Beoordeling: 8 – zie bladzijde 19
Essay masterclass Leiderschap
Naam: (..)
Studentnummer: (..)
Datum van inleveren: maart 2023
Naam docent: (..)
Naam opleiding: Mater of Business Administration
Naam Masterclass: Leiderschap
,Voorwoord
Voor u ligt mijn essay voor de Masterclass Leiderschap.
Op het moment van schrijven is het anderhalf jaar geleden dat ik ben gestart met de studie Master of
Business Administration (MBA) specialisatie leiderschap. De reden om deze studie te volgen is omdat
ik mijn kennis op het gebied van bedrijfskunde wil vergroten, maar ook groeien in mijn leiderschap. Na
verschillende modulen te hebben doorlopen, gericht op tal van bedrijfskundige kennisgebieden, ben ik
de afgelopen maanden ondergedompeld in leiderschap. Eerst de module persoonlijk leiderschap en
nu de module leiderschap. Heerlijk!
Parallel aan deze module leiderschap zijn we als Management Team (MT) van (...) gestart aan de
volgende fase van het gezamenlijke leiderschapsprogramma. In deze fase hebben we, na een
groepsgesprek over sleutelmomenten in ieders leven, individuele gesprekken gevoerd met (..). Theo
fungeert als extern begeleider in dit traject. In de gesprekken met Theo hebben we mijn en ons
leiderschap behoorlijk uitgediept en dan met name leiderschap wat nodig is in tijden van verandering
en vernieuwing.
De stelling die centraal staat in dit essay gaat over leiding geven aan een onderwijsvernieuwing en
daarmee een organisatieverandering. En dan met name het potentiële succes als je gedeeld
leiderschap en transformationeel leiderschap combineert.
Een woord van dank aan de mensen die mij hebben geholpen bij deze opdracht. Mijn echtgenote, het
(..) van (...), (..) en programma-manager (..). En niet te vergeten mijn docent (..)
Heel veel leesplezier toegewenst!
(...)
5 maart 2023, (..)
2
, Samenvatting
De afdelingen (..) van (...) worden beide aangestuurd door (...). Daarnaast is hij, samen met een
onderwijsdirecteur, verantwoordelijk voor de (...) brede onderwijsvernieuwing. De stelling binnen het
essay is een afgeleide van deze onderwijsvernieuwing. Het essay is gericht op het beargumenteren
van de stelling:
De gouden leiderschapscombinatie bij een onderwijsvernieuwing is een combinatie van
gedeeld en transformationeel leiderschap.
De wereld verandert in een hoog tempo (Ducheyne, 2016). Dit vraagt om een transformatie van het
bestaande mbo-onderwijs (MBO2030, 2022). (...) is in een transformatie naar flexibel, persoonlijk en
gedifferentieerd onderwijs (Hal, 2022). Een transformatie van onderwijs vraagt volgens Verbiest om
ander leiderschap (Verbiest, Collectief leren, professionele ontwikkeling en schoolontwikkeling:, 2003).
Verbiest omschrijft het als leiderschap waarin je fungeert als architect van het toeval. Gedeeld
leiderschap gaat over het motiveren en leiden van onderwijsprofessionals, ongeacht formele posities.
Door deze leiderschapsstijl worden de leiderschapskwaliteiten en expertise van elke
onderwijsprofessional volledig benut (Devos, Vanhoof, Delvaux, & Vekeman, 2013).
(...) is in 2012 ontstaan na de ontbinding van onderwijsreus Amarantis Onderwijsgroep (Zembla,
2012). (...) startte met een solvabiliteit van 8% en werd direct onder streng financieel toezicht gesteld
door de Inspectie van het Onderwijs (Bussemaker, 2014). Het hoofddoel van het College van Bestuur
(CvB) was het waarborgen van de continuïteit en het verbeteren van de financiële positie. In 2013
bevond het (...) zich midden in een stille crisis (Stille crisis in MBO, 2014). In een crisis willen mensen
geleid worden en willen ze duidelijkheid, een sturende leiderschapsstijl (Stoker, 2020). Het College
van Bestuur van (...) hanteerde deze sturende stijl door directief leiderschap toe te passen. Uit het
externe auditrapport over (...) (Steur, van Summeren, Lamme, & Rijnen, 2019) blijkt dat het CvB in
2019 nog altijd opereert volgens deze directieve stijl. Het rapport beschrijft verder een gebrek aan
empowerend leiderschap. Een gevolg van deze directieve stijl is dat medewerkers afstand ervaren
tussen teams en de organisatie (Effectory, 2022). Effectory schrijft hierover: er lijkt een call to action
afgegeven te worden vanuit verschillende lagen en teams uit de organisatie, een roep voor verbinding,
vertrouwen en waardering. Vertrouwen en waardering is er wel binnen het eigen team. Het verder
versterken van gedeeld leiderschap binnen deze systemen is de voornaamste opdracht is één van de
analyses van Effectory. Het is dan wel van belang dat er ruimte is voor bottum-up ideevorming,
mandaat en eigenlijk vertrouwen (Effectory, 2022). Teamleiders hebben om die reden een deel van
hun verantwoordelijkheid te beleggen binnen het team.
Om te kunnen veranderen vormen docenten de sleutel (Verbiest, Perspectieven op
onderwijsverieuwing , 2021) Scholen waar transformationele vormen van leidinggeven veelal
aanwezig zijn blijken beter in staat om innovaties door te voeren (Silins & Mulford, 2002). Het kernpunt
bij transformationeel leiderschap is het geven van vertrouwen (Devos, Vanhoof, Delvaux, & Vekeman,
2013). Vertrouwen is net datgene wat beter moet binnen (...) (Effectory, 2022). Volgens Barnett en
Conners ervaren docenten transformationeel leiders als gebrekkig voor wat betreft hun focus op het
primaire proces. De uitleg hierbij is dat het men zich vooral richt op ontwikkeling van de capaciteit van
de schoolorganisatie om te vernieuwen en minder op directe coördinatie, controle en supervisie op het
onderwijs (Verbiest, Perspectieven op onderwijsverieuwing , 2021).
Een combinatie van gedeeld leiderschap en transformationeel kan worden gezien als sterke
combinatie van leiderschapsstijlen in het geval van een onderwijsvernieuwing (Verbiest,
Perspectieven op onderwijsverieuwing , 2021). Er is zowel oog voor verandering alsmede de lopende
bedrijfsvoering (Pijl, 2016). In het geval van (...) is investeren in het versterken van gedeeld
leiderschap binnen de teamstructuur van belang. Teamleiders, directeuren, managers en het CvB zijn
hierin een belangrijke aanjager, maar ook aanjagers als het gaat om transformatie. Ze stimuleren
innovatie, creativiteit en het verhogen van de betrokkenheid van docenten. Om dit te bereiken is een
gemeenschappelijke visie op leiderschap nodig. In een te ontwikkelen leiderschapsprogramma dient
nadrukkelijk rekening gehouden te worden met het versterken van het zelfleiderschap binnen
onderwijsteams.
3
