In dit document vind je een samenvatting van Tijdvak 5: Tijd van Ontdekkers en Hervormers en Tijdvak 6: Tijd van Regenten en Vorsten. Deze samenvatting bevat de belangrijkste informatie van deze twee tijdvakken; onder andere de renaissance, Tachtigjarige Oorlog, wetenschappelijke revoluties, ontsta...
GS Samenvatting HAVO 4 H5 + H6 (Tijdvak 5 + Tijdvak 6)
Methode: Geschiedenis Werkplaats
5.1
De renaissance
Kenmerkende aspecten:
• Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van
een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
• De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid.
De vroeg moderne tijd (1500-1800) = de tijd van ontdekkers en hervormers
1500 --> mensen gaan meer nadenken
• De Italiaanse stedelijke elites kregen een nieuw mens- en wereldbeeld.
• Niet meer alleen een perspectief vanuit een godsdienst, maar ook naar andere
personen.
• Voor het eerst 3D vormgeving bij schilderijen
Mona Lisa --> 1500 --> gaat niet over geloof.
Mensen staan centraal --> Humanisten
De renaissance = wedergeboorte --> vernieuwing cultuur --> herboren belangstelling voor de
klassieke cultuur.
• Kwam in Nederland vanaf de 16e eeuw.
• Herontdekking van de oudheid --> waardering voor de Grieken en Romeinen.
• Ontstond in Italië --> Venetië, Genua, Florence (erg rijke steden).
• Nieuw wereldbeeld en nieuw mensbeeld.
Erasmus --> mensen moeten kunnen lezen.
Oorzaken en verspreiding renaissance
!!! Renaissance is een periode, humanisme is een denkwijze !!!
• In de rijke Italiaanse stadsstaten had de paus minder macht.
• Door de handel met het Midden-Oosten kwamen meer mensen in contact met
werken uit de oudheid.
• Na val van Constantinopel kwamen veel geleerden naar Europa toe.
• Uitvinding boekdrukkunst.
Humanisme
• Individuele mens wordt belangrijker.
• Religie verdwijnt meer naar de achtergrond.
• Kennis en mondigheid. Meer nadruk op wetenschap.
• Voorbeelden humanisten: Erasmus, Michelangelo en Copernicus.
Copernicus geloofde in zichzelf en de wetenschap en niet in het geloof --> hierdoor is hij een
humanist.
, 5.2
Kenmerkend aspect: Het begin van de Europese expansie.
Portugal
1415 --> Portugal probeert handselroute naar Azië.
• Ontdekken de westkust van Afrika.
• Stichten handelsposten langs de kust.
• Rond 1500 het 1e contact met India.
• Stichten factorijen --> ontstaan handelsposten.
• Bouwen versterkte handelsposten in Azië --> handel specerijen komt op gang.
• Producten duur d.m.v. tol.
Eerste ontdekkingsreizen
• Marco Polo (13e eeuw)
• Hendrik de Zeevaarder (15e eeuw) --> Kust Afrika.
• Bartholomeo Diaz (15e eeuw) --> Kaap de Goede Hoop
• Columbus (15e eeuw) --> Amerika (West-Indië) --> Indianen
• Vasco da Gama (15e eeuw) --> 1e om de wereld.
Spanjaarden in Amerika --> Goud, God en Glorie
• Columbus ontdekt in 1492 Amerika.
• Hernando Cortés veroverde in 1519 het rijk van de Azteken.
• Pizarro veroverde in 1530 het Incarijk.
• Ontstaan goudkoorts.
• Miljoenen doden (schattingen) --> door ziektes.
5.3
De Reformatie
Kenmerkend aspect: De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in
West-Europa tot gevolg had.
Desiderius Erasmus (1466-1536)
• Bestudeerde originele teksten van de Bijbel.
• Schreef boek der Lof der Zotheid.
• Had kritiek op de bisschoppen en pausen.
• Wilde terugkeer naar het zuivere geloof.
Maarten Luther
• Was de eerste die niet meer katholiek was --> was het niet eens met de
katholieken.
• Wilde zijn eigen geloof starten.
• Heeft kritiek op de kerk --> 95 stellingen.
• Tegenstander van de aflaathandel.
• Het geloof moet alleen gebaseerd zijn op de bijbel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melissagoesje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
