Keuzedeel
K0507. Complementaire Zorg
Leerling:
Klas:
Werkbegeleider:
Werklocatie:
Examinator werk:
Examinator school:
,Opdracht 1
Onderzoek de mogelijkheden voor complementaire zorg. Denk hierbij aan indicaties, contra-
indicaties voor complementaire zorg, bevoegdheden en wettelijke kaders, beleid van de
organisatie.
Kies samen met een cliënt een passende complementaire interventie, voer deze uit en
evalueer de geboden interventie.
Wat is Complementaire zorg
Complementaire zorg is aanvullende zorg, die gegeven wordt naast de reguliere zorg die u
krijgt voor uw aandoening. Complementaire zorg gaat uit van een holistische benadering
waarbij de zorg de lichamelijke, emotionele, mentale, spirituele en sociale behoeften omvat.
Complementaire zorg kan vermindering geven van klachten zoals pijn, misselijkheid, braken,
angst, vermoeidheid en slaapproblemen. Daarnaast richt complementaire zorg zich vooral
op het bevorderen van ontspanning en comfort; De zorg is niet klachtgericht maar
gezondheid gericht. Er worden verschillende methodes gebruikt om complementaire zorg te
geven. Samen met de hulpverlener kunt u kijken welke toepassing het beste bij u past.
Hieronder zijn een aantal voorbeelden gegeven van de meest toegepaste complementaire
methodes:
Massage
Veel mensen kennen de weldadige werking van massage. In de complementaire zorg
worden kleine ontspannende massages gegeven, zoals hand-, voet- of gezichtsmassage. Een
massage kan ontspannend werken, de bloeddoorstroming verbeteren en onrust en pijn
verminderen.
Werken met etherische oliën
Geuren beïnvloeden ons functioneren meer dan we denken. Geuren beïnvloeden de sfeer,
de emoties en het welbevinden. Etherische oliën zijn geurende oliën die aan planten worden
onttrokken door een speciaal proces. De olie kan op ver- schillende manieren gebruikt
worden, bijvoorbeeld in een bad-of douchegel, als massageolie, of om te verdampen. Iedere
etherische olie heeft zijn eigen werking. Een bekende olie is lavendelolie, die ontspanning
kan geven en pijn verlichtend kan zijn.
Werken met kruiden
Veel mensen gebruiken kruiden in de thuissituatie: een kruidenthee om te slapen of bij
buikkrampen. Calendulazalf kan helpen om de huid te herstellen. Voor een aantal kruiden
kan de complementair hulpverlener u advies geven. Voor een uitgebreide therapie is het
verstandig een fytotherapeut (kruidengeneeskundige) te consulteren. Als u zelf kruiden of
voedingssupplementen gebruikt is het altijd belangrijk dit te melden aan uw arts. Deze
middelen kunnen namelijk van invloed zijn op uw medicatie.
Luisteren naar muziek
Muziek kan ontspanning geven. Waarschijnlijk weet u zelf goed welke muziek u helpt met
ontspannen. Muziek kan ook gebruikt worden om emoties te verwerken of om (letterlijk en
figuurlijk) in beweging te komen.
,Ontspanningsoefeningen
Ontspanningsoefeningen zijn gebaseerd op ademhaling, lichamelijke oefening of door het
gebruik van mentale principes. Veel mensen zijn tegenwoordig bekend met oefeningen uit
yoga of mindfulness. Een complementair hulpverlener kan u begeleiden bij het kiezen en
oefenen van de verschillende methodes. Er zijn ook verschillende CD’s te koop die u kunnen
helpen met ontspanningsoefeningen.
Therapeutic Touch/Healing Touch
Deze methodes richten zich op het energetisch aspect van de mens. Ze gaan er vanuit dat in
een gezonde toestand de levensenergie op een evenwichtige, symmetrische manier vrij door
en om het lichaam stroomt. Ziekte en klachten zijn in het energieveld waarneembaar als
verstoring van deze balans. De zorgverlener tracht met de handen, volgens een vaste
methode het energiesysteem weer in evenwicht te brengen zodat de energie weer vrij en
symmetrisch kan stromen.
Wie kunnen complementaire zorg geven?
Complementaire zorg kan niet door iedere hulpverlener worden aangeboden. Hiervoor
dienen hulpverleners aanvullende scholing gevolgd te hebben.
Het perspectief van de zorgvrager
De vraag naar complementaire zorg zien wij vooral bij de volgende groepen zorgvragers:
1. Zorgvragers die in hun zelfzorg gebruik maken van ‘natuurlijke methoden’.
2. Zorgvragers die bekend zijn met alternatieve of complementaire therapeuten/artsen
of zoeken naar een andere benadering. De laatste groep zorgvragers kan in het
verlengde van de therapie behoefte hebben aan complementaire verpleegkundige
zorg. Ook is er dikwijls behoefte aan voorlichting over complementaire therapeuten
of natuurlijke zelfzorg.
3. Zorgvragers die op basis van hun problematiek baat denken te hebben bij
interventies vanuit de complementaire zorg.
