Blok 1 Doelen, functies en vestiging van aansprakelijkheid
Hoorcollege 1 Doelen en functies van het aansprakelijkheidsrecht
Casus baby Kelly: baby met chromosomale afwijking geboren, afwijking komt voor in de
familie dus moeder vroeg om vruchtwaterpunctie. Verloskundige vond dit niet nodig, als
dit wel was gedaan kon afwijking gedetecteerd worden en abortus gepleegd
→ Extra kosten ziekenhuis, mentale hulp en schade worden door ouders verhaald bij
ziekenhuis en verloskundige
HR bepaalt dat zowel jegens de moeder, de vader en baby onrechtmatige daad is
gepleegd. Er is sprake van een fout door de verloskundige, schade aan zowel de ouders als
het kind en er is causaal verband tussen de tekortkoming/onrechtmatige daad van de
verloskundige en het gevolg dat Kelly is geboren met afwijking.
Wrongful life: kunstfout of informatiefout? -> van moeder/vader/kind tegen medische
hulpverlener/werkgever/ouder
Functies aansprakelijkheidsrecht
1. Compensatie – juridisch financieel: inclusief corrigerende rechtvaardigheid = de
benadeelde te brengen in de situatie waarin de onrechtmatige daad niet bestond,
herstel in oude toestand
Kan materieel/immaterieel in natura of schadevergoeding
Andere remedies: schadevergoeding, verklaring voor recht en rechterlijk bevel
2. Genoegdoening – moreel psychologisch: inclusief niet-financiële belangen van
slachtoffer, zowel schadevergoeding en psychologische genoegdoening.
Gaat veel over de erkenning van het leed dat het slachtoffer is aangedaan.
HR Jeffrey: ouders stellen ziekenhuis aansprakelijk voor fatale ongeluk van hun kind in
het zwembad. Ze vorderen verklaring van recht omdat ze rouwen -> emotionele
belangen waren niet genoeg (moeder kon zelf aansprakelijk gesteld worden/bagatel)
3. Preventie – feitelijk economisch: inclusief vermijden van ineffectief gedrag:
beïnvloeden van onrechtmatig gedrag, vb verkeer is veilig omdat er anders
aansprakelijkheid gesteld kan worden
-> aansprakelijkheid zorgt dus voor preventie en defensief gedrag (chilling effects)
Ook kostenallocatie (kosten toerekenen) , risicospreiding (spreiding van schade) en
vermijden van inefficiënt gedrag (aansprakelijkheidsregels vermijdt onwenselijk sociaal
gedrag)
→ Aansprakelijkheid moet gerechtvaardigd worden, kan door argumenten/functies
Functie 4: het algemeen belang, vb klimaatontwikkeling
,Hoorcollege 2 Vestiging aansprakelijkheid op grond van art. 6:162BW
Wrongful life claims
- California en België: aan schade vereiste niet voldaan → wrongful claim afgewezen
- Frankrijk: geen causaal verband
- Duitsland en Engeland: geen schending onrechtmatigheid
→ Gronden onrechtmatige daad zijn universeel (fout – schade – causaal verband)
→ Toepassing in wrongful life cases zijn overal verschillend
Gronden van onrechtmatigheid (art.162 lid 2 BW)
Op basis van beginselen aansprakelijkheidsrecht: berokken de ander geen schade en een
ieder draagt zijn eigen schade
Handelen in strijd met;
A. Wet: kan te beperkt (Lindenbaum/Cohen) of te ruim (relativiteitsvereiste)
B. Subjectief recht: te beperkt als kijkend naar criteria o.d. en te ruim (Zwiepende tak)
C. Maatschappelijke zorgvuldigheid: te beperkt als kijkend naar andere onmisbare
criteria en te ruim want ongeschreven recht staat nergens
Learned hand: Economisch perspectief = aansprakelijkheidsrecht als efficiëntie VS Deontisch
perspectief = aansprakelijkheidsrecht als systeem en praktijk van compensatie onrecht
Bijzondere gevalstypen: gevaarzetting (Kelderluik), aantasting in persoon (inbreuk
gezondheid/leven, privacy of eer/goede naam)
Toerekenbaarheid van de onrechtmatige daad
- Schuld: verwijtbaarheid, pleger had anders moeten en kunnen handelen
- Risico: krachtens de wet/verkeersopvattingen (hoedanigheid dader en aard van de
