Sociologie voor
psychologen
Uitwerkingen hoorcolleges
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1 – Inleiding ............................................................................................................. 2
Hoorcollege 2 – Grondleggers Marx, Durkheim en Weber ........................................................... 6
Hoorcollege 3 – Sociale ongelijkheid ......................................................................................... 13
Hoorcollege 4 – Cohesie, groepen en cultuur ............................................................................ 17
Hoorcollege 5 – Rationaliteit, bureaucratie en McDonaldisering ................................................ 21
Hoorcollege 6 – Globalisering en migratie ................................................................................. 25
Hoorcollege 7 – Cultuur ............................................................................................................. 30
,Hoorcollege 1 – Inleiding
Wat is sociologie?
Er kan gezegd worden dat er geen samenleving is, maar waarom doen we dan allemaal
hetzelfde en waarom willen we dan op elkaar lijken? Echter, tegelijkertijd willen we ook onszelf
en authentiek zijn.
Sociologie doet systematisch onderzoek naar de menselijke omgeving, onderzoekt menselijke
patronen van denken, voelen en handelen, en bekijkt hoe we in het bijzondere het algemene
kunnen zien. Ze doen dit met groepen van twee of meer personen en proberen mensen in
groepen te stoppen, op basis van empirische waarnemingen. Ook kijken ze naar de relatie
tussen de individu en de samenleving.
Sociologie heeft een aantal voordelen en een aantal nadelen:
Debunking: niet alles wat waar lijkt te zijn, is altijd waar. Sociologen proberen dingen die
van zelfsprekend lijken wetenschappelijk onderuit te halen.
Sociologie geeft een beter begrip van de omstandigheden waarin we zitten en waarom.
Het geeft herkenning en erkenning van de situatie.
Empowering: door het nadeel van een groep inzichtelijk te maken, kan je deze groep
mobiliseren, waardoor ze het nadeel zelf verhelpen.
Er is een continue verandering in de sociologie
Sociologen zijn zelf ook mensen, dus het kan soms moeilijk zijn om afstand te houden van
de personen die je onderzoekt.
Sociologie wordt onderdeel van het maatschappelijk debat.
Durkheim zegt dat mensen individuen zijn, maar dat ze altijd een morele/sociale autoriteit
hebben. Er is iets boven het individu waar je je als individu aan conformeert. Dit noemt hij
bovenindividueel en is ook wel de samenleving. Volgens hem kan je individuele daden pas
begrijpen als je de sociale context meeneemt. Durkheim onderzocht
waarom zelfmoord (een uitermate individuele daad) in een bepaalde
periode zo sterk toenam en in welke groepen. Hij vond dat zelfmoord
sterk sociaal bepaald is, namelijk door de mate van integratie en
regulatie. Dit is de mate waarin mensen gebonden/verbonden zijn aan
andere mensen en de mate waarin ze zich wel of niet houden aan
normen en waarden. Zo vond hij bijvoorbeeld een verschil in het aantal
zelfmoorden tussen protestanten en christelijken, waarschijnlijk omdat
christelijken meer en protestanten minder in groepen zijn.
Sociologie onderzoekt, bestudeert, beschrijft en verklaart de manier waarop mensen
samenleven. Alles wat er in een samenleving gebeurt, roept bij een socioloog vragen op. Ze
kijken hierbij niet enkel naar de cijfers, maar proberen een motivatie of reden te vinden voor
bepaald gedrag.
, Ze onderzoeken de interactie tussen mensen en zijn hierbij op zoek naar algemeen sociaal
gedrag. Dit doen ze door individuen op te delen in hokjes en deze hokjes met elkaar te
vergelijken en patronen te zoeken. Dit kan worden gebruikt om ideeën te bevestigen of
problemen op te lossen. Volgens hen is de samenleving maakbaar, dus ze proberen het te
verbeteren.
Wright Mills kwam met de sociologische verbeelding en maakte een onderscheid tussen
persoonlijke en sociale problemen. In een stad met 100.00 inwoners en drie werklozen, is
werkeloosheid een individueel probleem. Echter, in een stad met 100.000 inwoners en 10.000
werklozen, is werkeloosheid een sociaal/maatschappelijk probleem. Waar de scheiding ligt is
echter niet duidelijk. Vaak begint het probleem bij een paar individuen en als dit zich uitbreidt,
wordt het een sociaal probleem. Bij de sociologische verbeelding is het ook belangrijk dat men
er van bewust is hoe de samenleving werkt, wat de manier van denken en doen is, dat niet alles
als vanzelfsprekend wordt aangenomen en dat sociologie iets anders is dan ‘common sense’.
Zygmunt Bauman geeft vier punten waarom sociologie iets anders is dan ‘common sense’:
Responsible speech: regels van verantwoorde argumentatie.
Size of the field: het overstijgen van de eigen sociale wereld.
Making sense: het verklaren en interpreteren van menselijk gedrag door te kijken naar de
verschillende figuraties en instituties waarin mensen zijn ingebed.
Defamiliarize: het vermogen om bekende en vanzelfsprekende zaken ter discussie te
stellen.
Sociologie houdt zich bezig met drie niveaus:
1. Microniveau, bv. familie en vrienden
2. Mesoniveau, bv. kantoor en universiteit Deze interacteren met elkaar.
3. Macroniveau, bv. overheid en land
Er zijn drie hoofdvragen in de sociologie:
1. Hoe is sociale (wan)orde mogelijk?
2. Hoe is de sociale (on)gelijkheid mogelijk?
3. Hoe werkt het proces van rationalisering (modernisering) van de wereld? Steeds
efficiëntere wereld?
Er zijn al mensen die zich bezig hebben gehouden met deze vragen, dus deze vragen zullen in
volgende colleges worden beantwoord.
Ontstaan van de sociologie
Door de jaren heen is er veel veranderd in de structuren van samenlevingen. Met name
traditionele en moderne samenlevingen worden met elkaar vergeleken, dit gebeurt door middel
van technologie. Als er een nieuwe samenleving ontstaat door een nieuwe technologie, lost dit
vaak niet alles op en geeft het weer nieuwe problemen. Het is daarom niet altijd een
vooruitgang.
