ACTOREN IN DE RECHTSHANDHAVING
VAKINTRODUCTIE
Van government naar governance Hoe is dat gekomen? (Garland, 2001; P&B)
- Samenleving is complexer geworden globalisering, ontlokalisering (afname
informele sociale controle) en groeiende sociale reflexiviteit (individualisering).
- Onvrede over omvang criminaliteit en onveiligheid Roep om strenger optreden –
get tough
- Onvrede over de bestaande mogelijkheden om criminaliteit en onveiligheid te
bestrijden Gezag en legitimiteit van overheidsinstanties tanende + Get practical
(roep om een andere aanpak).
Ontwikkelingen in de rechtshandhaving
- Van repressief naar preventief en proactief;
o Praktische noodzaak: strafrecht vaak te beperkt en komt achteraf.
o Meer toezicht, controle en handhaving aan de ‘voorkant’: preventie
Preventief fouilleren, samenscholingsverboden, bewakingscamera’s..
o Proactief: vroegtijdig ingrijpen – beveiliging van de maatschappij
Risicojustitie: op grond van risicoverwachtingen en dreigingsbeelden
proberen te voorkomen dat criminaliteit en onveiligheid ontstaan.
Precrime en predictive policing.
Algoritmes, big data, koppelen van informatiesystemen.
- Verbreding en samenwerking;
o Toenemende rol openbaar bestuur en ‘nieuwe’ toezichthouders.
Gemeenten en burgemeester spil in lokale aanpak criminaliteit en
onveiligheid.
Nieuwe toezichthouders: boa’s, maar ook inspectiediensten,
markttoezichthouders, bijzondere opsporingsdiensten.
o Internationalisering opsporing en handhaving
o Integrale samenwerking Verschillende instanties (publiek en privaat)
werken samen aan veiligheid
- Vermaatschappelijking.
o Responsabilisering:
Inschakelen maatschappelijk middenveld bij de zorg voor veiligheid.
Burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties (scholen,
ziekenhuizen, moskeeën, etc.)
Opkomst private veiligheidszorg is sinds halverwege de jaren tachtig
verdriedubbeld!
o Zowel in het private als in het publieke domein: evenementen,
bedrijventerreinen, winkelcentra, maar ook klassieke politietaken.
DIENST JUSTITIËLE INRICHTINGEN
Missie van DJI = DJI werkt aan een veilige en rechtvaardige samenleving door
vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen uit te voeren en door samen met
andere organisaties justitiabelen voor te bereiden op hun terugkeer in de samenleving,
binnen of buiten Nederland.
- In de praktijk kunnen deze twee taken zich niet altijd met elkaar verenigen.
Interne organisatie Doelen: insluiten, herstellen en voorkomen.
Heeft 5 landelijke diensten:
- Dienst Vervoer en Ondersteuning; Divisie Individuele Zaken; Dienst Geestelijke
Verzorging; Opleidingsinstituut DJI (opleiden personeel); Shared Service Center; NL
Instituut voor Psychiatrie en Psychologie.
1
,Werkterreinen op papier gescheiden, maar in de praktijk wisselen justitiabelen hier vaak
tussen, hierdoor moeten de terreinen wel goed samenwerken:
- Justitiële Jeugdinrichtingen; Gevangeniswezen; Vreemdelingenbewaring;
Forensische zorg.
Alleenstaande jeugdige vreemdelingen waar zet je die? Hier is een speciale afdeling voor.
- Voorbeeld van gescheiden terrein, maar toch weer niet, want wel samenwerken.
Criminoloog bij DJI Adviseur Beleid bij Directie Beleid & Bestuursondersteuning op het
Hoofdkantoor (iedereen heeft wel een beetje zijn eigen specialisatie ontwikkeld, maar dit
staat niet zwart op wit)
- In theorie = ‘het ontwikkelen en realiseren van inhoudelijk meer of minder complexe
adviesproducten en bijdragen aan de bijbehorende adviesprocessen’
- In de praktijk = veel lezen, vergaderen, werkbezoeken afleggen, deelnemen aan
werkgroepen en expertsessies, veel schrijven van adviezen, presenteren.
Waarom zou je als criminoloog bij DJI werken?
- Brede en specialistische kennis opdoen over het gevangeniswezen,
vreemdelingenbewaring, forensische zorg en de justitiële jeugdinrichtingen;
- Verdiepen in complexe problematiek en bijbehorende uitdagingen;
- Analytisch en kritisch nadenken en problemen van verschillende kanten bekijken;
- Bezig zijn met échte maatschappelijke vraagstukken en op de hoogte blijven van
politieke ontwikkelingen.
