Goederenrecht
Hoorcollege 1:
Wij focussen vooral op de vermogensrechtelijke kant.
Verbintenissenrecht
- Een verbintenis is een vermogensrechtelijke rechtsbetrekking
tussen 2 of meer personen op grond waarvan de ene partij
(schuldenaar) verplicht is tot een bepaalde prestatie, waartoe de
andere partij (schuldeiser) is gerechtigd.
Bv. een koopovereenkomst tussen A en B. B is koper, A is
verkoper. De overeenkomst is de bron van de verbintenis (=
overeenkomst en wet), niet de verbintenis.
Vermogensrechten
- Rechten waar geld/betaling tegenover staat. Bv. je leest een
slechtziende het boek voor, voor €10 per uur. Er ontstaat dan een
afdwingbaar recht voor de slechtziende via het vermogensrecht.
- Zaken zijn overdraagbaar, en vermogensrechten in beginsel ook.
Zaken
- Roerend (hierop pandrecht)
- Onroerend: (hierop hypotheekrecht) = registergoed
Grond
Nog niet gewonnen delfstoffen
Met de grond verenigde beplanting
Gebouwen en werken die duurzaam met de grond verenigd
zijn, hetzij rechtstreeks, hetzij door vereniging met andere
gebouwen en werken.
- Formaliteiten voor levering = overdracht
Art. 3:84 BW 3 algemene vereisten voor geldige
overdracht
1. Geldige titel
2. Voldoende bepaalbaar omschreven zijn
3. Levering (art. 3:89-95 BW)
Gebouwen en werken…
, - HR Portacabin, NJ 1998/97: in dit arrest was de vraag of een
container die bij de bouw staat een onroerend goed is.
Het gaat er niet om hoe makkelijk/snel de container
verplaatsbaar is. Het gaat erom wat de bedoeling van de
bouwer is, maar wel naar hoe dat naar buiten toe blijkt.
- Een gebouw kan duurzaam met de grond zijn verenigd doordat
het naar aard en inrichting bedoeld is duurzaam ter plaatse te
blijven.
- Daarbij kan tevens worden gekeken naar de bedoeling van de
bouwer, maar alleen voor zover die naar buiten toe blijkt (bv. zijn
er funderingen, etc.)
- De verkeersopvatting vormt geen zelfstandige maatstaf wanneer
het gaat om de vraag of een zaak roerend of onroerend is.
Bestanddelen I
- Onzelfstandige onderdelen van een zaak, art. 3:4 BW, dat zelf
daarom geen zaak meer is
Verkeersopvatting (lid 1) = incompleet, constructieve
afstemming
Niet te verwijderen zonder schade van betekenis
- Invulling verkeersopvatting:
Gebouw dat als gebouw incompleet is (niet het
productieproces maar het gebouw zelf), of
Hoofdzaak is zonder het bestanddeel onvoltooid
- Machine in fabriek: Depex, NJ 1993/316
- Groutanks bij tunnelbak: Prorail, NJ 2013/571
Overdracht
- 3:83 BW: overdraagbaarheid (eerst nagaan of een recht
overdraagbaar is, zo ja? Naar art. 3:84 BW)
- 3:84 BW
1. Geldige titel
2. Levering
3. Door een beschikkingsbevoegde
Hoorcollege 2:
Verschillen tussen goederen- en verbintenissenrecht
- Goederenrecht is een gesloten systeem (je kan niet de inhoud
van goederenrechtelijke rechten bepalen), verbintenissenrecht is
een open systeem (je bent dan niet gebonden aan het BW, je
hebt zelf de contractvrijheid).
- Verbintenissen (contract, OD, onverschuldigde betaling):
Relatieve rechten
Partijautonomie (partijen kiezen zelf of ze procederen/hoe
ze en contract invullen)
Contractsvrijheid
Verbintenissenrecht wordt soms als ‘zwak’ recht gezien.
- Goederen:
, Absolute rechten = je kan tegen iedereen dit recht
inroepen (bv. eigendom op fiets).
Weinig partij autonomie
Numerus clausus = alleen goederenrechtelijke goederen
bestaan die door de wet genoemd worden.
