Dit is een zelfgemaakte handige samenvatting met eigen notities en voorbeelden in verwerkt. Ook maak ik vaak gebruik van illustraties met verdere toelichting bij. Ik wissel goed af tussen puntjes en volzinnen omdat ik leren uit heel de tijd opsommingen zelf ook niet handig vind.
Wereldgeschiedenis van België
Inhoudsopgave
1 Inleiding.................................................................................................................................................................. 4
1.1 Waarom een historisch perspectief? Hoe gaat een historicus te werk?.....................................................................4
1.1.1 Veelvuidig gebruik/ misbruik van de geschiedenis..............................................................................................4
1.1.2 Geschiedenis aan universiteit..............................................................................................................................4
1.1.3 Geschiedenismethode in drie grote stappen.......................................................................................................5
1.2 Nut van deze cursus? Inhoud en uitgangspunten?......................................................................................................6
1.2.1 Waarom een historisch perspectief?...................................................................................................................6
1.2.2 Het tijdsvlak: onstaan van de moderne samenleving..........................................................................................6
1.2.3 Tijd en ruimte.......................................................................................................................................................7
1.2.4 Historische biografische benadering....................................................................................................................7
1.2.5 kennis van geschiedenis.......................................................................................................................................8
1.2.6 Belang van deductieve en inductieve aanpak......................................................................................................8
2 Democrafische ontwikkelingen in historisch perspectief.......................................................................................... 9
2.1 De studie van de demografische ontwikkelingen in het verleden...............................................................................9
2.1.1 Historisch bronnenmatriaal.................................................................................................................................9
2.1.2 De hoofdspelers van de demografie....................................................................................................................9
2.2 Krijtlijnen van de demografische ontwikkelingen voor 1750....................................................................................10
2.2.1 Factor mortaliteit: structureel...........................................................................................................................10
2.2.2 Factor mortaliteit: catastrofaal..........................................................................................................................10
2.3 Demografische ontwikkelingen tijdens de lange negentiende eeuw........................................................................11
2.3.1 Verklaring daling mortaliteit..............................................................................................................................11
2.3.2 Nataliteit en nuptialiteit.....................................................................................................................................11
2.4 Van “babyboom” tot tweede demografische revolutie tijdens de twintigste eeuw.................................................12
2.4.1 Biopolitiek..........................................................................................................................................................12
2.4.2 Keerpunt Fertiliteit: (1964)................................................................................................................................12
2.5 Besluit........................................................................................................................................................................12
3 Het staatsvormingsproces en de opkomst van de natiestaat..................................................................................14
3.1 Van oude naar nieuwe politieke constellaties...........................................................................................................14
3.1.1 Visie van Charles Tilly.........................................................................................................................................14
3.1.2 Belang van historische diversiteit......................................................................................................................14
3.2 De politieke ontrafeling van het feodalisme..............................................................................................................14
3.3 Van soevereine vorst naar soevereine natie..............................................................................................................15
3.4 Opkomst belgische natiestaat...................................................................................................................................17
3.4.1 Rekening houden met het belang van de Franse Revolutie..............................................................................17
3.4.2 Omvorming naar de liberale natiestaat België: Nederlandse invloed...............................................................18
3.4.3 Belgische revolutie.............................................................................................................................................18
3.4.4 Een progressieve natie.......................................................................................................................................19
3.5 Opkomst van vlaamse nationalisme..........................................................................................................................19
3.5.1 Aanpassong van de staatstructuren..................................................................................................................20
3.5.2 De staatstructuren & Vlaams nationalisme.......................................................................................................21
4 Democratisering en burgerschap............................................................................................................................ 22
, 4.1 Democratisering, burgerschap en de ontwikkeling van een publieke sfeer..............................................................22
4.1.1 Burgerschap en de ontwikkeling van een ‘civil society’.....................................................................................22
4.2 Van unionisme naar groeiende tegenstellingen........................................................................................................23
4.2.1 Grondwet: cijnskiesstelsel..................................................................................................................................24
