Leerpad G – ethische en filosofische kaders
1. de ethische kaders
1.1 inleidend
⟹ technologie is nooit neutraal → achter techniek schuilt de ethiek bv.
frisdrankautomaten met tijdslot, flitspalen, draaipoortjes bij de metro → hebben
allemaal een reden
1.2 dataverzameling en privacy
⟹ hoe betrouwbaar zijn de gegevens die verkregen worden d.m.v. sociale media
kanalen zoals facebook?
- Ethische antennes!
o Big data en technologie:
Veel info in korte tijd kan genereerd worden
Hoeveelheid en diversiteit en snelle beschikbaarheid
Er kan verborgen informatie gevonden worden
Nuttig voor maatschappij, gezondheidszorg
- Kanttekeningen:
o Wie heeft allemaal toegang tot deze info? Wat wordt er verzameld?
o We betalen met onze gegevens: cookies
o De app runkeeper bv. registreert info ookal loopt men niet en dit wordt
ook doorgegeven
- Dataverzameling in de toekomst – nieuwe vormen van technologie:
o Technologie heeft onze samenleving drastisch veranderd
o In strijd met de wet bescherming persoonsgegevens: wat als men
wearables geeft voor gezondheid en slaap aan studenten en mag deze
data gedeeld worden??
- Sociale media: onderzoek dat gebruikmaakt van social media is ‘booming’
o Bedrijven en overheden maken hier gebruik van: ze krijgen inzicht in
gebruiken en gedragingen en voorkeuren van mensen
Is dit wel representatief? Waarheidsgetrouw?
o Bijkomende issue: onderscheid in populaties
LinkedIn meer mannelijke gebruikers
Pinterest & Instagram meer vrouwen
Verschil in inkomen: LinkedIn-profielen hoger inkomen dan
modale inkomen
Onderzoekers moeten kennis hebben van internet data
- Ander dilemma: betreft toestemming van deelnemers – informed consent
o Hoe ondubbelzinnig toestemming verkrijgen van mensen? In
hoeverre is er vrijheid? – wanneer geen toestemming van mensen
gegeven wordt tot gegevens leidt tot geen websitegebruik
- Internet of things: verwijst naar (toekomst)scenario waarbij meerderheid van
internetgebruikers zal bestaan uit semi-intelligente apparaten bv. zelfsturende
auto, koffieapparaat die weet hoe je je koffie drinkt, koelkast die noteert wat
mist en doorstuurt naar bezorgdienst van een supermarkt
o → apparaten communiceren met mensen en met andere app en op
verkregen info kunnen ze zelf beslissingen nemen
o Technologie wordt steeds geavanceerder, kleiner en goedkoper
o Hoeveelheid opgeslagen data zal toenemen
1
, o Technologie kan niet verantwoordelijk zijn maar is wel morele actor
o Deze vormen zullen ook aangewend worden voor praktijkgericht
onderzoek
o ethiek is dus zeker nodig!
1.3 ethiek
- ethische antennes: belangrijk deze te ontwikkelen, het is een soort houding
die je aanneemt om op de juiste wijze ethische dilemma’s te herkennen
o hoe stimuleren? Reflectieve benadering aannemen (kijk naar jezelf)
en een empirische benadering (externaliseren door naar buiten te
kijken)
o enkele overlegmethoden bij ethische dilemma’s:
probleemgerichte overlegmethoden: zakelijk, op probleem
gericht bv. dilemma-methode
dilemma-methode:
o stapsgewijs
o gedetailleerd
o helder beeld krijgen
o zuivere formulering
o alternatieve handelingsmogelijkheden
o meer inzicht in waarden en normen
o verrijkend inzicht
houdingsgerichte overlegmethoden: naar binnen gericht,
reflectieve houding bv. socratische dialoog
socratisch dialoog:
o doel: aanscherpen van eigen en collectieve
gedachten rond thema’s zoals ‘gepast onderzoek’,
‘ethische hiaten bij DMH’
o gespreksleider modereert
o belangrijke uitgangspunten:
gebruik realistische voorbeelden en
ervaringen
neem tijd om te spreken en luisteren
stel verhelderingsvragen aan elkaar
o na afloop: inzicht in wat een thema voor jezelf
betekent
o eigen gedachtegang kan zijn veranderd hierdoor
ethische reflectie: onderliggende waarden expliciteren en
interpreteren →altijd verbonden met cultuur, regels, geloof
waarde = fundament van normen en regels
waarden steeds verbonden aan bepaalde visie
ethiek stelt steeds de vraag naar het ‘goede’ → we
moeten kiezen voor het ‘minus malum’ (minste kwaad)
bv. ‘heeft het thema van ons werkstuk op een bepaalde
manier invloed op de samenleving?’, ‘is er binnen het
thema iets dat je in ethische zin goed/fout kunt doen?’,
‘welke waarden kunnen van toepassing zijn op het door
ons gekozen onderwerp en/of gebruik van de door jullie
gekozen DMH?
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper linskevdb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,98. Je zit daarna nergens aan vast.