gedraging) valt de schade voor rekening van de dader
Causaliteit (art.6:162 lid 1 BW)
- Conditio sine qua non verband: zonder de gedraging van de dader zou de schade niet
zijn ingetreden
- Meervoudige causaliteit: meerdere oorzaken, maar staat niet precies vast welke
oorzaak schade veroorzaakt heeft;
• Samenwerkende oorzaken: oorzaken samen schade veroorzaakt, maar afzonderlijk
onvoldoende als oorzaak. Vaak hoofdelijke aansprakelijkheid als oplossing
• Onafhankelijke oorzaken: afzonderlijk onvoldoende, samen
• Hypothetische causaliteit: oorzaken treden na elkaar op, schade pas na 2e oorzaak
• Alternatieve causaliteit: meerdere oorzaken zouden de schade kunnen hebben
veroorzaakt, maar niet duidelijk welke oorzaak dit precies is (bewijslast vereist
Uitzonderingen op alles/niets: proportionele aansprakelijkheid, verlies van kans en
groepsaansprakelijkheid (groepsverband – o.d. – had moeten weerhouden – toerekenbaar)
, Werkcollege 1 Vestiging van aansprakelijkheid en causaliteit
Opdracht 2
Ella, Mariët, Kevin en Romy gaan geregeld samen stappen. Ze gaan dan tot in de late uurtjes
door. Geen van allen heeft een groot genoeg inkomen om deze avonden te bekostigen. Ze
hebben hier echter een ’prima’ plan voor bedacht. Geregeld gaan ze in tweetallen verkleed
als verpleegkundigen langs bij hoogbejaarden. Ze kletsen zich naar binnen met de smoes
dat ze een gezondheidscheck komen doen en terwijl de een zogenaamd de bloeddruk meet,
grist de ander de portemonnee, sierraden of iets anders waardevols mee. Elke week
bespreken de vier vrienden de planning en hun tactiek. De diefstallen komen echter aan het
licht als Kees Smolders, een van de slachtoffers, aangifte doet en een pandjesbaas
zich meldt bij de politie met de zegelring van Kees omdat hij vermoedt dat die gestolen is.
Via de pandjesbaas komen ze uit bij het groepje criminele vrienden. Kees, van wie ook 350
euro aan contanten is gestolen, stelt Mariët hiervoor aansprakelijk. Mariët verweert zich
echter door te stellen dat zij net die avond dat Kees werd bestolen niet mee was op
dievenpad, dus dat zij de schade niet heeft veroorzaakt.
Vraag 1a Op basis van welke grondslag kan Kees Mariët aansprakelijk stellen?
Ja, Kees kan Mariët aansprakelijk stellen op grond van art. 6:166 BW. Op grond van dit art
zijn zij allemaal tezamen hoofdelijk aansprakelijk voor de , dit wordt groepsaansprakelijkheid
genoemd.
Mariët beweert dat ze de avond dat Kees is bestolen, niet erbij was geweest. De
aanwezigheid is niet altijd nodig om groepsaansprakelijkheid te bewerkstelligen, dus Kees
kan Mariët op grond van groepsaansprakelijkheid aansprakelijk stellen.
Vraag 1b Kan Kees de schade op Mariët met succes verhalen of heeft het verweer van
Mariët kans van slagen?
Eisen van art.6:166 BW groepsaansprakelijkheid
1. Er moet sprake zijn van groepsverband -> Ze hebben met zn allen een tactiek/plan
gemaakt, hiervan is dus sprake
2. Is er onrechtmatige schade? ‘onrechtmatige daad gepleegd door minstens 1 persoon
van de groep -> hiervan is ook sprake
3. Kans op schade had de persoon moeten weerhouden -> Mariet zou zich moeten
distantiëren van de gedragingen in groepsverband, omdat er misdaden gepleegd
zouden worden
4. Toerekenen (art.6:162 lid 3 BW) -> er is toerekenbaarheid omdat er verwijtbaar
gedrag is dus schuld.
Het verweer van Mariët zou op grond van HR Groepsaansprakelijkheid wel kans van slagen
kunnen hebben, maar dit licht er aan of Mariët kan bewijzen dat ze dus die avond niet
aanwezig was.
Stel dat Mariët met succes aansprakelijk gesteld kan worden. Na lang aandringen van Kees
betaalt Mariët uiteindelijk de 350 euro. Mariët richt zich tot de anderen uit de groep. Ze wil
dat zij een deel van de 350 euro teruggeven. De anderen geven aan dat zij het bedrag
