Aard, doelen en beginselen
Al het strafprocesrecht moet in een wet in wettelijke zin zijn opgenomen.
Strafprocesrecht bestaat uit het geheel van regels die betrekking hebben op de toepassing
van het strafrecht in een concreet geval.
- Strafvordering (Sv) zorgt voor realisatie van het materiële strafrecht (Sr) en is
(uiteindelijk) gericht op de totstandkoming van een beslissing van de strafrechter.
Het gaat in het strafprocesrecht om het verzekeren van de juiste toepassing van het
materiële strafrecht, dus:
- Schuldigen gestraft en onschuldigen niet gestraft.
- De balans is niet gelijk verdeeld.
Je bent onschuldig, totdat de rechter heeft besloten dat je schuldig bent.
Vier bijkomende doelen strafprocesrecht:
- Onschuldigen zo min mogelijk met het strafproces belasten;
- Derden zo min mogelijk met het strafproces belasten;
- Eerlijk proces bieden;
- In alle openheid.
o Voor de samenleving: wij als burgers kunnen alles controleren en hiermee
een beeld vormen van of een eerlijk proces is geboden.
Modernisering Wetboek van Strafvordering zelfde doel
- Hoofddoel: toepassing strafwet op de werkelijk schuldige en voorkomen dat
onschuldige wordt veroordeeld (of zelfs: voorkomen dat de onschuldige vervolgd
wordt).
- Belangrijke nevendoelstellingen: rechten verdachte eerbiedigen en recht doen aan
belangen van het slachtoffer.
Samenhang tussen materiaal en formeel strafrecht
- Recht doen via het formele strafrecht op basis van de materiële waarheid (wat er echt
is gebeurd), maar alleen voor zover het strafbare feiten betreft (materieel strafrecht).
Legaliteitsbeginsel Art. 1 Sv hoeksteen van het strafprocesrecht
- Specifiek voor het voorbereidend onderzoek: Afvoerpijp, Beoordelingskader
vormverzuimen.
- Sv maakt potentieel vergaande inbreuken op (grond)rechten van burgers, moet dus
kenbaar en voorzienbaar geregeld zijn (Kruslin & Huvig).
- Hoe gedetailleerd moet alles in de wet staan? Stille sms
Bronnen van strafprocesrecht
- Wet: vooral Sv, maar dus ook organisatorisch (Wet RO), grens met strafvordering en
bepalingen in Opiumwet, WWM, WVW, etc.), Grondwet en AMvB’s).
- Beleid (richtlijnen en aanwijzingen OM).
- Internationaal recht (verdragen en EU-recht).
- Jurisprudentie.
- Beginselen (voor zover natuurlijk niet al gecodificeerd).
Opbouw Wetboek van Strafvordering
- In grote lijnen volgt het Wetboek de chronologie van het verloop van een normale
strafzaak opsporing, vervolging(sbeslissing), toenemende belang strafbeschikking,
berechting, rechtsmiddelen: hoger beroep en cassatie (en evt. herziening),
tenuitvoerlegging.
1
, Invloed EVRM en EU
Verschil EVRM en IVBPR grofweg zelfde rechten.
- één Europees, ander internationaal.
- Als individu kan je meteen naar Strasbourg bij klachten over de procedure. Je kan
wel naar het mensenrechtenhof in Genève, maar als die uitspraken doen, dan
hebben die niet echt officiële werking. IVBPR staat voor ons in de schaduw van het
EVRM.
EVRM met name relevant voor het strafprocesrecht zijn:
- Art. 3: beschermt tegen onmenselijke of vernederende handelingen of straf;
- Art. 5: beschermt tegen ongeoorloofde vrijheidsberoving;
- Art. 6: garandeert een eerlijk strafproces van de verdachte;
- Art. 8: beschermt de persoonlijke levenssfeer.
Art. 6 EVRM: fair trail Lid 1: recht op een eerlijk proces is een moederrecht:
- Eerlijk en openbaar;
- Ten overstaande van een onafhankelijke en onpartijdige rechter (‘tribunal’);
- Binnen een redelijke termijn.
Fair trial bestrijkt dan met name nog meer concreet de volgende deelrechten: lid 2 en 3.
Ibrahim e.a. t. Verenigd Koninkrijk Par. 249 e.v.
- Rechten gelden vanaf een ‘criminal charge’;
- Gehele procedure wordt bekeken, niet een enkel aspect (al kan dat wel heel
belangrijk zijn);
- Deelrechten van lid 2 en 3 zijn verbijzondering van lid 1;
- Gaat om minimumrechten (lidstaten mogen dus meer rechten toekennen).
