Uitgebreide samenvatting publiekrecht voor het SVMNIVO tentamen. In de samenvatting staan verwijzingen naar het wetboek en staat per hoofdstuk systematisch de kern van het onderwerp beschreven met duidelijke tabellen schematische weergaven.
1. Recht algemeen en staatsrecht
Onderscheid rechtsgebieden:
1. Privaatrecht: hiermee wordt het recht geregeld tussen burgers onderling
2. Publiekrecht: hiermee wordt het recht geregeld tussen de overheid en de burger
Publiekrecht kan worden onderverdeeld in:
- Staatsrecht: regelt onder meer hoe de staat in Nederland is georganiseerd, hoe de
grondrechten zijn geregeld en hoe de wetten worden gemaakt.
- Bestuursrecht: regelt hoe Nederland door bestuursorganen bestuurd wordt en aan welke
regels bestuursorganen en burgers zich moet houden.
- Strafrecht: wanneer en hoe burgers moeten worden gestraft.
De Nederlandse staat is democratisch, omdat de burgers kiezen wie het land regeert.
De Nederlandse staat is een rechtsstaat, omdat iedereen zich aan het Nederlandse recht
moet houden: burgers, organisaties en overheid. Voor iedereen geldt hetzelfde recht. Als 2
partijen een conflict hebben over de regels, beslist de rechter.
De rechtelijke macht bewaakt de rechtsstaat, de onafhankelijkheid van de rechtspraak en
garandeert gelijke rechten voor iedereen. De rechtspraak is onafhankelijk en garandeert
gelijke kansen voor iedereen.
De Rule of Law is onderdeel van de rechtstaat, en houdt in dat ook een overheid zich aan de
wet moet houden.
De rijksoverheid bestaat uit 12 ministeries, veel uitvoerende diensten, inspecties en de Hoge
Colleges van Staat.
De overheid en de Rijksoverheid zijn niet hetzelfde. De totale overheid bestaat uit de
Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen. In totaal maken meer dan 1.600
,organisaties en instanties deel uit van de overheid. De Rijksoverheid is dus een onderdeel van
de overheid.
Codificatie Al het recht dat we vastleggen in één of meer wetboeken. Het publiek recht is
slechts voor een deel gecodificeerd. In het bestuursrecht zijn er bijvoorbeeld diverse
beginselen aan te wijzen die niet gecodificeerd zijn, bijvoorbeeld de AWB.
Rechtsbronnen
Internationale regelingen
Wet
Gebruiken en gewoonten
Jurisprudentie uitspraken van rechtscolleges, waarin bepaalde rechtsregels
worden vastgelegd en wetten worden uitgelegd.
Voorrangsregels wetgever:
1. Hoog gaat voor laag: hogere wetgeving gaat op lagere
2. Jong gaat voor oud: nieuwe regeling prevaleert.
3. Bijzonder gaat voor algemeen: een regeling voor ‘bepaalde situaties’ gaat voor.
Staatrecht algemeen
Een staat is (1) een op één grondgebied levende gemeenschap van mensen, (2) die zich op
een bepaalde manier verbonden voelen, (3) waarover een organisatie gezag uitoefent.
Monarchie= Het staatshoofd verwerft zijn/haar functie door erfopvolging.
Nederland = constitutionele monarchie met een parlementair stelsel de Koning is samen
met de ministers (regering) en het parlement (Eerste en Tweede kamer) aan de macht. Ze
kunnen ook alleen gezamenlijk een wet maken. Daarbij komt ook dat Nederland de
zogenaamde triaspolitica als uitgangspunt heeft.
Dus Nederland is:
Een parlementaire democratie de inwoners mogen kiezen wie hen vertegenwoordigen in
het parlement.
Constitutionele monarchie de positie van de Koning staat in de Grondwet.
,Trias politica/ scheiding der machten = Een theorie over de inrichting van de staat waarin
bevoegdheden van de overheid in drie categorieën worden verdeeld en over drie machten:
- Wetgevend = Koning + Ministers + Parlement
- Uitvoerend = Koning + Ministers = Regering
- Rechtsprekend = Rechters
Doel = tirannie voorkomen en de vrijheid van de burger vergroten.
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat => taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden zijn op verschillende niveaus (rijk, provincie, gemeente) belegd.
Twee soorten:
Territoriale decentralisatie => hier worden bepaalde taken die eerst centraal werden
uitgevoerd, doorgegeven aan in verschillende gebiedsdelen bestaande organisaties.
