TENTAMEN PSYCHOLOGIE
Psychologie = de objectieve studie van de menselijke geest. De wetenschap van gedrag,
mentale processen en functies van het brein. Het richt zich op het individu.
- Grieks: ‘psyche’ = geest, ‘ologie’ = gebied van studie.
- Letterlijk: studie van de geest, maar ook: studie van gedrag.
Stromingen / perspectieven: biologische, evolutionaire, cognitieve, sociale, klinische,
ontwikkelings- en persoonlijkheidspsychologie.
Historie
- Wilhelm Wundt als grondlegger meten van reactietijd
- Grondleggers kwamen uit verschillende disciplines
Relevante centrale dilemma’s in de psychologie
Oorsprong van criminaliteit:
- Vrije wil vs. Determinisme
- Nature vs. Nurture
- Normaal vs. Pathologisch (is crimineel gedrag normaal of een variatie?)
Sociale psychologie = de invloed van onze sociale en fysieke omgeving op ons gedrag,
onze gevoelens en onze gedachten.
Sociale invloed Hoe wordt ons gedrag beïnvloed door de omgeving?
Sociale cognities Hoe interpreteren we onze omgeving en hoe beïnvloedt dit ons gedrag?
Inattentional blindness (gefocust op iets, waardoor iets anders niet opvalt)
- Aandacht
- Belangrijkheid
- Efficiëntie
Percepties van anderen = mentale processen die we gebruiken om een oordeel te vellen
over anderen.
1. Jouw percepties van anderen beïnvloeden jouw gedrag.
2. Doel bepaalt de hoeveelheid en soort informatie.
3. Sociale normen bepalen verwachtingen.
4. Zelfbeeld bepaalt percepties van anderen en je gedrag.
Processen hierbij:
- Sociale categorisatie fysieke aantrekkelijkheid en impliciete persoonlijkheidstheorie
(groeperen persoonlijkheidstrekken)
Vooroordelen en stereotypering
- Ingroup versus outgroup
- ‘Ultieme’ attributiefout (gedragingen toeschrijven aan karakter / persoonlijkheid)
- Gedragscomponent hiervan is discriminatie
Relevantie voor de criminologie onder andere:
- Verschillen in de straftoemeting op basis van uiterlijke kenmerken.
- Fouten in strafrechterlijk onderzoek.
Attitude = cognitie + affectie + gedrag (houding die een persoon heeft tegenover iets)
Cognitie: Ik vind stelen moreel verwerpelijk.
Affectie (gevoel): Stelen maakt mij boos.
Gedrag: Ik steel niet.
Attitude kunnen we baseren op onze ervaringen en onze omgeving.
Cognitieve dissonantie = als de onderdelen binnen een attitude niet overeenkomen.
Aangezien attituden gedrag kunnen beïnvloeden is vaak het doel te overtuigen.
- Centrale route van overtuiging = Men gaat af op bewijs en de inhoud van
argumenten.
, - Perifere route van overtuiging = groter aantal argumenten, bekend persoon,
betrouwbaar ogend persoon, emoties.
- Mensen zijn minder gemotiveerd om argumenten af te wegen.
- We gaan uit van oppervlakkige kenmerken.
Attributies / attribueren = het toeschrijven van zaken aan gedrag en gebeurtenissen.
- Interne oorzaak: ligt aan de persoonlijkheid.
- Externe oorzaak: ligt aan de situatie.
Fundamentele attributiefout = de neiging om gedragingen van anderen toe te schrijven
aan hun persoonlijkheid of hun karakter.
- Relevantie voor de criminologie relevant voor slachtoffers.
o Het geloof in een rechtvaardige wereld.
o Schuld geven aan het slachtoffer.
AANTREKKELIJKHEID
Aantrekkelijkheid wordt bepaald door:
- Proximiteit (nabijheid)
o & Mere exposure effect
Bekendheidsprincipe
Herhaalde blootstelling toename in aantrekkelijkheid
o & Dating anno 21ste eeuw online dating gooit wat (positieve) ‘roet in het
eten’
- Fysieke aantrekkelijkheid
o Dit beïnvloedt: aantrekkingskracht, eerste indrukken, frequentie van daten,
populariteit en succes.
o Cultureel gebonden
- Gelijkenis
o Tegenpolen stoten elkaar in realiteit vaak af
Redenen voor succes: Waarom blijven mensen bij elkaar? Succesvolle ingrediënten (o.a.):
- Redelijkheid en billijkheid
- Openheid zelfonthulling
- Overeenstemming
- Communicatie
Redenen voor mislukking
- Ratio positieve versus negatieve interacties
- Ontrouw jaloezie
Relevantie voor de criminologie
- Ongezonde relaties kunnen de oorzaak van veel conflicten en dus ook criminaliteit
zijn.
