Klinische chemie 2
Afbraakproducten
Inleiding – De nieren
= belangrijkste orgaan om afbraakproducten te verwijderen
het bloed zuiveren van afvalstoffen = klaring
o Bloedzuivering start met glomerulaire filtratie in lichaampje van Malpighi
door vernauwing van arteriole zal er hoge druk ontstaan filtratie
o Filtraat wordt opgevangen door kapsel van Bowman en bereikt zo de proximale tubulus
! Nierparameter = GFR (glomerulaire filtratie snelheid)
Lever: afvalstoffen wateroplosbaar maken zodat ze door de nieren uitgescheiden kunnen
worden
o Na glomerulaire filtratie volgen selectieve reabsorptie en urinevorming
Afbraakproducten:
o Ureum: afkomstig van EW (afgebroken tot AZ)
o Creatinine: afkomstig van EW (afgebroken tot AZ)
o Urinezuur: afkomstig van NZ
o Bilirubine: afbraakproduct van RBC (heem)
Ureum
o Voornaamste EW en AZ eindproduct
o Gevorm via ureumcyclus i/d lever (1 CO2 + 2 NH3)
o pKa NH3 = 9,25 pH bloed = 7,4 dus base in zuur NH3 volledig geprotoneerd
ammonium gevormd
o ammonium is toxisch verwijderd door hepatocyten
lever = enige orgaan dat ureum aanmaakt moet toxisch ammonium omzetten naar ureum,
anders kan ammonium tot in hersenen geraken UREUMCYCLUS + ARGINASE
o Eliminatie:
1. GI: eliminatie ovv NH3 na omzetting door intestinale ureasen
2. Renaal: glomerulaire filtratie + 40 – 80% passieve terugresorptie in proximale tubuli
Afhankelijk van: ureumconcentratie, urine debiet en hydratatietoestand
o Ureumspiegel ruwe indicator voor renale functie (grootste deel door nieren geëlimineerd)
- Ureum in plasma: afhankelijk van adequate renale doorstroming/functie
- Ureum/creatinine ratio differentiële oorzaken nierinsufficiëntie
- Niet-renale factoren: voeding, hydratatietoestand, leverfunctie …e
o Stalen: plasma/serum, 24u urine (koel bewaren: urease afkomstig van urinaire bacteriën:
ureum NH3)
o Bepaling
1. Colorimetrisch (Fearon reactie)
H2SO4
Diacetyl monoxime + ureum diazine
Fe3+
Diazine + thiosemicarbazide roze verbinding (525 nm)
Koken
, OPM: serumstalen onteiwitten, anders geen verschil tussen vrij diacetyl en EW
met diacetyl
o Normaalwaarden serum
- Ureum: > 200 mg/dl = toxisch
- Ureum/creatinine ratio: 10 - 40
- Ammonium: 29 – 70 µg/dl
o Oorzaken ↑ ureum in bloed
- EW-rijke voeding
- Verhoogde EW afbraak
- Verminderde uitscheiding
o Oorzaken ↓ ureum in bloed
- Zwangerschap
- Leverrinsufficiëntie ammonium
o Nut van ureumbepaling = evaluatie
- Graad van anabolisme of katabolisme van EW bij een patiënt
- Ernst van nierinsufficiëntie: hemodialyse
Ammonium
o Evaluatie leverfunctie: enkel hepatocyten bevatten arginase eliminatie ammonium
o Ernstige lever- of aangeboren metabole aandoeningen hyperammoniëmie
o Ammonium = toxisch voor CZS = hepatische encephalopathie (door lever veroorzaakte hersen
aandoening)
- Ammonium van NH3 door bloed-hersenbarrière gebruikt voor synthese glutamine
↑ osmotische druk hersen oedeem
- Symptomen: verward, geheugenverlies, tremor coma dood
, o Bepaling
- Elektrochemie: ion selectieve elektrode (potentiometrie)
NH4+ diffundeert als NH3 doorheen selectieve membraan van ISE PH wijzigt
Creatinine
o Synthese in lever en pancreas uit AZ glycine, methionine en arginine
o Werking in spieren (door creatinekinase):
- Rust: creatine + ATP creatine-P + ADP
- Actie: ADP + creatine-P ATP + creatine
o 20% creatine creatinine (afvalproduct)
o Hoeveelheid ~ spiermassa
o Parameter glomerulaire filtratie
o Serumconcentratie relatief constant
o Minder invloed van extra-renale factoren: EW inname + afbraak (lever), hydratatietoestand
o Exponentieel verband: nierfunctie – creatininemie
- Kleine daling in nierfunctie is moeilijk aantoonbaar creatinineklaring
- Nefronen moeten al 50% uitvallen alvorens verhoging duidelijk zichtbaar wordt
o Creatinineklaring: Ccreatinine-urine x Vurine x 1,73
Ccreatinine-serum x 1440 min x A
o 24u urine: mogelijke fouten:
- Verlies urine of fout in tijdsduur
- Zware fysische inspanning tijdens collectie
o Alternatief: Cockcroft-Gault, MDRD =gebaseerd op serumconcentratie creatinine
- Cockcroft-Gault:
140 – leeftijd x gewicht (kg) Rman = 1,01 NWman = 97 – 140 ml/min
Ccreatinine-serum (µmol/l) x R Rvrouw = 0,86 NWvrouw = 85 – 125 ml/min
- MDRD (Modification of Diet in Renal Disease Study)
-1,154
186 x Ccreatinine-serum (µmol/l) x leeftijd -0,203 (x 1,212)* (x 0,742)**
88,4
* Indien grote spiermassa
** Indien vrouw
o Creatinineklaring = goede indicator van nierbeschadiging
- Onafhankelijk van niet-renale factoren
, - Geen vals normale waarden door lage EW-inname
- Vrij constante serumspiegel
- Creatinine wordt niet teruggeresorbeerd
- Kleien aantasting nieren kan aangetoond worden
o Bepaling
1. Reactie van Jaffé: vorming van gekleurd product (Janovsky complex) bij 490-500
nm
OPGELET: Jaffé-positieve stoffen
Oplossing: kinetische meting
2. Enzymatische bepaling
Creatininase
Creatinine + H2O creatine
Creatinase
Creatine + H2O sarcosine + ureum
Sarcosine-oxidase
Sarcosine + O2 + H2O formaldehyde + glycine + H2O2
Peroxidase
Formaldehyde + NAD+ + H2O2 HCOOH + NADH + H+ + H2O
Klaringen
= aantal ml bloed dat per minuut gezuiverd wordt van een bepaalde stof
o Maat voor GFR = snelheid waarmee de nieren afvalstoffen uit het lichaam verwijderen
o Bepalen actuele capaciteit van nieren om stoffen te elimineren = filtratie
o Gevoelige relatie tussen hoeveelheid stof uitgescheiden en concentratie in het plasma
o Ureumklaring: historische analyse
o Inulineklaring: zeer goed als referentiemethode maar continue IV infuus nodig
o Klaring van radioactieve stoffen: I125-isothalamaat met continue toediening
o Foutbronnen:
- Onvolledige blaaslediging onvolledige urinecollectie
- Fysieke inspanningen
- Te lage/hoge vochtopname
o Voorwaarden merker:
- 100% filtratie thv glomerulus
- Geen reabsorptie/uitscheiding in de tubulus
- Onafhankelijk van niet-renale factoren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robbecnockaert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.