Uitgebreide samenvatting over de theorie van week 6 in een handig en uitgebreid schema en paginanummers die verwijzen naar de kern van hetgeen is samengevat.
Routekaart bij de tekst van week 6
Mr. dr. Bastiaan Rijpkema
Week 6: Wiarda – ‘Drie typen van rechtsvinding’ (eerste verschijning tekst: 1963, 1e editie boek: 1972; wij lezen: 1988-editie)
Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Rechtsvinding volledig heteronoom
* Montesquieu drie typen staatsinrichting à *Wiarda identificeert Robespierre naar volledig autonoom in zes stappen
daar horen drie typen rechtspraak en rechter met de Republiek en heteronome (te herkennen in een rechtssysteem)
bij. rechtsvinding; Portalis is de reactie Vertrekpunt: volledig heteronoom/
1. Republiek (ideaal van daarop, hij wijst op de ‘bouche de la loi’ (geen interpretatie nodig)
Montesquieu, p. 13) noodzakelijke onvolmaaktheid van – een rechtssysteem dat alleen dit kent, is
de wet (kan nooit alle gevallen onhaalbaar (denk: Portalis), je komt dus
‘Welomschreven wetten’ ‘overzien’ of ‘voorzien’), een systeem als rechtssysteem automatisch bij à
+ met louter volstrekt heteronome Stap 1: wetten die enige interpretatie
‘Strikt gehoorzamende rechters’ rechtsvinding is onhaalbaar (p. nodig hebben voordat ze toegepast
= 17). kunnen worden (p. 21)
Bijna volledige rechtszekerheid Wanneer: gebruik van de grammaticale,
*Wiarda waarschuwt in subtiele wetshistorische en/of systematische
De rechter als ‘bouche de la loi’: de bewoordingen, onderaan p. 18, interpretatiemethode (p. 22) + keuze
spreekbuis van de wet. voor een ‘slaafse houding’ t.o.v. de daartussen (p. 23).
wet), een systeem met louter
Volstrekt heteronome rechtsvinding volstrekt heteronome Stap 2: rechter moet op zoek naar de ratio
rechtsvinding is dus ook van een bepaling; moet niet alleen
2. Despotische staat onwenselijk uitleggen, maar ‘verder
denken’/ontwikkelen (p. 23)
‘Geen wetten’ Hoofdstuk 3 Wanneer: gebruik van de evolutionaire
+ * Rechtsvindingsproblemen zijn interpretatiemethode
Rechter handelt vrij, naar eigen de uitzondering – vertekent beeld als (rechtsontwikkelingen, jurisprudentie, p.
inzicht je slechts de 24) of anticiperende interpretatiemethode
= becommentarieerde/gepubliceerde (toekomstige wetgeving, p. 24-25),
Geen rechtszekerheid (recht is jurisprudentie bekijkt (p. 19, rekening houden met rechters in andere
arbitrair) Wiarda is het hierover dus eens rechtsgebieden (p. 26).
met Hart, zie week 4).
Volstrekt autonome rechtsvinding Stap 3: rechter moet op zoek naar de
*Twee opvattingen daarover: ‘beginselen die aan een wet ten grondslag
3. Monarchie (het Frankrijk van Schoordijk: rechter is nooit alleen liggen’
Montesquieu, p. 14) ‘bouche de la loi’ en rechtsvinding Wanneer: er is een leemte in de wet die
is nooit alleen maar heteronoom opgevuld moet worden (mogelijkheid is
Mengvorm: ‘zowel heteronome als bepaald (p. 20). bevestigd in HR Quint/Te Poel) (p. 26-
autonome elementen’. Oftewel: er Wiarda in aansluiting bij Drion: 27).
zijn precieze wetten die de rechter rechtsvinding is vaak heteronoom
‘gehoorzaam’ kan volgen bepaald (oftewel: in de ‘mix’ van Stap 4: wetgeving vraagt om het ‘vrije
(heteronoom), maar ook wetten de gemengde variant zit dus een oordeel’ van de rechter.
waarbij hij op zoek moet naar de stevige portie heteronome Wanneer: begrippen in de wet als
‘geest van de wet’ door interpretatie rechtsvinding) en dan kun je dus ‘overmacht’ (p. 28)
(meer autonoom). van de rechter als ‘bouche de la
loi’ spreken (p. 20, net boven de Stap 5: open normen
*Stelling Wiarda: we zien een verschuiving laatste alinea). Wanneer: begrippen als ‘goede trouw’ en
van meer heteronome naar meer autonome ‘redelijkheid en billijkheid’ (p. 28-30).
rechtsvinding *Wiarda gaat het spectrum (scala) Stap 6/eindstation: discretionaire
aan mogelijkheden in kaart bevoegdheid = (bijna) volledig autonoom
brengen tussen (haast) volstrekt Wanneer: bijvoorbeeld in het
heteronome en (haast) volstrekt echtscheidingsrecht: rechter ‘kan’ uitkering
autonome rechtsvinding – in zes levensonderhoud toekennen – (hoeft niet)
stappen. (p. 30-31). Zie verder volgende pagina.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sosa03. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.