4.2.2 De situatie in België: schoolstrijd.......................................................................................................................25
4.3 De periode van democratisering................................................................................................................................25
4.3.1 Uitbreiding kiesrecht: opkomst massapartijen..................................................................................................26
4.3.2 En de vrouwen?..................................................................................................................................................26
4.4 Post-WWII..................................................................................................................................................................27
4.4.1 Formele toetsing................................................................................................................................................28
5 Sociale ongelijkheid en sociaal beleid in historisch perspectief...............................................................................29
5.1 Sociale ongelijkheid in een langetermijnperspectief.................................................................................................29
5.1.1 Ongelijkheid in pre industiriële periode............................................................................................................29
5.1.2 Ongelijkheid tijdens 20ste eeuw..........................................................................................................................29
5.2 Armoede en sociale zorg............................................................................................................................................30
5.2.1 Armoede en kwetsbaarheid...............................................................................................................................30
5.2.2 Oorzaken van armoede......................................................................................................................................31
5.2.3 Sociaal beleid als uitdrukking van ongelijke machtsverhoudingen...................................................................31
5.3 Informele zorgarrangementen in historisch perspectief...........................................................................................32
5.4 Formele zorgverlening in historisch perspectief........................................................................................................33
5.4.1 Het lokalisme van de armenzorg........................................................................................................................33
5.4.2 Meer aandacht voor de sociale kwestie............................................................................................................33
5.4.3 De uitbouw van verzorgingsstaat na WOII.........................................................................................................34
5.4.4 Kritiek op de verzorgingsstaat sinds late jaren 1970.........................................................................................36
6 Wereldhandel, kolonialisme en dekolonialisme: de casus Congo............................................................................37
6.1 Imperialisme en de verdeling van de wereld.............................................................................................................37
6.1.1 Het ‘moderne’ imperialisme..............................................................................................................................37
6.1.2 Oorzaken van het imperialisme.........................................................................................................................38
6.2 België en Congo.........................................................................................................................................................39
6.2.1 Oorsprong: Congo en België?.............................................................................................................................39
6.2.2 Fase 1: Congo Vrijstaat (1885-1908)..................................................................................................................40
6.2.3 Fase 2: Klassieke koloniale exploitatie-economie (1908-1945).........................................................................40
6.2.4 Fase 3: Op weg naar verbetering? (1945-1960).................................................................................................42
6.2.5 Fase 4: Postkoloniale tijdperk............................................................................................................................42
7 Industrialisering en economische groei.................................................................................................................. 43
7.1 Inleiding.....................................................................................................................................................................43
7.1.1 Sociale gevolgen van industrialisatie.................................................................................................................43
7.1.2 Kritiek op lineair transitiemodel.........................................................................................................................43
7.2 De eerste industrialisering en de impact op economische ontwikkeling (1780 - 1860)............................................44
7.2.1 Industrialisering op het continent......................................................................................................................44
7.2.2 ondans trage groei een groot belang.................................................................................................................45
7.3 Van tweede industrialiseringsgolf naar “sociale revolutie” (1870 – 1944)...............................................................45
7.3.1 Industriële expansie in België............................................................................................................................46
7.3.2 Transformatie van het kapitalisme....................................................................................................................47
7.3.3 verandering arbeidstijd......................................................................................................................................48
8 Levensstandaard en consumptie in historisch persectief........................................................................................49
, 8.1 7.1 Het ‘standard of living debate’ of het onderzoek naar de levensstandaard in de eerste helft van de
negentiende eeuw...........................................................................................................................................................49
8.1.1 7.1.1 De sociale impact van de “eerste industriële revolutie: een verhit debat...............................................49
8.1.2 7.1.2 De studie van koopkracht en reële lonen.................................................................................................50
