Tentamen periode 2: psychologie, psychiatrie & ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie
Deel 1: Hoofdstuk 1 een inleiding in de ontwikkeling van het kind
Ontwikkelingspsychologie is de wetenschappelijke studie naar de groei, verandering en
stabiliteit van conceptie tot adolescentie. Het richt zich op de menselijke ontwikkeling.
Conceptie = bevruchting
Reikwijdte van het vakgebied:
1. Thema’s binnen de ontwikkelingspsychologie
• Fysieke ontwikkeling: ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke opbouw van
het lichaam zoals de hersenen, het zenuwstelsel, de spieren, de zintuigen en de
behoefte aan eten, drinken en slaap op ons gedrag.
• Cognitieve ontwikkeling: ontwikkeling die betrekking heeft op de manier waarop het
gedrag van mensen wordt beïnvloedt door groei en verandering in de eigenschappen
die de ene persoon van de andere onderscheiden.
• Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling: ontwikkeling die betrekking heeft op
sociale relaties en interacties met anderen en op duurzame eigenschappen die de
ene persoon van de andere onderscheiden.
Leeftijdsgroepen:
- Prenatale periode (van conceptie tot geboorte)
- Baby/peutertijd ( geboorte tot 3 jaar)
- Kleutertijd ( 3-6 jaar)
- De schooltijd (6-12 jaar)
- Adolescentie (12-20 jaar)
2. Cultuur is een belangrijke kwestie binnen de ontwikkelingspsychologie. Veel aspecten
van onze ontwikkeling worden niet alleen beïnvloedt door brede culture verschillen,
maar ook door etnische en sociale economische variaties binnen een bepaalde
cultuur.
3. Elk persoon krijgt in zijn leven te maken met normatieve historisch bepaalde
invloeden, normatieve leeftijdsgebonden invloeden, normatieve socioculturele
invloeden en niet-normatieve gebeurtenissen.
• Cohort is een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek is geboren.
• Normatieve gebeurtenissen zijn gebeurtenissen die zich voor de meeste individuele
binnen een groep op dezelfde manier voltrekken. (de puberteit is een normatieve
1
, gebeurtenis omdat het iedereen ongeveer in dezelfde periode overkomt). Oorlogen,
hongersnoden hebben invloed op alle leden van een cohort.
• Normatieve invloeden zijn invloeden die leiden tot conformiteit omdat men de
gevolgen van afwijkend gedrag vreest. (Ontwikkeling wordt ook bepaald door
normatieve invloeden zoals etnische afkomst, sociale klasse, lidmaatschap van een
subcultuur en andere factoren.
Vraagstukken en onderwerpen
1. Continue verandering versus discontinue verandering
• Bij continue verandering is de ontwikkeling geleidelijk en vloeien de prestaties op
een bepaald niveau voort uit die van de vorige niveaus. Het is kwantitatief en blijft
het
hele leven hetzelfde. Hoe kinderen praten, denken en handelen heeft
overeenkomsten met hoe het lichaam groeit.
• Discontinue verandering vindplaats in aparte stappen of stadia en elke stadium
levert gedrag op dat kwantitatief ander is dan gedrag in een eerder stadia. Zulke
stadia zijn onder meer de kleutertijd, kindertijd en adolescentie.
2. Kritieke en gevoelige periode: de invloed van de omgeving
• Kritieke periode is een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde
gebeurtenis de grootste gevolgen heeft. Een liefdevolle ouder is noodzakelijk voor de
hechting.
• Mensen zijn op het gebied van cognitieve, sociale en persoonlijkheidsontwikkeling
flexibel.
• Plasticiteit is de mate waarin ontwikkeling gedrag of fysieke structuur kan worden
gewijzigd. Kinderen kunnen latere ervaringen gebruiken om achterstanden in te
halen.
• Gevoelige periode is een afgebakende periode meestal vroeg in het leven van een
organisme, waarin dat organisme extra gevoelig is voor omgevingsinvloeden die
betrekking hebben op een bepaald facet van de ontwikkeling. (In de kritische periode
zijn de gevolgen permanent wanneer een kind in de ontwikkeling bepaalde invloeden
mist.
