Het vak is sinds volledig veranderd. Dit is een samenvatting van 2023, het eerste jaar dat het vernieuwde vak werd gegeven. Deze samenvatting bestaat uit de slides en de cursusteksten.
Hoofdstuk 1: De sociologische kijk op arbeid ........................................................................................................................ - 5 -
1.1. Inleiding ........................................................................................................................................................................ - 5 -
1.2. Wat is werk? ................................................................................................................................................................. - 5 -
1.2.1. De sociale context ................................................................................................................................................ - 5 -
1.2.2. De waarde van werk ............................................................................................................................................ - 6 -
1.2.3. Betaalde arbeid, werk en reproductief werk (soorten werk) .............................................................................. - 8 -
1.2.4. De bredere waarde van werk............................................................................................................................... - 8 -
1.2.5. Werken om te leven of leven om te werken?...................................................................................................... - 8 -
1.2.6. De maatschappelijke waarde van arbeid ............................................................................................................. - 8 -
1.2.7. Loonarbeid en andere vormen van arbeid........................................................................................................... - 9 -
1.2.8. Soorten arbeidstaken........................................................................................................................................... - 9 -
1.3. Een sociologische blik op arbeid ................................................................................................................................. - 10 -
1.3.1. De sociologie als wetenschap van het maatschappelijke spel ........................................................................... - 10 -
1.3.2. Voorbeeld 1: Kritiek op de arbeidsorganisatie als ‘ingenieurswetenschap’ ...................................................... - 12 -
1.3.3. Voorbeeld 2: Arbeidskracht wordt verhandeld op een ‘arbeidsmarkt’ ............................................................. - 13 -
1.3.4. Voorbeeld 3: De arbeidsverhouding is een ‘broederlijke ontmoeting’ .............................................................. - 13 -
1.4. Sociologische perspectieven op arbeid ....................................................................................................................... - 15 -
1.4.1. Consensus- of conflictgeoriënteerdheid ............................................................................................................ - 15 -
1.4.2. Structurele (systeem-) of actororiëntatie (individueel handelen primeert – sociale structuur determineert) ... - 17 -
1.4.3. Rationaliteit of normativiteit als richtsnoer voor handelen............................................................................... - 19 -
Hoofdstuk 2: Het arbeidsbestel – conceptuele afbakening .................................................................................................. - 21 -
2.1. Inleiding ...................................................................................................................................................................... - 21 -
2.2. De conceptuele ruimte van het arbeidsbestel ............................................................................................................. - 21 -
2.3. De arena’s van het arbeidsbestel ................................................................................................................................ - 22 -
2.3.1. Arena 1 : De arbeidsorganisatie ......................................................................................................................... - 22 -
2.3.2. Arena 2 : De arbeidsmarkt ................................................................................................................................. - 23 -
2.3.3. Arena 3 : De arbeidsverhoudingen .................................................................................................................... - 24 -
2.4. De aggregatieniveaus van eht arbeidsbestel .............................................................................................................. - 24 -
2.4.1. Macro niveau ..................................................................................................................................................... - 24 -
2.4.2. Meso niveau....................................................................................................................................................... - 25 -
2.4.3. Micro niveau ...................................................................................................................................................... - 25 -
2.5. Het microniveau van de arbeidsplaats: de 4A’s .......................................................................................................... - 25 -
2.6. Arbeidskwaliteit, werkbaarheid en werkbeleving: een arbeidsociologisch vraagstuk ................................................ - 26 -
2.6.1. Het JDC-model van Karasek ............................................................................................................................... - 27 -
2.6.2. Werkbaarheid en kwaliteit van de arbeid als breder vraagstuk ........................................................................ - 27 -
2.6.3. De gevolgen van (een gebrek aan) arbeidskwaliteit .......................................................................................... - 28 -
Hoofdstuk 3: De ontwikkeling van het arbeidsbestel........................................................................................................... - 29 -
3.1. Inleiding ............................................................................................................................................................................ - 29 -
3.2. Productie en arbeid in pre-industriële tijden ..................................................................................................................... - 29 -
3.3. De aanloop naar industrieel kapitalisme .......................................................................................................................... - 32 -
3.4. De ontwikkeling van het industrieel kapitalisme .............................................................................................................. - 33 -
3.5. Fasen in de ontwikkeling van het kapitalisme .................................................................................................................. - 36 -
Hoofdstuk 4: De arbeidsorganisatie – in debat met het wetenschappelijk management ..................................................... - 38 -
4.1. De plaats van de arbeidsorganisatie in het maakmodel............................................................................................. - 38 -
4.2. Kernprincipes van de intra-organisationele productieorganisatie.............................................................................. - 39 -