7.1.3 Alternatieve meetinstrumenten naast loongegevens.......................................................................................54
8.1.3 A: Het voedselverbruik.......................................................................................................................................55
8.1.4 B: Lichaamslengte en demografie......................................................................................................................58
8.1.5 C: Woonomstandigheden..................................................................................................................................60
8.1.6 7.1.4 Samenvatting: verbetering levensstandaard?..........................................................................................60
8.2 7.2: Van “sociale revolutie” naar “welvaartsmaatschappij” 1870-1944...................................................................60
8.2.1 7.2.1 Een algemene verbetering van de koopkracht vanaf c.1870...................................................................60
7.2.2 Verschuivingen in verbruik.................................................................................................................................61
8.2.2 Samenvattend: verbetering levensstandaard....................................................................................................63
8.3 7.3: de welvaartsmaatschappij en de naoorlogse “consumptierevolutie”................................................................64
9 Verstedelijking van het landschap.......................................................................................................................... 65
9.1 Verstedelijking van de wereld....................................................................................................................................65
9.2 Uitdagingen? Urban sprawl.......................................................................................................................................65
9.3 Complexe historiek, casus België?.............................................................................................................................66
9.3.1 Verstedelijkiingsdynamiek:................................................................................................................................66
9.3.2 Oorzaken............................................................................................................................................................66
9.3.3 Naar een aarzelend stadsbeleid.........................................................................................................................67
10 Mobiliteit en migratie in historisch perspectief.................................................................................................... 68
10.1 Historisch onderzoek naar migratie........................................................................................................................68
10.1.1 Onderzoekstradities in migratiegeschiedenis..................................................................................................68
10.1.2 Begripsafbakening en enkele gangbare concepten.........................................................................................68
10.1.3 De richting en selectiviteit van migratie beter begrijpen: het macro-, meso- en microniveau......................68
10.2 Mobiliteit en migratie in de pre-industriële periode................................................................................................70
10.3 Mobiliteit en migratie tijdens de lange negentiende eeuw.....................................................................................70
10.3.1 Migratie en urbanisatie....................................................................................................................................70
10.3.2 Migratiebeleid: van stadsomwalling naar staatsgrens....................................................................................71
10.3.3 De overzeese emigratie....................................................................................................................................72
10.4 Van emigratie naar immigratie: migratie tijdens de twintigste eeuw....................................................................73
10.4.1 Mobiliteit en gedwongen migratie tijdens de periode 1914-1945..................................................................73
10.4.2 Migratie en stad...............................................................................................................................................73
10.4.3 Buitenlandse arbeidskrachten in het naoorloogse Europa.............................................................................73
10.4.4 Van gastarbeid naar migratiestop....................................................................................................................74
, 1 Inleiding
1.1 Waarom een historisch perspectief? Hoe gaat een historicus te werk?
thema’s die beschouwd worden als eigen aan de “moderne” wereld > vorming van
Historische dimensie
weinig rekening mee gehouden
of afgeschilderd als rooskleurig, beter, minder complex of net het tegendeel
of (onjuist) toegeëigend
1.1.1 Veelvuidig gebruik/ misbruik van de geschiedenis
Geschiedenis gebruiken om bepaalde, belangrijke herinneringen ‘levend’ te houden
- Via monumenten, beelden, etc.
- Via TV, films, romans, etc.
- Via musea
Geschiedenis gebruiken voor groepsvorming/identiteitsopbouw
- Van gemeenschappen, groepen, klassen, etc.
- Van bedrijven, merken, etc.
- Herinnering als machtsstrijd: wie herinnert zich wat en waarom? Voor welke redenen?
Dus langs de ene kant is geschiedenis allomvertegenwoordigend maar het wordt ook door veel
verschillende groepen gebruikt voor identiteitsvorming (klasse, gender, leeftijdsgroepen, etc)
Dus je kan het gerbuik van de geschiedenis ook bekijken als een soort van machtstrijd (wie
herinnert zich wat, welke dingen vinden ze belangerijk,…)
1.1.2 Geschiedenis aan universiteit
= Geschiedenis wordt ook weer helemaal ander gebruikt in onderwijscommunicatie dan in
wetenschappelijke en zoveel andere, dus de wijze waarop wordt binnen unif anders gehanteerd
dan de wijze waarop het in de breedere maatschappij gebeurd
• Studie van het verleden, los van misleidend, valselijk en instrumenteel gebruik ervan voor
eigentijdse politieke, ideologische, commerciële, religieuze … motieven
• Marnix Beyen in DM 7/1/2014 (‘Het nazispook van De Wever en Moureaux maakt van de
geschiedenis opnieuw een hoer en huurling’):
“Historisch begrip kan het politieke inzicht echter alleen maar verhogen indien het verleden
niet wordt gebruikt als een hoge hoed waaruit naar believen doorzichtige analogieën,
vergelijkingen en een-op-eenrelaties worden getoverd.”
› Kritische studie van het verleden
› Van groot belang in onze ‘digitale kennissamenleving’
o belang van betrouwbare informatie
o zoeken en vinden van bronnen (‘heuristiek’)
› Kritische zin en nieuwsgierigheid essentieel; feiten- datakennis nooit doel op zich
› Geen passieve opleiding (‘papagaaien’); zelf actief op zoek gaan (ondernemingszin)
› Via studie van originele bronnen en bestaande literatuur (‘historiografie’)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper morganej. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