Faillissementsrecht
- Art. 26 Fw: als je een vordering hebt op iemand die failliet is kan
je geen beroep meer doen op je vordering. Het enige wat je kan
doen is je vordering indienen bij de curator. De curator maakt
vervolgens een lijst met alle vorderingen, dan kijkt hij hoeveel hij
kan verdienen uit het verkopen van spullen. Stel er is aan
vorderingen €50.000 en aan verkoop €20.000, dan krijgt iedereen
ong. 20% van hun vordering terug. Je krijgt dus slechts nog een
percentage (vaak ook niks meer).
Hier is je verbintenisrechtelijke aanspraak dus niet veel
waard in een faillissement-situatie.
Texeira de Mattos, NJ 1968/274
- Texeira de Mattos was een bank.
- Er lagen daar waardepapieren. Het ging om certificaten Nillmij en
daarvan had Mulder er 3 in bewaring gegeven bij de bank en
Pijnenburg 1.
- Dit heeft goederenrechtelijke en verbintenissenrechten. Ze waren
slechts in bewaring bij de bank overeenkomst van bewaring.
- Texeira komt in faillissement. Ze hebben alsnog 4 certificaten in
de kluis liggen.
Mulder en Pijnenburg willen hun certificaten terug, maar de
curator zet deze op de lijst van vorderingen en wil er dan het
percentage op uitkeren. Verbintenisrechtelijke vordering.
M & P zeggen dat ze eigenaar zijn en dat het gaat om een
goederrechtelijk recht. Het eigendomsrecht is tegen iedereen
af te dwingen, ook bij de curator. Ze moeten dit echter wel
kunnen bewijzen.
- M & P kunnen niet bewijzen dat het hun certificaten zijn (er
hadden soms ook certificaten Nillmij van de bank zelf in de kluis
gelegen). Ze krijgen de certificaten dus niet terug.
Artikelen
- Art. 3:109 BW: als je een goed houdt, wordt er vermoed dat je
deze voor jezelf houdt dan ben je dus bezitter.
Art. 3:119 BW: de bezitter wordt vermoed rechthebbende te
zijn
- Er is wel een bewijslast voor. In dit geval is het dus de bank TDM
die de certificaten ‘houdt’, omdat M & P niks kunnen bewijzen.
Verkrijging van goederen
- Art. 3:80 BW
- 1. Algemene titel (opvolging in een geheel vermogen of
evenredig deel daarvan):
Erfopvolging
, Boedelmenging bij huwelijk
Fusie en splitsing van rechtspersonen
- 2. Bijzondere titel (verkrijging van een of meer bepaalde
goederen):
Derivatief: verkrijging van een rechtsvoorganger,
overdracht en vestiging van een beperkt recht
Originair: recht ontstaat nieuw bij de verkrijger
(natrekking, onteigening, verkrijgende verjaring,
vermenging).
Overdracht
- Art. 3:83 BW: overdraagbaarheid checken
Art. 3:83 lid 2 BW: beperken kan alleen bij vorderingsrechten
(partijen kunnen bv. bij een koopovereenkomst afspreken dat zij
het vorderingsrecht op de koopsom niet zomaar overdragen aan
een derde partij).
- Art. 3:84 BW: checken
Geldige titel
Levering
Door een beschikkingsbevoegde
Onoverdraagbaarheidsbedingen
- Oryx/Van Eesteren vs. Coface/Intergamma
- Oryx/Van Eesteren:
- ‘Het is de onderaannemer verboden zijn uit deze
onderaannemings-overeenkomst jegens de hoofdaannemer
voortvloeiende vorderingen zonder diens toestemming aan een
derde te cederen, te verpanden of onder welke titel dan ook in
eigendom over te dragen.’
De onderaannemer doet dit toch.
HR: ‘Weliswaar leidt een verpandingsverbod als dit niet tot
beschikkingsonbevoegdheid van de gerechtigde tot de
vordering doch niet tot niet-overdraagbaarheid van de
vordering zelf, maar dat doet niet af aan de juistheid van
het oordeel dat het verpandingsverbod in de weg staat aan
de geldigheid van de verpanding…’
Dus art. 3:84 wordt niet geraakt, maar art. 3:83 BW zorgt
ervoor dat deze overeenkomst niet door kan gaan. Er mag
niet worden overgedragen.
- De onderaannemer zijn overeenkomst/overdracht met de derde is
dus ongeldig.
