SOCIOLOGIE TENTAMENSTOF
STUDIE VAN DE SAMENLEVING
Wat is sociologie?
- Studie van de samenleving;
- Samenleving: mensen die met elkaar omgaan in een afgebakende ruimte en
een cultuur delen;
- Gerhard en Jean Lenski: verschillen tussen samenlevingen;
o Sociaal-culturele evolutie: het proces van verandering dat het resultaat
is van samenlevingen die nieuwe informatie en technologie verkrijgen.
o Laag ontwikkeld: klein, weinig keuze in manier leven en trage
ontwikkeling / verandering.
o Hoog ontwikkeld: groot, gevarieerde en gespecialiseerde manier van
leven, en snelle ontwikkeling / verandering.
De studie van de samenleving is te breed. Een manier om naar het sociale leven te
kijken is door te begrijpen hoe de samenleving daadwerkelijk functioneert.
- Voortgekomen uit sociale transformatie;
o Groei kapitalisme (fabrieken): misère en lijden, verzwakte
familierelaties, verdwijnen tradities;
o Groei steden: armoede, ziektes, vervuiling, criminaliteit, daklozen;
o Politieke verandering: individuele vrijheid en individuele rechten;
o Verdwijnen gemeenschappen: ondermijning sterke sociale structuren
van familie en traditie door individualisering en nadruk op economische
efficiëntie (Toennies)
Gemeinschaft (hechte sociale relaties) en Gesellschaft (sociale
omgang vanuit eigenbelang).
Sociologie wordt wel eens weggezet als studie naar open deuren en wat algemeen
bekend is, maar vaak laat het het onverwachte in het algemene zien. Sociologen
bekijken het sociale leven systematisch, sceptisch en kritisch.
- Het duidelijke uitdagen, de wereld in twijfel trekken en het afleren / afwennen
van het vertrouwde;
- Een manier van denken. Begrijpen van de samenleving;
- Identificeren van algemene patronen van sociaal leven naar concrete
voorbeelden te kijken Mensen in hokjes indelen.
Sociologie is overal films, boeken, schilderijen, kranten, op straat.
Sociologie gaat over de samenleving op verschillende manieren bekijken om
zodoende het ongewone in het gewone te zien.
Maatschappelijke vraagstukken zijn in te delen onder de volgende drie:
Ongelijkheidsvraagstuk: Wie krijgt wat en waarom?
Cohesievraagstuk: Hoe leven mensen met elkaar samen?
Rationaliseringsvraagstuk: Allerlei veranderingen (deels technologisch ingericht) die
voor een andere inrichting van de samenleving zorgen.
Sociologie stelt ons in staat om de menselijke verschillen en het menselijk lijden te
zien en om de uitdagingen aan te gaan om in een diverse wereld te leven. Het zet
,ons ook aan om kritisch na te denken over de relatieve kracht en zwakheid van alle
manieren van leven (ook onze eigen manier).
- Sociologie is onderdeel van een veranderlijke wereld: een beschrijving of
verklaring van nu kan in korte tijd niet meer voldoen.
- Sociologen maken deel uit van hetgeen ze onderzoeken: een socioloog die in
Europa is opgegroeid bekijkt andere delen van de wereld vanuit een Europees
perspectief (etnocentrisme).
- Sociologische kennis wordt onderdeel van de samenleving: onderzoek naar
toenemen criminaliteitscijfers wordt in de media gerapporteerd en zij lezen die
en worden zich meer bewust van criminaliteit met als gevolg meer aangifte
van criminaliteit, wat dan weer meer wordt onderzocht.
Keuzes en gedrag liggen vaak buiten onze controle en verlopen volgens sociale
patronen (het wordt van je verwacht).
Durkheim - onderzoek naar zelfmoord
- Zelfmoord lijkt individuele handeling te zijn, maar wordt toch sociaal
vormgegeven.
- Sommige mensen hebben meer kans om zelfmoord te plegen dan andere.
- Sociale integratie: gebondenheid met samenleving.
- Minder zelfmoord in categorieën met sterke sociale bindingen
- Het gaat om de verklaring.
Theoretisch perspectief: Een beeld dat sturing geeft aan het denken en het
onderzoeken.
- Functionalistisch perspectief: Samenleving wordt beschouwd als een complex
systeem waarvan de verschillende onderdelen met elkaar samenwerken.
o Sociale structuur: patronen van sociaal gedrag.
o Sociale functies: alle structuren leveren een bijdrage aan het
functioneren van de samenleving
o De verschillende structuren in de samenleving zoeken en de functie
ervan bestuderen.
o Comte, Spencer, Durkheim, Parsons, Merton.
Merton
- Consequenties sociale structuren zijn voor mensen verschillend (gezin:
andere voordelen voor mannen dan voor vrouwen).
- Manifeste functies: bekende en bedoelde consequenties van sociale patronen
(Universiteit: kennis en vaardigheden bijbrengen voor arbeidsmarkt)
- Latente functies: onbekende en onbedoelde consequenties van sociale
patronen (Universiteit bijvoorbeeld huwelijksmarkt; voorkomen werkloosheid
onder jongeren; versterken / in stand houden sociale ongelijkheden / status).
- Sociale disfuncties: sociale patronen met onwenselijke uitwerking voor het
functioneren van de samenleving. (individualisering; digitalisering)
Kritiek op functionalistisch perspectief
- Beschouwt samenleving als een begrijpelijk, geordend en stabiel geheel.
