Deze samenvatting van blok paars (jaar 5) bevat de uitwerkingen van hoorcolleges van week 6 (versie )!
Let op: wegens verschuivingen in mijn rooster, kan het zijn dat aantekeningen van bepaalde colleges zich in een andere week bevinden.
Pijn: herkennen van schadelijke prikkels is essentieel voor overleving en welzijn
- Pijn ontstaat door een schadelijke prikkel = noxe
- Noxe leidt tot weefselschade met vrijkomen van pijnmediatoren met prikkeling van
neuronen
o Gewaarwording in de hersenen: nociceptie
Indeling
Verschillende soorten pijn:
- Nociceptief vs. neuropathisch:
o Nociceptief: komt vanuit weefsels
o Neuropathisch: komt vanuit het zenuwstelsel
- Acuut vs. chronisch
o Acute pijn:
Functie: preventie en genezing van weefselschade
o Chronische pijn:
Veel voorkomend probleem: prevalentie is hoger dan diabetes, kanker en
coronairlijden bij elkaar opgeteld
- Benigne vs. maligne:
o Benigne: door niet-kankers
o Maligne: door kanker (agressiever)
Pathofysiologie
Poorttheorie:
- Sensorische vezels (dikke en dunne vezels) met
synaps in ruggenmerg prikkelen de hersenen
o Dikke vezels: tast
o Dunne vezels: pijn
- Dikke vezels: activeren de demper zetten
poort dicht minder pijn
o Wrijven doet pijn afnemen
- Dunne vezels: dempen de dempen poort
gaat open meer pijn
5 cirkels van pijn:
- Kern van pijn: nociceptie
- Gewaarwording: pijn
- Beleving van pijn: het lijden
- Reactie op pijn: pijngedrag
- Autonome reflex: hogere bloeddruk, zweten
,Nociceptie
Door noxe ontstaan eiwitten die zorgen voor directe en indirecte ontstekingsreactie. Dit zorgt voor
een actiepotentiaal door opengaan van calciumkanalen.
Gewaarwording
Route van pijn:
- 1e zenuw komt binnen via achterhoorn
o Sensibele ganglion bevindt zich buiten het ruggenmerg
- Tr. spinothalamus: zenuw stapt over na contralateraal en gaat
naar thalamus
- Primaire somatosensibele cortex (S1)
o Met homunculus: groot hoofd en handen
Lijden
De pijn matrix: diepe systemen (zoals insula en amygdala) zijn betrokken bij beleving van pijn
- Amygdala: behoort bij beloningssysteem verslaafd aan pijnstillers
Chronische pijn
Kenmerken:
- Neuropathische pijn: pijn door ziekte in somatosensorische systeem
o Infarct in thalamus: kan juist meer pijn geven geeft centrale pijn
Dempende functie van thalamus valt weg
Reageert slecht op behandeling
- Geen onderliggende nociceptieve pijn
Pathofysiologie
Onderliggende mechanismen:
- Sensitisatie: verklaring vanuit poort
o Respons op eenzelfde schadelijke prikkel wordt steeds erger (poort gaat openstaan)
o Poort kan blijven openstaan (sensitisatie): bij kleine prikkel is de pijn heftig
Meer neurotransmitterrelease bij hetzelfde signaal
o Gliacellen (immuuncellen in CZS): maken cytokines, waardoor er meer geëxciteerd
wordt (en mogelijk ook geïnhibeerd)
Sensitisatie = gliale activatie
- Zenuwschade:
o Beschadiging van perifere tastvezel (A-vezel): omdat synaps niet meer wordt
geactiveerd, gaat deze andere uiteindes zoeken
De tastvezels groeien vanuit de diepte naar de oppervlakte (het
innerveergebied van de pijnvezels) gaan nu naar tr. spinothalamicus
Tastvezels gaan normaal gesproken via de achterstrengen omhoog
o Dit geeft:
, Hypesthesie: verminderde tast
Allodenie: tast doet pijn
o Dit heet ook wel neuronale sprouting
PTN (pain transmitting neuron): door PTN ontstaat er een actiepotentiaal.
Twee neurotransmitters die belangrijk zijn bij pijn:
- Excitatie van pijn:
o Glutamaat: zorgt ook voor smaak
o Substance P
- Inhibitie van pijn:
o GABA
Het ontstaan van chronische pijn:
- Persisterende weefselschade/neuropathie
- Deregulering van processen:
o Perifeer: zenuwschade
o Centraal:
Synapssensitisatie
Verstoorde inhibitie door GABA of verlies inhibitie
- Begint vrijwel direct na het acute moment
- Van invloed zijn eerdere ervaringen, preoperatieve pijn, persoonlijkheid
Verschil met acute pijn
Chronische pijn is een ziekte op zichzelf (= symptoomziekte).
Verschil acuut en chronische pijn:
- Acuut: symptoom van een ziekte
o Bron is duidelijk
o Functie: preventie (terugtrekken), zorgen voor herstel
o Selflimiting
o Meestal perifeer probleem
- Chronisch: symptoomziekte
o Bron is onduidelijk of niet in verhouding
o Geen relatie met weefselschade
o Psychosociale consequenties!
Relatie met psychische/psychiatrische ziektes
o Niet per se tijdsafhankelijk; vroeger werd gezegd > 3 maanden
o Probleem in zenuwstelsel
Adequate behandeling van acute pijn is van groot belang ter preventie van de ontwikkeling van
chronische pijn.
, Soorten pijn
Onderscheid in:
- Nociceptieve pijn:
o Onderscheid in:
Somatisch: weefselbeschadiging
Scherp, zeurend, stekend, kloppend
Constant aanwezig
Goed te lokaliseren
Viscerale pijn:
Veroorzaakt door rek in of druk op holle organen
Autonome zenuwstelsel
Moeilijk te omschrijven, krampend, constant
Gepaard met misselijkheid
- Gerefereerde pijn: gaat naar distaal
o Wervelfractuur: pijn in been
o Myocardinfarct: pijn in arm
- Neuropathische pijn:
o Zenuwpijn
o Veroorzaakt door druk, ingroei of beschadiging van zenuw
o Brandend, tintelend, schietend, elektrisch, jeuk
o Gepaard met:
Allodynie: normaal niet pijnlijke prikkel is pijnlijk
Hyperalgesie: normaal licht pijnlijke prikkel is erg pijnlijk
Paresthesiën: raar gevoel (tintelend, brandend, doof, mieren onder de huid)
Onderscheid maken in neuropathie en nociceptie:
- Aan hand van vragenlijsten: LANSS, NPQ, DN4, PainDETECT
- Anamnese
- LO
Pijnpolikliniek
Pijnpolikliniek:
- Richt zich niet op oorzaak, maar op pijn als symptoom
o Geen somatische oorzaak/verklaring gevonden
o Geen behandelmogelijkheden:
Neuropathie
Oncologie
- Op ziekteniveau wordt niks meer gedaan; geen aanvullende diagnostiek nodig
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RosanneSluimer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