- Geweld in relaties.
SOCIALE BEINVLOEDING
Sociale exclusie = buitensluiting
Welke richting werkt dat op: Wordt men buitengesloten door agressieve neigingen? Of leidt
afwijzing tot agressie?
- Behoefte op erbij te horen
- Leidt afwijzing dan ook tot minder agressie? Experiment van Twenge (2001)
o Onzin feedback krijgen (zult alleen blijven, neiging tot ongeluk, sterke
relaties), ander evalueren.
o Beoordeling duidelijk negatiever indien in conditie ‘alleen blijven’
o (Toekomstige) exclusie leidt tot agressie
, Conformisme = het afstemmen van gedrag en uiterlijk op de waargenomen sociale normen
van een groep.
Sociale facilitering vindt plaats wanneer de aanwezigheid van andere mensen de individuele
prestaties verandert. Factoren die conformisme bevorderen zijn:
- Groepen van minimaal 4 à 5 personen;
- Twijfel aan de eigen kennis;
- Antwoorden geven in het bijzijn van een groep.
Twee redenen van conformisme:
- Normatieve sociale invloed: we willen geliefd zijn door de groep en geaccepteerd
worden.
- Informatieve sociale invloed: we kijken naar de rest van de groep voor informatie,
wanneer we zelf onzeker zijn over een antwoord. We willen namelijk gelijk hebben.
Asch experiment (lijnen) normatieve sociale invloed: Je geeft toch een verkeerd antwoord
om goedkeuring te krijgen van de groep. Conformeren naar ideeën en meningen van
anderen.
Standford Prison experiment kritiek: niet ethisch verantwoord en de onderzoeker
bemoeide zich te veel. Volledig geconformeerd, dus conformeren naar gedrag.
- Geeft dit experiment weer dat mensen zich naar een bepaalde rol gaan gedragen, of
gedragen ze zich door de autoriteit die hen aanstuurt?
Implicit leniency contract: conformatie van meerderheid naar minderheid iemand die
consistent is in zijn argumenten.
Compliance (naleving) = wanneer we simpelweg akkoord gaan om iets te doen, omdat een
andere persoon ons vraagt om het te doen, zelfs als die persoon geen autoriteit over ons
heeft.
Recipication: we voelen ons verplicht om iets terug te doen aan mensen die ons iets hebben
gegeven.
Door-in-the-face-scenario: groot onredelijk verzoek opgevolgd door een kleiner verzoek.
Foot-in-the-door-techniek: klein verzoek wordt opgevolgd door een groter verzoek.
Low-balling-strategie: wanneer een initieel gunstige deal naar boven wordt herzien, zodra de
koper lijkt toegewijd.
Factoren hogere compliance: fysieke aantrekkelijkheid, gelijkenis, reden om een sociale
band op te bouwen.
Obedience (gehoorzaamheid) = het voldoen aan het verzoek van een autoriteitsfiguur.
Factoren die het gedrag kunnen beïnvloeden:
- Een eerder gevestigd mentaal kader om te gehoorzamen;
- De situatie of context, waarin de obedience plaatsvindt;
- De geleidelijke, repetitieve escalatie van de taak;
- Het gedrag en de geruststellingen van de onderzoeker;
- De fysieke en psychologische scheiding van de leerling.
Milgram experiment schocks
Collectivistische culturen zijn sneller gehoorzaam aan autoriteit dan individualistische
culturen.
Omstanderseffect = de kans daalt dat een individu helpt als de hoeveelheid omstanders
toeneemt.
Factoren die kunnen beïnvloeden waarom iemand een ander helpt:
- Wanneer je je goed voelt, help je sneller.
- Wanneer we ons schuldig voelen, helpen we sneller.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LatishaHC. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.