DJI als agentschap
- (Zelfstandig) onderdeel van Ministerie van Justitie &
Veiligheid
o Op papier zelfstandig, maar toch in de
praktijk veel invloed van politiek.
- DJI-Hoofdkantoor vormt schakel tussen (andere
onderdelen van) ministerie en de rest van de DJI-
organisatie.
Politieke leiding Ministerie van Justitie en Veiligheid
- DJI valt onder de Minister van Rechtsbescherming
Plek in de strafrechtsketen De strafrechtsketen is erg ingewikkeld geworden.
Opsporingsfase voornamelijk politie
Vervolgingsfase OM
Berechtingsfase de rechtspraak en Hoge Raad
Executiefase Reclassering, DJI, etc.
Enkele samenwerkingspartners
Binnen de strafrechtsketen:
- Het Centraal Justitieel IncassoBureau (CJIB) – bij meerdere straffen, schulden etc
- De 3 Reclasseringorganisaties in Nederland (3RO) – bij in- en uitstroom betrokken
- Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) – doet onderzoek naar familiesituatie etc
Maar ook daarbuiten:
- Scholen voor geven onderwijs in de JJI’s; Gemeenten; Zorginstanties;
Vrijwilligersorganisaties; Onderzoeksinstanties
Kansen in samenwerking – Justitiële Jeugdinrichtingen
- Lopende leer- of arbeidstraject van jongere kan worden voortgezet tijdens verblijf
o Voorbeeld: van begin tot eind van verblijf contact met mentor
- Vergroten arbeidsperspectief van jongeren na verblijf
o Voorbeeld: Breday (gemeente Breda helpt gratis jongeren met financiën etc)
- Goede informatieoverdracht door eenzelfde informatiesysteem
o Voorbeeld: Justitieel Persoonsdossier
2
, o Kunnen van elkaar zien wat is er al gebeurd en waar kan ik op voortbouwen?
o Kanttekening: dit is hoe sommige partijen het ervaren, maar ervaring van
jongeren kan nog wel eens anders zijn. Veel jongeren voelen zich overvraagd.
Onvolledige of te late informatie-uitwisseling/communicatie.
FISCALE INLICHTINGEN EN OPSPORINGSDIENST
Opbouw van de FIOD
- Wordt gedaan met in totaal 6 regio’s, die allemaal een eigen AOI (account
opsporingsinformatie) hebben. Zij behandelen eigenlijk alle signalen, die
binnenkomen.
- Dit komt vervolgens bij een algemeen opsporingsteam terecht (AOT). Zij doen de
reguliere en vooral de grote, bijzondere zaken.
- Dan zijn er nog enkele specialistische teams.
Met 1600 de grootste, hierdoor ondersteuning voor andere bijzondere opsporingsteams.
Zaken
- Harc in de haven;
- Witwasonderzoek – Jumbo, SUMO;
- Sanctiewet overtredingen;
- Team Smoke sigarettensmokkel;
- ING-zaak
Werkzaamheden Onderscheid politie en bijzondere opsporingsdiensten:
- Politie: onderzoeken wie heeft het gedaan? (er is bewijs)
- Bijzondere opsporingsdiensten: bewijzen dat wat gebeurd is onwettelijk is gebeurd.
Verschil rechercheur en analist:
- Beiden moeten nieuwsgierig zijn en niet genoegen nemen met alles.
- Rechercheur: gericht op één persoon
- Analist: vuurtoren, overziet het hele netwerk.
o Operationeel: wat is er gebeurd in een zaak;
o Tactisch: onderzoeken op wie er gericht moet worden;
o Strategisch: fenomeenanalyse.
Zien tot zitting
- De verdenking – melding door FIU (financial intelligence unit);
- Casus:
o Bankgegevens zelf lijken niet zo veel te zeggen; Stichting lijkt ook niets geks.
o Maar: contacten met IS, jihadstrijders en veroordeelden, transacties op
bijzondere momenten, strijdliederen, haatpredikanten…
- Het opsporingsonderzoek – bijzondere opsporingsbevoegdheden (voorfase):
o Vorderen (bank)gegevens; Historische contactgegevens; Tappen (telefoon en
IP); OVC (afluisteren gesprekken in huizen etc); Observatie.
- Pas dan komen we bij de dwangmiddelen (klapfase):
o Aanhouden, doorzoeken en horen verdachten en getuigen
Samenwerkingspartners
- Belastingdienst en Douane (voortzetting van waar zij
stoppen);
- Financieel Expertise Centrum (FEC);
o Feedback loop
- Financial Intelligence Unit Nederland (FIU NL);
- Publiek - Private samenwerking (TF-Taskforce);
- Samenwerking met de Nationale Politie, Landelijk Parket en Inlichtingendiensten;
- Internationale samenwerking: Europol, Eurojust, en Interpol.
3