Samenvatting van geschiedenis van het gehele boek MEMO en de historische contexten aan de hand van de kenmerkende aspecten. Dit is ALLES wat je moet leren voor het examen.
Prehistorie (tot 3000 v.Chr.)
1. De levenswijze van jagers en verzamelaars
De prehistorie (voor de geschiedenis) is het tijdvak waarover we zeer weinig weten, omdat er uit deze
tijd geen schriftelijke bronnen bestaan. De Homo habilis (eerste mens) was een jager-verzamelaar die
zo’n 2,5 miljoen jaar geleden verscheen in Afrika. De homo sapiens (moderne mens) verscheen rond
140.000 v.Chr. in Afrika. Mensen leefden van het jagen op dieren en het verzamelen van voedsel. Ze
leefden als nomaden; wanneer er niet genoeg voedsel meer was, trokken ze weg. Zo woonden in tenten,
hutten of grotten. Ze leefden in groepen van twintig tot dertig mensen met weinig sociale verschillen.
Wel bestond er een rolverdeling tussen mannen en vrouwen: mannen jaagden en maakten gereedschap,
terwijl de vrouwen voedsel verzamelden, huiden schoonmaakten, het vuur brandend hielden en op de
kinderen letten. De groepen dreven onderling handel en ruilden producten.
2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
Rond 9000 v.Chr. vormden de mensen in het gebied van de Vruchtbare Halvemaan (Mesopotamië,
Midden-Oosten) de eerste landbouwsamenlevingen. Rond 7000 v.Chr. verspreidde de landbouw zich
naar Noord-Afrika en rond 6000 v.Chr. naar Europa. Waarom mensen de overstap naar de landbouw
maakten, weten we niet precies. Er zijn wel verschillende vermoedens. Zo begon het in het Midden-
Oosten rond 12.000 v.Chr., aan het einde van de laatste ijstijd, meer te regenen en ontstond er vruchtbaar
gebied. Andere archeologen denken dat een nieuwe klimaatverandering de aanzet gaf tot de overgang
naar landbouw. Doordat het koud en droog werd, groeiden er minder eetbare wilde planten en kwam
er een voedseltekort. Mensen gingen daarom hun producten zelf verbouwen. Volgens een andere
theorie groeide de bevolking zo snel, dat de natuur uitgeput raakte.
Rond 7500 v.Chr. gingen mensen voor het eerst aan veeteelt doen. De nieuwe levenswijze stimuleerde
de uitvinding van nieuwe technieken en het gebruik van gepolijste stenen: het neolithicum (nieuwe
steentijd). Eerst was brons het meest gebruikte metaal (bronstijd: 3000 v.Chr.), later ging men ijzer
gebruiken (ijzertijd: 1200 v.Chr.).
De agrarische/neolithische revolutie betekende voor veel mensen een overschakeling van een zwervend
naar een sedentair (gevestigd) bestaan. Andere gevolgen waren een snelle bevolkingsgroei, een stijging
van het geboortecijfer en het ontstaan van de eerste dorpen. Bovendien ging de mens de natuur steeds
meer naar zijn hand zetten.
Maar de revolutie had ook negatieve gevolgen. Uit archeologisch onderzoek bleek dat mensen die op
landbouw overstapten vaak minder gezond waren, kleiner waren en een lagere levensverwachting
hadden. Het verbouwen van voedsel was eenzijdiger en zodra een gewas mislukte dreigde er een
hongersnood. Er was bovendien kans op infectieziekten. De agrarische revolutie zorgde ook voor sociale
ongelijkheid. Voor het eerst ontstond een hiërarchie, een verschijnsel dat nooit meer zou verdwijnen.
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
De eerste steden ontstonden ook in Mesopotamië, rond 3300 v.Chr. Dit had te maken met de vruchtbare
grond door overstromingen van de Tigris en Eufraat die een laagje slib achterlieten. De boren irrigeerden
hun akkers, legden kanalen en waterreservoirs aan en bouwden dijken om de velden te beschermen
tegen overstromingen. Hierdoor hadden ze overvloedige oogsten, die leidde tot de groei van de
bevolking en het ontstaan van steden. Men hoefde zich niet langer bezig te houden met het verbouwen
van voedsel en kon zich gaan specialiseren in andere beroepen, bijv. koopman. Zij vormden een
welvarende en invloedrijke groep. Ook priesters waren belangrijk. Zo ontstond in de stedelijke
samenleving een arbeidsverdeling en hiërarchie. De stad werd bestuurd door een koning met
ambtenaren. Voor de administratie werd het spijkerschrift (eerste schrift) bedacht. Met de uitvinding van
het schrift verlieten ze als eerste de prehistorie. Egypte volde rond 3100 v.Chr. met de hiërogliefen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annaharbers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