Concrete voorbeelden van invloed:
- Salduz/Turkije (2009) over recht op rechtsbijstand rondom het politieverhoor.
- Vidgen/Nederland (2012) en Keskin/Nederland (2021) over ondervragingsrecht van
(belastende) getuigen. Te zuinig met uitleggen ondervragingsrecht.
Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (2012)
- Soort Europese grondwet (mag je niet zo noemen)
- Art. 7-8: bescherming privéleven en persoonsgegevens.
- Art. 47: recht op eerlijk proces.
- Art. 48: onschuldpresumptie en bescherming verdedigingsrechten.
- Art. 50: ne bis in idem-beginsel.
(let op toepassingsbereik, art. 51: geldt voor instellingen, organen en instanties van de Unie
en voor de lidstaten, maar uitsluitend wanneer zij het recht van de Unie ten uitvoer brengen).
Europese Unie en strafprocesrecht
- EU zoekt vooral minimum bescherming van rechten van verdachten (en slachtoffers)
om strafrechtelijke samenwerking te bespoedigen op grond van het
vertrouwensbeginsel en de wederzijdse erkenning van beslissingen.
Roadmap for strengthening procedural rights of suspected or accused persons in criminal
proceedings (2009), aankondiging van concrete maatregelen op het gebied van:
- Vertaling en vertolking;
- Informatie over rechten;
- Rechtsbijstand;
- Iemand in kennisstellen van arrestatie;
- Kwetsbare verdachten;
- Voorarrest.
Geen Europees Wetboek van Sv of Sr wij voeren het uit naar ons recht en het andere
land gaat daarmee van slag.
2
, Diverse richtlijnen (directives)
- Directive 2010/64/EU: vertaling en vertolking.
- Directive 2012/13/EU: recht op informatie.
- Directive 2012/29/EU: slachtoffers.
- Directive 2013/48: recht op rechtsbijstand.
- Directive 2016/343: onschuldpresumptie en aanwezigheidsrecht.
- Directive 2016/800: jeugdige verdachten.
Let op: werken zodra de implementatietermijn is verstreken.
Tip 1: bedenk bij alles of het EVRM/EHRM en/of de EU-wetgever niet ook iets van het
onderwerp vindt.
Tip 2: staar je veelal niet blind op een deelaspect van het recht op een eerlijk proces, maar
beoordeel of, de gehele procedure overziende, sprake is van een fair trial.
Vijf typen onderzoeksmethoden:
- Klassieke opsporing - heeft plaats n.a.v. een vermoedelijk gepleegd strafbaar feit en
is gericht op de verheldering van dat feit.
- Repressieve controle - nog geen sprake van een redelijk vermoeden dat een
strafbaar feit is gepleegd. Gericht op strafrechtelijke handhaving van de wet.
(alcoholcontrole).
- Proactieve opsporing - reageert op strafbare feiten die al gepleegd zijn. Onderzoek
richt zich niet op dat reeds gepleegde feit, maar eerder op toekomstige feiten
(drugsbende).
o Verschil met klassieke opsporing is dus vooral het doel van het onderzoek.
o Opheldering vermoedelijk reeds gepleegde feiten.
- Inlichtingenwerk - CIE-informatie is bruikbaar als sturingsinformatie. Doel is het
opbouwen van een informatiepositie (en dus niet verzamelen bewijsmateriaal).
- Verkennend onderzoek - verkrijgen van een beeld van een bepaalde sector in de
samenleving. Gegevens van openbare bronnen worden vergeleken met
politieregisters.
Art. 149a processtukken die we gebruiken voor het proces-verbaal.
Art. 152 lid 1 verbaliseringsplicht (zo spoedig mogelijk proces-verbaal opmaken).
Rol rechter-commissaris art. 170 lid 2
Art. 180 toezichthoudende taak m.b.t. de voortgang van het onderzoek.
Overige taken: rechtmatige toepassing; toezicht op evenwichtigheid & volledigheid
onderzoek.
- Onderzoek in opdracht van de zittingsrechter (art. 316 Sv).
- Onderzoek op verzoek van het slachtoffer.
- Voorarrestrechter: oordelen over bewaring en toetsing rechtmatigheid
inverzekeringstelling.
- Machtigingsrechter: machtigen van ingrijpende opsporingsbevoegdheden.
- Onderzoeksbevoegdhedenrechter: bevoegdheden waarbij het niet lijkt te gaan om
het verrichten van onderzoekshandelingen in de zin van art. 181-183 Sv.
- Procesbewaker.
Artt. 181 en 182 de RC mag alleen op vordering van de OvJ of op verzoek van de
verdachte onderzoekshandelingen verrichten.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LatishaHC. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
