Dit document bevat een samenvatting van hoofdstuk 6 krachten der aarde. Dit document kun je gebruiken ter voorbereiding van je pabo toelatingstoets of misschien een andere toets
Hoofdstuk 6
Krachten der aarde
Plaattektoniek
Aardbevingen
Vulkanen
Tornado's
Erosie en verwering
,Plaattektoniek
De opbouw van de aarde
Heel vroeger dachten mensen dat het middelpunt van de aarde de hel was. Een vlammende oven
waar duivels in wonen. Maar de mensen hadden het mis. Geen duivels maar het is er wel ruim
5000 graden.
Opbouw aarde
De aarde is van binnen naar buiten, opgebouwd uit:
- de binnenkern
- de buitenkern
- de mantel
- de aardkorst
Twee soorten platen
De aardkorst is ongeveer 40 km dik en bestaat uit meerdere platen. Er zijn twee soorten platen.
Continentale platen die liggen onder alles wat land is (continenten) en oceanische platen liggen
onder de oceanen. De platen hebben de afgelopen 200 miljoen jaar over de aarde gezworven en
bewegen nu nog. Plaattektoniek beschrijft de bewegingen van de verschillende platen en
verklaart de gevolgen van die bewegingen.
Bewegende platen
De aarde bestaat uit de kern, de mantel en de aardkorst. De
mantel is een stroperige massa die magma wordt genoemd. Door
het temperatuurverschil tussen de kern van de aarde en de
aardkorst is de magma voortdurend in beweging. Die bewegingen
worden convectiestromen genoemd. Convectiestromen kunnen
er voor zorgen dat aardplaten gaan schuiven. Ze kunnen uit
elkaar of juist tegen elkaar aan worden geduwd of ze gaan langs
elkaar heen schuiven. Als twee platen uit elkaar worden geduwd
spreek je van divergentie (to diverge = uit elkaar gaan). Worden
twee platen tegen elkaar aan geduwd spreek je van
convergentie. Je spreekt van een transforme beweging als
twee platen langs elkaar heen schuiven.
Divergentie
De Zuid-Amerikaanse plaat en de Afrikaanse plaat zijn voorbeelden
van divergerende platen. De platen raken elkaar in het midden van de
Atlantische oceaan. Omdat de platen van elkaar af bewegen, ontstaat
er tussen de platen ruimte. Die ruimte wordt opgevuld door magma. Als
de magma aan de oppervlakte komt, stolt de magma en vormt het een
'Mid-Oceanische Rug'. Op een enkele plaats komt de rug in de vorm
van een eiland boven de zee uit, dit noemen we ook wel een vulkaan.
Een voorbeeld van zo'n eiland is IJsland. Op IJsland is sprake van
actief vulkanisme. Wanneer zo'n vulkaan lava spuwt spreken we van
een vulkaanuitbarsting.
, Botsende platen
Als platen ergens uit elkaar gaan moeten ze op andere plaatsen tegen
elkaar geduwd worden. Je spreekt dan van convergerende platen. Bij
convergerende platen kun je drie situaties onderscheiden:
Een continentale plaats botst met een oceanische plaat → omdat
een oceanische plaat zwaarder is dan een continentale plaat, schuift de
oceanische plaat onder de continentale plaat. Dit noem je subductie.
In de subductiezone ontstaan troggen. Troggen zijn smalle diepe
kloven in de zeebodem. Op de rand van een continentale plaat ontstaat
dan vaak een vulkanische bergketen.
Twee continentale platen botsen → Als twee continentale platen
botsen ontstaan er plooiingen in de aardkorst. Plooiingen
veroorzaken reliëf (bergketens). Een voorbeeld van zo'n bergketen is
de Alpen.
Twee oceanische platen botsen → Als twee oceanische platen
botsen, schuift één van de twee platen onder de andere plaat
(subductie). Er ontstaat een gebergte onder de zee, waarvan de
toppen soms boven het water uitsteken. Dit is dan een
eilandenboog waar je vulkanen vindt.
Transforme bewegingen
Behalve convergente en divergente plaatgrenzen bestaan er ook
nog transforme plaatgrenzen: de beweging van de twee platen is
evenwijdig ten opzichte van elkaar. Omdat het langs elkaar bewegen van twee stukken aardkorst
een grote hoeveelheid wrijving oproept, vindt de beweging in de bovenste delen van de korst in
plotselinge stappen plaats, waarbij alle opgebouwde energie in de vorm van aardbevingen
vrijkomt. Hierbij scheurt de aardkorst en ontstaan er breuken.
Plaattektoniek
Plaattektoniek beschrijft de bewegingen van de verschillende platen en verklaart de gevolgen van
die bewegingen, zoals vulkanisme, aardbevingen, het ontstaan van bergketens en het ontstaan
van een eilandenboog.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mj1998. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