(de macht van de gemeente is bijvoorbeeld beperkt tot de gemeentegrenzen).
Functionele decentralisatie => hier worden bepaalde taken die eerst op centraal werden
uitgeoefend, doorgegeven aan organisaties die zich op een specifieke taak concentreren.
(Productschap Tuinbouw mag alleen regels uitvoeren t.a.v. de tuinbouwsector).
Combinatie van functionele en territoriale decentralisatie: waterschap
Grondwet
In het Staatsrecht is de Grondwet de grondslag van een staat. In de Grondwet staan regels
voor de inrichting van de Nederlandse staat.
Wijzing van de grondwet:
- De Eerste en Tweede kamer moeten het eens worden over de wijziging.
- Daarna wordt de Tweede Kamer ontbonden en worden verkiezingen gehouden.
Belangrijkste functies van de Nederlandse staat: (staat in de Gw)
1. Staatshoofd = De koning is het staatshoofd van Nederland.
2. Koning = Nederland is een koninkrijk. Dat betekent dat een Koning het staatshoofd is
of eigenlijk: het ‘onscheidbare deel’ van de regering. De ministers zijn ook politiek
verantwoordelijk voor de uitspraken/gedrag van de koning (= ministeriële
verantwoordelijkheid). Tot aftreden kan de koning niet gedwongen worden, wel een
minister.
3. Kroon = De regering (de Koning + ministers). In Nederland wordt de term ‘Kroon’
gebruikt om de koning aan te duiden in de uitoefening van een staatsrechtelijke taak
onder ministeriele verantwoordelijkheid.
4. Regering= Koning + ministers
, 5. Ministers = zij geven leiding aan hun ministerie en mogen ook zelf regels
uitvaardigen (ministeriële regelingen). De ministers beraadslagen in de ministerraad
onder voorzitterschap van de minister-president.
6. Kabinet = ministers en hun staatssecretarissen.
7. Staatssecretarissen (ook wel onderministers) = Een staatssecretaris heeft een
afgeleide taak van de minister. De staatssecretaris mag wetten en besluiten
medeondertekenen, verantwoordelijkheid nemen voor de indiening van
wetsvoorstellen en kan een raadgevende stem hebben in de ministerraad. Hij/zij
vertegenwoordigt de minister bij zijn afwezigheid in de ministerraad en heeft vaak
eigen portefeuilles op het ministerie waar hij naast de minister werkzaam is.
8. Ministerraad = de ministers hebben allen zitting in de ministerraad. Belangrijke
taken:
a. vergaderd en besluit over het algemeen regeringsbeleid
b. bevordert de eenheid van het besluit
9. Minister-president = De voorzitter van de ministerraad. De premier staat aan het
hoofd van het ministerie van Algemene Zaken. Hij/zij wordt gekozen door het volk,
geeft leiding aan de vergadering van de ministerraad en is het ‘gezicht’ van de
regering. Hij heeft geen extra bevoegdheden of een zwaarder stemgewicht.
Vorming van het kabinet (Eerste en Tweede kamer)
Staten Generaal = Eerste + Tweede Kamer
De leden van de Tweede Kamer worden door directe verkiezingen gekozen. De leden van de
Eerste Kamer worden getrapt gekozen: de leden van de provinciale staten van de twaalf
provincies kiezen de leden.
Aantal leden Eerste kamer = 75 leden
Aantal leden Tweede kamer = 150 leden
De taken en bevoegdheden van de Tweede Kamer:
• Vertegenwoordiging van de kiezers
• Rol bij regeringsvorming, benoemt de informateur
• Regeling eigen werkzaamheden.
• Aandeel in de wetgeving.
• Controle van de regering.
De Tweede Kamer heeft een aantal belangrijke rechten om haar rol als
volksvertegenwoordiger goed te vervullen:
Recht van amendement (art. 84 Gw). Recht om wetsvoorstellen van de regering of
andere kamerleden te wijzigen of zelfs helemaal terug te sturen naar de indiener.
Recht van initiatief (art. 82 lid 3 en 86 Gw). Regelt dat de Tweede Kamer
wetsvoorstellen kan indienen.
Recht van budget (art 105 Gw). Recht om de begroting te kunnen goed- of afkeuren.
Recht van interpellatie (art 68 Gw). Regelt dat de Tweede Kamer een minister ter
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ceesjewehmeijer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,59. Je zit daarna nergens aan vast.