Omdat er binnen de complementaire zorg een groot scala aan keuzemogelijkheden bestaat,
is adequate voorlichting van groot belang.
Complementaire zorg komt tegemoet aan specifieke zorgbehoeften van zorgvragers.
Complementaire zorg stelt hen in staat om waar mogelijk zelf de regie te voeren over het
eigen leven, met de ziekte om te gaan en betekenis te geven aan hun leven (met ziekte). De
zorgvrager krijgt als persoon een actieve rol toegekend. Dit sluit aan bij het principe van
empowerment. Voor de zorgvrager die nog geen gebruik maakt van natuurlijke
zelfzorgmethoden kan de complementair verpleegkundige, een welkome aanvulling bieden
op de zelfzorg en op de reguliere verpleegkundige zorg.
De ervaring van zorgvragers is dat complementaire zorg het comfort en het gevoel van
welbevinden bevordert en het zelfhelend vermogen ondersteunt en stimuleert. De aandacht
voor het gezonde deel van de mens en het ‘heel zijn’ als persoon is voor veel zorgvragers een
wezenlijk onderdeel in de zorg. Zorgvragers ervaren complementaire zorg als een
waardevolle aanvulling. Zorgvragers die de eigen, persoonlijke bijdrage aan hun herstel
waarderen en die belang hechten aan het maken van eigen keuzes, vinden in een
verpleegkundige complementaire zorg een gesprekspartner. De verpleegkundige
, complementaire zorg biedt de zorgvrager keuzemogelijkheden: de reguliere benadering, de
complementaire benadering, of een combinatie van beiden.
Werkomgeving en ontwikkelingen
Zoals gezegd kan complementaire zorg in principe aan elke zorgvrager in elke context
geboden worden. Complementaire zorg komt vooral goed tot haar recht in zorginstellingen
waarin de focus ligt op welbevinden en comfort van de zorgvrager en (medische)centra die
streven naar de integratie van reguliere zorg en complementaire zorg. In laatstgenoemde
centra kan de verpleegkundige complementaire zorg een cruciale en verbindende rol
vervullen.
Belangrijke ontwikkelingen De ontwikkelingen die de complementaire zorg beïnvloeden
sluiten aan bij het toekomstperspectief van de gezondheidszorg van 2020. Zowel de
gezondheidszorg zelf, de visie op zorg, de burger en het verpleegkundige beroep maakt
grote veranderingen door. Preventie en zorg voor zorg” gaan voor de zorgvrager en
zorgverlener in de toekomst een centrale rol spelen. In zorg van 2020 gaat het van ‘zorgen
en ziekte’ naar ‘gezondheid en gedrag’: van ZZ naar GG, een uitdaging voor de burger om de
regiefunctie in zorgproces en eigen leven ter hand te nemen, een kritische zorgconsument te
zijn, op zoek naar gezondheid.
Ook de zorgvraag verandert. Er komen steeds meer medische mogelijkheden en meer kennis
daarover bij het publiek( RVZ, 2010).
Nieuwe initiatieven op het gebied van werken en wonen zijn o.a. door gevolgen van de
WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning ) aan de orde van de dag. Hierdoor ontstaan
o.a. kleinschalige woonvormen zoals hospices en zorg in de buurt. In dergelijke initiatieven
biedt complementaire zorg aanvullende mogelijkheden op basis van de persoonlijke
behoeftes en keuzes van de zorgvrager. Spiritualiteit in de zorg, zingeving, wellness, healing
environment, herstel georiënteerde zorg en comfortrooms in de psychiatrie zijn begrippen
die meer en meer in de zorg geïntroduceerd worden. Ook krijgt complementaire zorg een
plaats in de technologie in de zorg, zoals telezorg, living technology in zorgpaden en in
ketenzorgtrajecten.
Omdat het aantal chronische zorgvragers de komende jaren sterk toeneemt, is de
verwachting voor de gezondheidszorg dat het percentage zorgvragers dat om ‘alternatieven’
vraagt in de toekomst eveneens zal groeien. Dit komt ook doordat er in Nederland veel
mensen met een niet-Nederlandse culturele achtergrond wonen. Zij kennen naast de
reguliere geneeskunde vaak ook nog hun eigen traditionele vormen van geneeskunde en
zorg (Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, 2005). Veelal de meeste complementaire
interventies hebben hun oorsprong liggen in oude en culturen en gewoontes. De holistische
benadering in de verbondenheid van lichaam, geest, energie en ziel komt tot uiting in die
traditionele vormen van de natuurgeneeswijzen. Er wordt gebruik gemaakt van kruiden,
meditatie en werken met energie. De benaderingswijze en kenmerken van complementaire
zorg sluiten daarbij aan. Nederland staat nog maar aan het begin van deze ontwikkeling. In
de Verenigde Staten, Canada en Australië worden complementaire interventies steeds vaker
geïntegreerd in de (standaard)reguliere zorg in de Centers for Integrative Medicine