- Sociale patronen verschillen van plaats tot plaats en tijd tot tijd.
- Ongelijkheden zijn niet alleen functioneel voor de samenleving. Houdt weinig
rekening met ongelijkheden die voortkomen uit sociale klasse, etniciteit,
geslacht, etc. die voor spanning en conflict zorgen.
, - Macro perspectief: brede kijk op samenleving en samenleving wordt een op
zichzelf staand iets, bijna losstaand van de mensen zelf.
- Conflict perspectief: Samenleving wordt beschouwd als strijdveld van
verschillen en ongelijkheden die zorgen voor conflict en verandering.
o Aandacht voor hoe factoren zoals sociale klasse, etniciteit, geslacht,
beperkingen en leeftijd zijn gerelateerd aan de ongelijke verdeling van
geld, status, macht, opleiding.
o Continue verschillen en conflicten tussen dominante groepen en
achtergestelde groepen.
o Niet alleen onderzoek naar, maar ook oplossen van ongelijkheden.
o Marx.
Kritiek op conflict perspectief
- Door focus op ongelijkheden en conflicten is er te weinig aandacht voor
gedeelde waarden en normen en afhankelijkheden die eenheid creëren.
- Oplossen door politieke betrokkenheid doet afbreuk aan wetenschappelijke
objectiviteit.
- Macro perspectief: brede kijk op samenleving en samenleving wordt een op
zichzelf staand iets, bijna losstaand van de mensen zelf.
- Sociale actie perspectief
o Symbolisch interactionisme: beschouwt de samenleving als een
uitkomst van dagelijkse interacties tussen mensen die dingen
gezamenlijk doen.
o Aandacht voor de betekenis die mensen geven aan sociale interactie.
o Sociale constructie van de wereld om ons heen.
o Weber, Goffman, Homans, Blau
Kritiek op sociale actie perspectief
- De focus op dagelijkse interacties heeft risico dat het belang van grotere
sociale structuren worden gemist (klasse, etniciteit, cultuur)
- Rationele keuze theorie - James S. Coleman.
o Gebaseerd op neoklassieke economie, utilitaristisch individualisme en
speltheorie.
o Actoren zijn doelgericht Doel en middelen waarop gedrag is gericht.
o Actoren hebben voorkeuren (waarden, nut) Gedrag gericht op
doelbereiking in overeenstemming met hiërarchie van voorkeuren.
o Gedrag onder beperkingen
Hulpbronnen zijn schaars en gedrag brengt kosten met zich
mee.
Institutionele beperkingen (positieve en negatieve stimuli om
gedrag te reguleren).
o Actoren proberen hun opbrengsten te maximaliseren.
o Hoeveelheid en kwaliteit van informatie beïnvloeden gedrag.
Macro-micro
- Macro: als een helikopter boven de samenleving vliegen en naar beneden
kijken naar de stad als groter structuren; the big picture
, - Micro: individueel handelen als startpunt. De betekenis van sociale interactie
in specifieke situaties.
Een perspectief is beperkt en laat maar een kant van de werkelijkheid zien. Met geen
enkel perspectief kan het gehele sociale leven worden beschreven of verklaard. Het
is belangrijk om bewust te zijn van perspectief dat je gebruikt, met bijbehorende
theorieën.
- Veel perspectieven zijn vanuit blanke, Westerse (Anglo-Amerikaanse)
heteroseksuele man. Aannames vanuit mannelijke Westerse posities.
- Nieuwe posities: vrouwen, etnische minderheden, homoseksuelen, ouderen,
beperkten.
Globalisering: De toenemende verbondenheid van samenlevingen:
- Verschuiving grenzen economische transacties;
- Communicatie breidt uit in wereldwijde netwerken (krimpende wereld);
- Wereldwijde cultuur;
- Nieuwe vormen van internationale bestuur (democratisering van de wereld);
- Groeiend bewustzijn van gedeelde sociale problemen;
- Groeiend gevoel van risico (milieu);
- Transnationale wereldwijde actoren/instituten (Greenpeace, VN, Disneyworld).
Belang globalisering voor sociologie
- Samenlevingen raken steeds meer verbonden.
o Zorgt voor oplossingen van maatschappelijke vraagstukken en creëert
nieuwe vraagstukken
o Globalisers (veranderaars) versus sceptici
- Comodificatie: alles is te koop, alles wordt uitgedrukt in een geldwaarde
- Glokalisering: lokale gemeenschappen reageren verschillend op wereldlijke
veranderingen
- Relativering: veel sociale problemen in het Westen zijn veel erger in andere
delen van de wereld.
SOCIOLOGIE VAN WERK EN ONDERWIJS
Economie : Sociale instituties die de productie, distributie en consumptie van
goederen en diensten organiseren
- Primair: grondstoffen (landbouw, mijnbouw);
- Secundair: productie van goederen (olieraffinaderij, meubelfabricage);
- Tertiair: dienstensector (banken, onderwijs).
- Belangrijk voor sociologen om een samenleving te analyseren.
4 belangrijke revoluties die ervoor zorgden dat de economie er anders uit is gaan
zien:
Agrarische revolutie
- Domesticeren van dieren verhoogd productie;
- Ontstaan specifieke economische rollen;
- Ontstaan van permanente nederzettingen en handel;
- Arbeidsverdeling wordt belangrijker door groei samenleving;
- Groei economie;
- Familie minder belangrijk voor werk cottage industry
- Werk gaat als het ware uit het huis.
Industriële revolutie