3. Levensloopmodel versus focus op specifieke perioden
• In het levensloopmodel ligt de nadruk op groei en verandering in de loop van de
levensduur en op verbanden tussen verschillende perioden. Zoals dat de omgeving
van iemand bepaald wordt door de andere mensen in zijn sociale omgeving.
• Focus op specifieke perioden zien de kindertijd en de adolescentie als de
belangrijkste perioden.
4. Nature versus nurture
• Nature verwijst naar eigenschappen, vermogen en capaciteiten die mensen van hun
ouders erven. Het omvat elke factor die het resultaat is van het geleidelijk
2
, ontvouwen van voorbestemde genetische informatie, een proces dat bekend staat
als maturatie.
• Nurture verwijst naar de omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen. Denk aan de
invloed of de buurt men opgroeit.
Hoofstuk 2 Theoretische perspectieven en onderzoeken
Theorie is een verklaring of voorspelling over een interessante verschijnsel die een
raamwerk biedt om de relaties tussen een geordende reeks feiten of principes te begrijpen.
1. Het psychodynamische perspectief
Het psychodynamische perspectief is een benadering van ontwikkeling waarbij men er van
uitgaat dat gedrag gemotiveerd wordt door innerlijke krachten, herinneringen en conflicten
waarvan een persoon zich nauwelijks bewust is en waarover hij weinig controle heeft.
Bijvoorbeeld als je geen vader hebt gehad, opzoek gaat naar een vader figuur, maar de
verlatingsangst en de pijnlijke gevoelens terugkomen als het serieus wordt.
FREUD psychoanalytische theorie gaat er van uit dat onbewust krachten bepalend zijn voor
iemands persoonlijkheid en gedrag. Als je thuis als kind weinig aandacht krijgt ga je het op
school en bij je partner compenseren. Je bent niet bewust dat het gedrag voorkomt uit een
tekort uit de vroege kindertijd.
• Dit is een theorie over de manier waarop de persoonlijkheid zich tijdens de kindertijd
vormt.
• Elke persoonlijkheid heeft drie aspecten:
1. ID het primitieve, georganiseerde aangeboren deel van de persoonlijkheid dat
aanwezig is bij de geboorte. Primitieve driften zoals honger, seks en agressie.
2. EGO is het rationale en redelijke deel van de persoonlijkheid en opereren vanuit
het realiteitsprincipe.
3. SUPEREGO het aspect van de persoonlijkheid dat iemands geweten
vertegenwoordigd en het onderscheid belichaamt tussen goed en kwaad. Dit
ontwikkelt zich rond 5-6 jaar en je neemt het over van belangrijke mensen in je
leven.
• Psychoseksuele ontwikkeling: een aantal fasen die kinderen doorlopen waarin genot
als bevrediging steeds meer gericht is op een andere biologische functie en een ander
deel van het lichaam.
3
, Gemiddelde leeftijd Stadia Kenmerken
Geboorte tot 12-18 Oraal Interesse in orale
maanden bevrediging (zuigen, bijten,
eten)
12-18 maanden tot 3 jaar Anaal Zindelijkheid
3 tot 5-6 jaar Fallisch Identificatie met ouders van
hetzelfde geslacht
5-6 jaar tot adolescentie Latentie Seksualiteit op de
achtergrond
Adolescentie tot volwassen Genitaal Seksuele relaties aangaan
• Fixatie is gedrag dat in een eerdere ontwikkelingsfase is blijven steken als gevolg van
een onopgeloste conflict.
ERIKSON psychosociale theorie legt de nadruk op de sociale interactie.
• De psychosociale ontwikkeling is een benadering van ontwikkeling die de
veranderingen omvat in de manier waarop we aankijken tegen onze interacties met
anderen, tegen het gedrag van anderen en tegen onszelf als leden van de
maatschappij.
• In elk stadium is er sprake van een crisis of een conflict dat het individu moet
oplossen. De groei en verandering gaat gedurende het gehele leven door in
tegenstelling tot de adolescentie van Freud.
Gemiddelde leeftijd Stadium Kenmerken
Bevruchting tot 12-18 Vertrouwen versus Vertrouwen dankzij steun
maanden wantrouwen van de omgeving versus
angst en zorgen over
anderen
12-18 maanden tot 3 jaar Autonomie versus schaamte Onafhankelijk bij stimulatie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wendyduijmelink2402. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.