4.3. Wetenschappelijk management: de bureaucratische arbeidsorganisatie ten top! .................................................... - 44 -
4.4. Fordisme: massaproductie en massaconsumptie ....................................................................................................... - 46 -
-2-
, 4.5. Kritische kanttekeningen en continuïteit van het wetenschappelijk management .................................................... - 47 -
Hoofdstuk 5: De arbeidsorganisatie; nieuwe arbeidsorganisatiemodellen........................................................................... - 51 -
5.1. Inleiding ...................................................................................................................................................................... - 51 -
5.2. Recente klassiekers op een continuüm van post en neo ............................................................................................. - 51 -
5.3. Recente modellen van innovatieve arbeidsorganisatie .............................................................................................. - 56 -
5.4. Is de beweging richting stroomsgewijze arbeidsorganisatie ingezet? De confrontatie met de realiteit .................... - 59 -
5.5. Blijft alles bij het oude of gaan we toch richting postfordisme................................................................................... - 62 -
Hoofdstuk 8: Arbeidsverhoudingen ..................................................................................................................................... - 63 -
8.1. Inleiding ............................................................................................................................................................................ - 63 -
8.2. Kenmerken van de arena van de arbeidsverhoudingen .................................................................................................... - 63 -
8.3. De niveaus van het Belgische sociaaloverlegmodel .......................................................................................................... - 66 -
8.4. Arbeidsverhoudingen en sociaal protestgedrag (stakingen) ............................................................................................ - 69 -
Hoofdstuk 6: De arbeidsmarkt: definities, actoren en theorieën ......................................................................................... - 71 -
6.1. Inleiding ............................................................................................................................................................................ - 71 -
6.2. De arbeidsmarkt: een bijzondere markt ........................................................................................................................... - 72 -
6.3. Theoretische benaderingen over de arbeidsmarkt ........................................................................................................... - 75 -
6.4. De centrale actoren op de arbeidsmarkt .......................................................................................................................... - 84 -
Hoofdstuk 7: De periferie van de arbeidsmarkt: niet-standaard werk ................................................................................. - 88 -
7.1. De bloei en erosie van de standaard arbeidsverhouding .................................................................................................. - 88 -
7.2. De hedendaagse arbeidsmarkt ......................................................................................................................................... - 91 -
7.3. De contouren van de flexibele arbeidsmarkt .................................................................................................................... - 93 -
7.4. Uitleiding: de balans van 40 jaar de-standaardisering ..................................................................................................... - 97 -
Hoofdstuk 9: Technologie en de toekomst van werk ........................................................................................................... - 99 -
9.1. Inleiding ...................................................................................................................................................................... - 99 -
9.2. Technologie................................................................................................................................................................. - 99 -
9.3. Technologische ontwikkeling ...................................................................................................................................... - 99 -
9.4. Technologisch determinisme .................................................................................................................................... - 100 -
9.5. Productiviteit, inkomen en vrije tijd .......................................................................................................................... - 101 -
9.6. Automatisering en de vraag naar arbeid .................................................................................................................. - 101 -
9.7. Technologie en kwalificatievereisten: deskilling, upskilling en polarisering ............................................................. - 102 -
9.8. Technologie en arbeidskwaliteit ............................................................................................................................... - 103 -
Hoofdstuk 10: Arbeidskwaliteit in Europa: eenheid in verscheidenheid?........................................................................... - 104 -
10.1. Kwaliteit van werk in Europa: grote verschillen ............................................................................................................ - 104 -
10.2. Verschillende vormen van kapitalisme.......................................................................................................................... - 104 -
10.3. Arbeidsmarkt ................................................................................................................................................................ - 105 -
10.4. Arbeidsorganisatie ........................................................................................................................................................ - 108 -
10.5. Arbeidsverhoudingen .................................................................................................................................................... - 110 -
10.6. Uitleiding een lichtend voorbeeld, maar met gevaar van transplanteren .................................................................... - 112 -
Hoofdstuk 11: Arbeid en globaal kapitalisme: internationale arbeidsverdeling en ongelijkheid......................................... - 113 -
-3-
, 11.1. Inleiding ........................................................................................................................................................................ - 113 -
11.2. Globale waardeketens als een product van deregulering, strategische bedrijfskeuzes en technologische innovatie .. - 113 -
11.3. Theorieën over de governance van arbeid in GVC’s ...................................................................................................... - 117 -
11.4. Impact van GVC’s op ongelijkheid en de arbeidssituatie .............................................................................................. - 119 -
-4-
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper quikmerijn1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,29. Je zit daarna nergens aan vast.
