Samenvatting artikelen
Conflicthantering, agressie en deëscalatie
1. Agression in adoloscents
2. Factsheet Jeugdwet
3. Mijn en dijn
4. Noodweer en noodweerexces
5. Onvrijwillige transactie en de gevolgen voor het handelen
6. Wat zijn conflictstijlen – Thomas Kilmann-model
7. Wet BOPZ
Elise Dikkens
, 1. Agression in adolescents
Verbale en fysieke agressie zijn vaak de eerste signalen van verschillende psychiatrische
stoornissen in de adolescentie, zoals ODD en CD. Er zijn verschillende vormen van agressie,
zoals roddelen, anderen buiten sluiten, ruziën, pesten, bedreigen en vechten. Agressief
gedrag betekent niet per se fysiek contact met anderen.
Problemen in de ontwikkeling
Adolescenten die in hun kindertijd al agressie vertoonden hebben een grotere kans om
ernstig, blijvend agressief en anti-sociaal gedrag te laten zien dan adolescenten die pas
tijdens hun adolescentie agressief werden. Agressie in de kindertijd kan leiden tot serieuzere
en terugkerende agressie in de adolescentie, zoals stelen, vandalisme, aanvallen en
mishandeling.
Gezinsfactoren en persoonlijke factoren:
De ontwikkeling van anti-sociaal gedrag in de adolescentie is vaak het resultaat van een
aantal gezins- en persoonlijke factoren. De agressie van het kind is vaak een belangrijke
factor in dit ontwikkelingspatroon. Zo hebben kinderen met een lastig temperament en
vroege gedragsproblemen een grotere kans op agressie en problemen in de adolescentie. Dit
ontwikkelingspatroon wordt ook beinvloed door het sociale milieu van het kind. Zo dragen
slechte opvoeding, slecht ouderlijk toezicht en veel en inconsequente discipline bij aan het
agressieve gedrag van een kind.
Vroege sociale interacties:
In het begin tot halverwege de kindertijd zullen kinderen die veel oppositioneel gedrag en
agressie laten zien, negatieve reacties ontvangen van leraren en leeftijdgenoten. Dit kan
leiden tot problemen in het verwerken van sociale informatie. Kinderen gaan bijvoorbeeld
op een agressieve manier problemen oplossen, omdat ze verwachten dat dit zal werken.
Ook kan het lastig zijn om sociale informatie correct te interpreteren. Agressieve kinderen
lopen risico op studieproblemem, doordat de sociale band met school verslapt. Hierdoor
worden ze kwetsbaarder voor de invloeden van negatieve peer groups.
Risico’s in de adolescentie:
In de adolescentie resulteert dit proces in een verhoogde risico op drugsgebruik, delinquent
gedrag en schooluitval. Bepaalde risicofactoren in de omgeving kunnen een rol spelen bij
deze ontwikkeling, zoals een disfunctionerend gezin, armoede en een criminele buurt.
Interventie
Effectieve strategieën:
Groepsinterventieprogramma’s zijn vaak even effectief als individuele therapie om
agressieve jeugdigen te behandelen.
Zowel behandelstrategieën gericht op ouders als behandelstrategieën gericht op kinderen
en adolescenten dragen bij aan de afname van gedragsproblemen en agressie onder
kinderen en adolescenten.
Betrekking van de ouders:
Ook bij adolescenten moeten ouders worden betrokken in de interventieprogramma’s
wanneer hun kinderen agressief gedrag vertonen. De Adolescent Transition Program is een
training voor ouders. Hier leren ze vaardigheden voor gezinsmanagement, grenzen stellen,
toezicht houden, problemen oplossen, het verbeteren van gezinsrelaties en
, communicatiepatronen. Doel is het voorkomen van de ontwikkeling van anti-sociaal gedrag
onder agressieve tieners.
Cognitieve gedragsprogramma’s:
Agressieve adolescenten hebben veel baat bij cognitieve gedragstherapeutische
programma’s waarin ze nieuwe copingtechnieken aanleren om met hun woede om te gaan.
Zo leren ze alternatieve manieren om met sociale conflicten om te gaan. De Anger Control
Program van Eva Feindler leert adolescenten hoe ze hun agressie en impulsieve gedrag
kunnen ombuigen als ze te maken krijgen met stressvolle situaties. Dit leidt tot vaardigheden
om problemen op te lossen en tot zelfbeheersing.
De Problem-Solving Skills Training (PPST) van Kazdin behandelt ODD en CD op verschillende
leeftijden. Hierin worden stappen aangeleerd om problemen op te lossen. De stappen
worden in echte situaties toegepast en er worden rollenspellen gedaan.
Kazdin heeft ook de Parent Management Training (PMT) ontwikkeld. Deze is gericht op het
observeren van gedrag, positieve bevestiging en aandacht, schoolinterventie, het houden
van familiebijeenkomsten, onderhandelen, compromissen sluiten en het omgaan met
serieuze vergrijpen zoals brandstichting. Wanneer PSST en PMT worden gecombineerd is dit
effectiever dan de trainingen afzonderlijk.
Intensieve programma’s: Omgaan met woede:
Agressief gedrag en ander ongewenst gedrag kunnen worden voorkomen door vroege
interventie. Een van deze preventieprogramma’s is Anger Coping. Deze cogniteve
gedragsinterventie is gericht op kinderen met risico op agressief gedrag en jonge
adolescenten tussen 9 en 13 jaar oud. Het programma biedt copingstrategieën en
probleemoplossende vaardigheden om met woede en agressief gedrag om te gaan.
Het Coping Power Program is ontworpen om het gezinssysteem te veranderen door apart
samen te werken met zowel de kinderen als de ouders. Het kindonderdeel focust zich op
doelen stellen, organisatievaardigheden, andere perspectieven aannemen, emotioneel
bewustzijn, copingstrategieën toepassen bij woede, ontspanningsoefeningen, sociale
problemen oplossen, vrienden maken, omgaan met leeftijdgenoten, positieve relaties met
peers ontwikkelen, het vermijden van peer groups met negatieve invloeden en het
weerstaan van groepsdruk. Het ouderonderdeel leert ouders strategieën om hun kinderen te
ondersteunen bij wat zij in het kindondereel leren. Ook leren ze omgaan met stress, hoe ze
thuis een positieve leefomgeving creëren en hoe ze pathologische systemen tussen ouder en
kind kunnen beëindigen. De ouders leren positief gedrag te belonen, simpel ongewenst
gedrag te negeren, effectieve instructies te geven, regels en verwachtingen duidelijk te
benoemen en consequenties te stellen voor ongewenst gedrag.
Tips om met een agressieve adolescent om te gaan
Geen kind is altijd slecht: bekrachtig positief gedrag. Geef alternatieven om gewenst
gedrag te laten zien en geef positieve feedback. Als je alleen aandacht besteedt aan
ongewenst gedrag, kan de adolescent dit gedrag gaan gebruiken om je aandacht te
krijgen.
Respect: Laat de adolescent altijd weten dat je om hem geeft en hem respecteert.
Niet negeren: ongewenste agressie mag niet worden genegeerd.
Wees positief: Blijf rustig en doe voor hoe je problemen positief kunt oplossen. Word
niet boos als reactie op zijn woede.
Rationaliseer niet: voorkom een krachtstrijd en ga niet in discussie over het gedrag en de
consequenties die je geeft.
