanse kolonies naar Europa werd gebracht,
ook andere grondstoffen, zoals goud, tabak…, werden uit Amerika naar Europa gebracht.
Het hoogtepunt van de slavenhandel lag niet in de 17 de, maar wel in de 18de eeuw.
De Europeanen vervoerden slaven naar Amerika om daar hoofdzakelijk niet als huishoudhulp, maar
wel als arbeiders op de suikerrietplantages te werken.
Rum maken hield een complexe arbeidersorganisatie in en er werden geen inheemse
arbeidskrachten ingezet voor dat werk, omdat er veel verschillende stappen nodig waren om rum te
maken en het was zware arbeid. Omdat de inheemse bevolking in Amerika overleden was aan
epidemieën, werden zwarte slaven ingezet.
Slaven werden geboeid en gebrandmerkt om te voorkomen dat ze in opstand zouden komen of
zouden ontsnappen en dankzij het brandmerk was het duidelijk wie hun eigenaar was.
1
, Deelvraag 2
Tijdens de 19de en 20ste eeuw werd in Nederland de term de ‘Gouden Eeuw’ gebruikt als metafoor
voor de Republiek in de 17de eeuw. De term benadrukt de culturele en economische bloei van die
periode. Recent is er echter kritiek gekomen op de term, aangezien die volgens sommigen de
schaduwzijden van die eeuw – de armoede, slavernij, oorlogen … – te weinig benadrukt.
De schoolplaat over de Gouden Eeuw focust op twee maatschappelijke domeinen, namelijk:
Economisch: vooral de economische activiteit in Amsterdam wordt getoond, zoals de handelaars, de
schipper en matrozen en de waag.
Cultureel: de bouwkunst en religie worden ook benadrukt in de prent.
Deze schoolplaat toont immers een eenzijdig beeld van de Gouden Eeuw, omdat het alleen de
positieve kanten van de Gouden Eeuw toont. Zo zijn er nergens slaven of armen op de prent te zien,
terwijl die er wel waren.
Het Amsterdam Museum gebruikt de term ‘Gouden Eeuw’ niet meer, omdat die een te eenzijdig
beeld geeft van de 17de eeuw, enkel vanuit het perspectief van de machthebbers.
Het Rijksmuseum gebruikt de term ‘Gouden Eeuw’ nog, omdat het om een periode van grote
welvaart gaat en dat niet wegneemt dat ook de schaduwzijden belicht kunnen worden.
Het Scheepvaartmuseum gebruikt de term ‘Gouden Eeuw’ spaarzaam, omdat het museum de
dialoog wil aangaan waarom de term beladen is.
De 17de-eeuwse groepsportretten zijn geen representatieve bronnen om de historische vraag ‘Hoe
zag de samenleving in de Republiek eruit in de 17de eeuw?’ te beantwoorden, omdat enkel rijken en
dan vooral witte mannen het geld hadden om zich te laten portretteren.
De bedenker van de tentoonstelling ‘Hollandse meesters her-zien’ heeft de dertig groepsportretten
uit de 17de eeuw aangevuld met dertien foto’s van mensen van kleur die personen uit de 17de en
18de eeuw voorstellen omdat die mensen ook in de Republiek woonden op dat moment, maar er
van hen geen schilderijen zijn gemaakt of bewaard zijn gebleven. Hij wil met zijn foto’s een diverser
en vollediger beeld van de 17de eeuw geven en een gezicht en naam geven aan mensen die niet in
de geschiedenisboeken staan.
evolutie van de beeldvorming over de Gouden Eeuw
periode domeinen die aan bod perspectieven: maatschappelijke context
komen in de beeldvorming eenzijdig of meerdere die de beeldvorming verklaart
vroegmoderne tijd cultureel + economisch + eenzijdig conflicten met buitenlandse
politiek + sociaal vijanden -> ontwikkeling van een
collectieve identiteit
moderne tijd cultureel + economisch eenzijdig Als jonge staat wilde Nederland
zich legitimeren.
-> aanwakkeren van trots en
samenhang
hedendaagse tijd cultureel + economisch + meerdere In de hedendaagse samenleving is
politiek + sociaal inclusie een belangrijke waarde en
is dialoog over de interpretatie van
het verleden belangrijk.
-> multiperspectiviteit
Conclusie: De beeldvorming over de Gouden Eeuw vertoont kenmerken van continuïteit en verandering. Dat
bewijst dat geschiedenis altijd een constructie is, in functie van wat er belangrijk wordt gevonden om herinnerd te
worden in een bepaalde maatschappelijke context.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thibauttaminiau. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
