1.1 Regeling en homeostase
Homeostase = het in stand houden van een dynamisch evenwicht in het inwendige milieu van
organismen.
● Een dynamisch evenwicht is aanwezig door bepaalde normwaarde die gehandhaafd
worden door regelkringen.
Bij homeostase in meercellige organismen vindt communicatie tussen cellen plaats met
signaalmoleculen, zoals hormonen en neurotransmitters.
Veranderingen die kunnen optreden komen door: voeding, buitentemperatuur, inspanning en
zuurstofhoeveelheid in de lucht.
Een regelkring bestaat uit een sensor, een controlecentrum en een effector.
➔ BIJV. De thermostaat (= sensor) geeft een signaal af aan de verwarmingsketel (= het
controlecentrum). Vervolgens pompt de verwarmingsketel warm of koud water naar
de radiator (= effector).
Er zijn twee soorten regelkringen:
1. Negatieve terugkoppeling = toename van resultaat (stijging temp) zorgt voor remming
van een proces.
2. Positieve terugkoppeling = afname van het resultaat (daling temp) zorgt voor een
versterking van een proces.
Inwendige milieu = alles zich in het lichaam bevindt, dus bloed en weefselvloeistof. In het
lichaam is het 37 ⁰C.
Uitwendige milieu = de omgeving.
1.2 Hormonale regulatie
Hormonen = signaalmoleculen (regelen communicatie tussen cellen) die hormoonklieren
afgeven, dat heet secretie. Het wordt vervoert via het bloed dat dppr de hormoonklier
stroomt en het geeft signalen af aan organen. Er zijn twee soorten klieren:
1. Endocriene = geven hormonen af aan het bloed, bijv. hormoonklier.
2. Exocriene = geven hun product af via een afvoerbuis, bijv. zweet- en speekselklieren.
Hormonen zijn alleen werkzaam in organen die receptoren bevatten, waaraan het hormoon
kan binden ⇒ doelwitorgaan. Deze binding brengt een reactie op gang of stopt een reactie.
De mate van de reactie wordt bepaald door het aantal hormoonreceptoren in doelwitorgaan
en de hormoonspiegel (hoeveelheid hormonen) in het bloed. Hormoonspiegel daalt door:
- Binden aan/opname door doelwitcellen.
- Afbraak door de lever.
- Uitscheiding door de nieren.
De werking van hormonen die door het celmembraan heen kunnen ⇒ een hormoon bindt
zich aan een receptoreiwit in het cytoplasma van een doelwitcel. Hierdoor wordt een
hormoon-receptorcomplex gevormd dat via een kernporie naar het kernplasma wordt
getransporteerd. Daar kan het bepaalde genen in het DNA aan- of uitzetten. Als ze aanstaan
kan de cel eiwitten maken die kunnen dienen als enzymen, hormonen of receptoreiwitten.
1
, Biologie H1 & H2 5V TW1
De werking van hormonen die binden aan het receptoreiwitten op het celmembraan ⇒ aan
de binnenzijde van het celmembraan wordt een bepaald signaalmolecuul gevormd, second-
messenger. Eiwit- of peptide hormonen binden zich aan receptoreiwit. Vervolgens wordt er
via een aantal stappen een gen of enzym geactiveerd, dat een signaal door kan geven aan
signaalmolecuul. Hierdoor komen chemische processen op gang. Het signaal van hormoon
dat bindt aan een receptoreiwit kan versterkt worden, als het namelijk van molecuul naar
molecuul gaat worden veel signaalmoleculen geactiveerd. Zo kan één signaal van buiten de
cel (extracellulair) een enorme reactie binnen cel (intracellulair) opwekken ⇒ signaalcascade.
Hormoonstelsel = hormoonklieren in lichaam (hypofyse, schildklier, eilandjes van Langerhans)
Hypothalamus = een hersenweefsel dat het hormoonstelsel bestuurt.
Hypofyse = ‘hangt’ aan de hersenen, geeft hormonen af aan het bloed (hormoonklier).
- Hypofyseachterkwab
- Hypofysevoorkwab ⇒ aangestuurd door hypothalamus.
● Inhibiting hormonen = zorgen ervoor dat endocriene cellen geen hormonen
meer produceren → afremmen.
● Releasing hormonen = stimuleren de endocriene cellen om hormonen te
produceren → afgeven.
Sommige neuronen in de hypothalamus produceren hormonen, dat heet neurosecretie. Deze
neurohormonen worden afgegeven via de hypofyse.
- ADH ⇒ wordt afgegeven via het bloed en zijn het meest actief in de nieren. ADH
zorgt ervoor dat er minder urine wordt aangemaak, de nieren worden dus geremd.
➢ Hypothalamus ‘zegt’ tegen hypofyse dat het nacht is en dat er ADH
aangemaakt moet worden zodat er geslapen kan worden zonder te plassen.
- Oxytocine ⇒ wordt geproduceerd tijdens de bevalling voor de weeën. En na de
bevalling voor de borsten om te melken.
➢ Borsten voelen baby, informatie gaat naar de hersenen. De hypothalamus
meldt dit aan de hypofyse en zo ontstaat oxytocine.
Hypofysehormonen (BINAS 89 A en C)
- Adrenocorticotroop hormoon (ACTH) geproduceerd bij stress bevordert aanmaak
hormonen door bijnierschors.
- Groeihormoon (GH) regelt groei (van beenderen) en ontwikkeling.
- FSH en LH hebben belangrijke rol bij voortplanting, beïnvloeden testes en ovaria.
- Prolactine vergroot melkklieren en stimuleert productie van melk door melkklieren.
Schildklier = ligt in de hals en produceert o.a. thyroxine ook wel schildklierhormoon. Dit
hormoon stimuleert de stofwisseling (verbranding glucose), en bij kinderen stimuleert het de
groei en ontwikkeling van het beenderstelsel en centrale zenuwstelsel.
● TSH stimuleert het schildklierweefsel, opname jodium en productie thyroxine. Jodium
is belangrijk voor de productie van thyroxine, dat remt de productie van TSH af.
> thyroxine: toename intensiteit stofwisseling → meer eetlust, gewichtsverlies en rusteloos.
< thyroxine: afname intensiteit stofwisseling → gewichtstoename, vermoeid en snel koud.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sosa01. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
