1. MENDELIAANSE OVERERVING
overgaan van kenmerken van de ene generatie naar de andere = overerving
het mechanisme dat overerving bestudeert = erfelijkheidsleer of genetica
1.1 Kruisingen met erwtenplanten
kruising = 2 organismen die 1 of meer kenmerken van elkaar verschillen, zich onderling geslachtelijk
voortplanten
overervingswetten ontdekt door Gregor Mendel:
hij voerde 7 jaar lang kruisingsproeven uit met erwtenrassen (Pisum sativum) omdat ze makkelijke
kenmerken hebben
- 2n=14
- produceren een groot nageslacht
- kenmerken zijn makkelijk waarneembaar
- van nature zelfbestuiving
- experimentele kruisbestuiving mogelijk
1.2 Monohybride kruisingen
= kruising tussen 2 organismen waarbij men let op de overerving van 1 erfelijk kenmerk
hybride verwijst naar elke nakomeling van 2 ouders die minstens in 1 kenmerk van elkaar verschillen
1.2.1 Monohybride kruisingen met dominante overerving
1e wet van Mendel: uniformiteitswet
bij kruising tussen 2 homozygote organismen zijn alle nakomelingen uit de F1-generatie identiek
(allemaal hetzelfde genotype)
1.2.1 Interpretatie vd resultaten: splitsingswet
2de wet van Mendel: splitsingswet / segregatiewet
erffactoren komen in paren voor, bij de vormingen vd gameten (P)
worden de paren van erffactoren gescheiden en bij de vorming vd
zygote worden nieuwe combinaties van 2 erffactoren gevormd
aanvulling:
kruising tussen 2 heterozygote organismen geeft een 3/1
verhoudingen bij de nakomelingen in geval van dominantie
1.2.3 Symbolische voorstelling van het kruisingsexperiment van Mendel
parentale generatie P GG x gg
gameten G g
nakomelingen vd eerste generatie F1 Gg
tweede generatie nakomelingen F2 ¼ kans op gele zaden
¾ kans op groene zaden
= diagram van Punnett
1
, 1.2.4 Moderne geneticabegrippen toegepast op het experiment van Mendel
genen en allelen
de erffactoren noemen we genen, de verschillende vormen waarin een gen kan voorkomen de allelen
het gen zaadkleur kan dus 2 allelen hebben: geel en groen
fenotype en genotype
als de geelzadige P-planten en de geelzadige F1-planten hetzelfde waarneembare kenmerk hebben,
zeggen we dat ze hetzelfde fenotype hebben
geelzadige P-planten hebben altijd geelzadige nakomelingen, maar de geelzadige F1-planten hebben
ook groenzadige nakomelingen, we leiden er uit af dat de P- en F1- plant niet hetzelfde genotype
hebben (GG, gg, Gg)
homozygoot en heterozygoot genotype of individu
als de allelen v/e kenmerk identiek zijn, noemen we het genotype homozygoot of raszuiver (AA, aa)
als ze niet identiek zijn, noemen we het genotype heterozygoot of niet raszuiver of bastaard (Aa)
dominante en recessieve allelen
een kenmerk dat door een dominant allel bepaald wordt, komt tot uiting in het fenotype zowel bij een
homozygoot (AA) als bij een heterozygoot genotype (Aa)
recessieve allelen kunnen maar tot uiting komen als ze in homozygoot genotype aanwezig zijn (aa)
1.2.5 Monohybride kruising met intermediaire overerving
homozygote rode wonderbloem met homozygote witte bloem
⇒ geen van beide kleuren domineert; alle F1-planten waren roze bloemen, het roze kleur is een
intermediair kenmerk
P RR x WW
gam. R W
F1 RW (100% roze)
F2
¼ wit
¼ rood
½ roze
1.2.6 Monohybride kruisingen met codominante overerving
bij sommige 2 heterozygote paren zal er geen mengvorm teweegbrengen, elk allel zal dan
afzonderlijk zijn uitwerking fenotypisch tot uiting brengen = codominant
vb: witte en zwarte kip vormen een gespikkelde kip (zwart & wit)
aanvulling 2de wet van mendel:
kruising tussen 2 heterozygote organismen geeft een 1/2/1 verhouding bij de nakomelingen in geval
van intermediair / codominant kenmerk
1.3 Dihybride kruisingen
= overerving van 2 erfelijke kenmerken tegelijk
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lolaatje1792. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
