Samenvatting van het vak aardrijkskunde met de onderwerpen exogene- en endogene krachten en gebieden in Zuid-Amerika.
Hier komen onder andere de aarde, platen, vulkanisme, aardbevingen, gesteenten, verwering, gebergten, natuurlijke gevaren en hazard management in voor.
§1. DE OPBOUW VAN DE AARDE
Opbouw van de aarde
A.
i. Aardkern: bestaat grotendeels uit ijzer.
Radioactieve elementen produceren
warmte. Warmte-uitstraling. De
binnenkern is vast en de buitenkern is
vloeibaar.
ii. Aardmantel: Zwaardere gesteenten. Om warmte kwijt te raken raakt het in
beweging. Bestaat uit vast gesteente en dat beweegt. Zo transporteert de mantel
de warmte uit de kern.
Convectiestromen Een deel dat wel gesmolten is is de Asthenosfeer. Al het
vaste gesteente erboven (incl. aardkorst) is de Lithosfeer.
iii. Aardkorst: Bestaat uit licht gesteente dat drijft op de aardmantel. Oceanische
korst is dunner dan continentale korst.
Soorten aardkorst
B.
i. Oceanische bodem bestaat uit basalt. Continentale bodem bestaat uit graniet.
Oceanische korst is zwaarder dan de continentale.
ii. Midoceanische rug: Een aaneengesloten onderwatergebergte op de
oceaanbodem, ontstaan doordat oceanische korst uit elkaar drijft.
iii. Diepzeetroggen: De diepste plaatsen in de zeebodem, die ontstaan waar
oceanische korst onder continentale korst wordt geduwd.
§2. PLATENTEKTONIEK
Plaatbewegingen
A.
i. Convergentie: Platen schuiven naar elkaar toe of duiken onder elkaar (subductie,
de oceanische plaat duikt onder de continentale plaat, want die is zwaarder) Bij
een botsing van twee dezelfde soorten platen, ontstaat er een gebergte.
, ii. Divergentie: Twee platen schuiven uit elkaar, waardoor er een scheur ontstaat,
die wordt opgevuld met lava. Dat stolt en zo ontstaat een midoceanische rug. Als
twee continentale platen uit elkaar schuiven, ontstaat er een verzakking (slenk)
en aan de randen een verhoging (horst).
iii. Transforme beweging: Twee platen schuiven langs elkaar af, door verschil in
bewegingsrichting of snelheid. Er ontstaat spanning die aardbevingen
veroorzaakt.
Kracht
B.
i. De duwkracht ontstaat als gevolg van lava dat bij de midoceanische rug uit de
aarde vloeit. Samen met zwaartekracht zorgt het ervoor dat de oceanische plaat
in beweging komt.
ii. Als het is aangekomen bij de subductiezone is de oceaanbodem oud en afgekoeld
en extra zwaar. Hierdoor wordt die naar beneden getrokken en als gevolg
hiervan ontstaat de trekkracht op de rest van de oceanische plaat.
§3. VULKANISME
Erupties
A.
i. Explosieve eruptie: Vooral bij continentale platen. Onvoorspelbaar en erg
gevaarlijk bij uitbarstingen, door het stroperige magma wat veel gas bevat. De
vulkanisch as dat vrijkomt heet pyroclastica.
ii. Effusieve eruptie: Vooral bij oceanische platen. Rustige, beter voorspelbare
uitbarstingen, door de hogere temperaturen van het magma, is deze
vloeibaarder en stroomt deze geleidelijker uit de vulkaan.
Verschillende typen vulkanen
B. Explosieve vulkanen
i. Stratovulkaan / kegelvulkaan: Steile hellingen door snel stollende lava. De druk
bouwt zich op in de magmakamer voor de vulkaan uitbarst. Soms kan door een
verstopping van de kraterpijp en grote explosie plaatsvinden,
waardoor een caldera kan ontstaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marenlakwijk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,43. Je zit daarna nergens aan vast.
