Dit document bevat de antwoorden op de reflectievragen uit de cursus filosofie . De antwoorden geven een duidelijk beeld van de rode draad in de cursus. Ik heb mijn antwoorden zo overzichtelijk mogelijk proberen op te stellen.
Reflecteer kritisch over onderstaande stelling of tekstfragment in max. 700 woorden:
- “Zowel de kritische theorie als het denken van Foucault en Derrida hebben als centraal
thema ‘het verschil’. Het is omwille van die focus dat ze breken met moderne filosofie in
zoverre die strikt deterministische wetmatigheden trachtte te ontdekken. In die zin hebben
ze ook alle drie, rechtstreeks of onrechtstreeks, macht en onrechtvaardigheid in
kennisaanspraken in hun kritisch vizier.” Bespreek deze stelling in het licht van waar filosofen
voor en na hen aandacht voor hadden.
- Deze stelling beweert dat zowel de kritische theorie als het denken
van Foucault en Derrida 'het verschil' als centraal thema hebben. Ze
breken met de moderne filosofie omdat deze voornamelijk gericht
was op het ontdekken van strikt deterministische wetmatigheden.
Bovendien stellen ze allemaal macht en onrechtvaardigheid in
kennisaanspraken kritisch aan de kaak. Om de geldigheid van deze
stelling te beoordelen, is het nodig om te kijken naar het bredere
kader waarbinnen filosofen voor en na hen werkten.
- Voor de opkomst van de kritische theorie, Foucault en Derrida was
de moderne filosofie voornamelijk gericht op het ontdekken van
universele waarheden en het leggen van objectieve fundamenten
voor kennis. Filosofen zoals Descartes, Kant en Hegel probeerden
systemen te construeren die gebaseerd waren op universele
principes en logische redenering. Ze waren op zoek naar
onveranderlijke waarheden die als fundament konden dienen voor
de wetenschap, ethiek en kennis in het algemeen. Deze benadering
wordt ook wel het rationalisme genoemd.
De kritische theorie, geïntroduceerd door denkers zoals Max Horkheimer
en Theodor Adorno van de Frankfurter Schule, brak met dit rationalistische
paradigma. Zij richtten zich op de sociale, politieke en economische
structuren die verantwoordelijk zijn voor onderdrukking en
onrechtvaardigheid in de samenleving. Het centrale thema van de
kritische theorie was het begrijpen en transformeren van deze structuren
om bevrijding en emancipatie te bevorderen. Ze benadrukten de rol van
macht en ideologie in het in stand houden van sociale ongelijkheid en
riepen op tot een kritische reflectie op bestaande kennisclaims en
machtsverhoudingen.
Foucault en Derrida, hoewel ze elk hun eigen benaderingen hadden,
deelden een kritische houding ten opzichte van traditionele vormen van
kennis en macht. Foucault richtte zich op de relatie tussen kennis en
machtsstructuren, waarbij hij de nadruk legde op de manier waarop
machtssystemen kennis produceren, reguleren en beheersen. Hij
benadrukte de disciplinerende mechanismen in instellingen zoals
gevangenissen, ziekenhuizen en scholen. Derrida, aan de andere kant,
concentreerde zich op deconstructie en kritiek op de logocentrische
aannames van de westerse filosofie, waarbij hij de rol van taal en
betekenis onderzocht. Hoewel de kritische theorie, Foucault en Derrida
inderdaad aandacht besteedden aan 'het verschil' en de rol van macht en
, onrechtvaardigheid in kennisaanspraken, is het belangrijk om op te
merken dat dit niet de enige focus was binnen de filosofie. Er zijn andere
filosofische stromingen en denkers die zich bezighielden met verschillende
onderwerpen en vraagstukken.
“Op de keper beschouwd is de eerste fase van de post-moderne filosofie (met denkers als
Horkheimer, Adorno, Foucault en Derrida) een soort wraak van sociale wetenschap op de hegemonie
in filosofie en maatschappij van de exacte wetenschappen. In plaats van een objectieve standaard
van waarheid die universeel en tijdloos is, trachten ze te tonen dat kennis inherent gesitueerd en
historisch is.”
Deze stelling beweert dat de eerste fase van de postmoderne filosofie, vertegenwoordigd door
denkers zoals Horkheimer, Adorno, Foucault en Derrida, in wezen een reactie is op de dominantie
van de exacte wetenschappen in de filosofie en de samenleving. In plaats van het streven naar een
objectieve en universele waarheid, proberen ze aan te tonen dat kennis inherent gesitueerd en
historisch bepaald is. Om deze stelling kritisch te beoordelen, moeten we kijken naar de context
waarin de postmoderne filosofie ontstond en de bredere doelstellingen en perspectieven van de
betrokken denkers.
Het is waar dat de opkomst van de postmoderne filosofie samenviel met een periode waarin de
exacte wetenschappen dominant waren in de maatschappij en de academische wereld. De
empirische wetenschappen, zoals de natuurkunde en de biologie, hadden aanzienlijke vooruitgang
geboekt in het begrijpen van de wereld en het leveren van objectieve kennis. Dit leidde tot een
zekere mate van vertrouwen in de mogelijkheid van het bereiken van universele waarheden door
middel van objectieve methoden.
De postmoderne filosofen daarentegen bekritiseerden het idee van een universele waarheid en de
objectiviteit van kennis. Ze benadrukten de rol van sociale en historische contexten bij het vormen en
bepalen van kennis. In plaats van een objectieve standaard van waarheid stelden ze dat kennis altijd
gesitueerd is binnen een bepaalde culturele, historische en sociale context. Ze wezen op de invloed
van macht en ideologie op de productie en verspreiding van kennis.
Hoewel het waar is dat de postmoderne filosofie zich verzet tegen de dominante positie van de
exacte wetenschappen, is het te simplistisch om het te zien als een "wraak" van de sociale
wetenschap. Het doel van de postmoderne denkers was niet om de exacte wetenschappen volledig
te verwerpen, maar eerder om te wijzen op de beperkingen van een reductionistische benadering
van kennis en waarheid.
Bovendien is het belangrijk op te merken dat de postmoderne filosofie niet alleen gericht was op het
bekritiseren van de exacte wetenschappen, maar ook op het bevragen van andere gebieden, zoals de
filosofie zelf en de menswetenschappen. Foucault en Derrida bijvoorbeeld, bestudeerden niet alleen
de relatie tussen macht en kennis, maar onderzochten ook de werking van taal, tekst en interpretatie
in de filosofie en de menswetenschappen. Ze probeerden te laten zien hoe taal en discours een rol
spelen in het vormen van kennis en machtsstructuren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper matsmoris. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,39. Je zit daarna nergens aan vast.
