Begrippenlijst biologie 4 vwo (Nova Max - 2022/2023), verschillende thema 's worden verder uitgewerkt in dit document. Thema's zoals voortplanting en evolutie zijn hierin uitgewerkt. Er zitten ondersteunende afbeeldingen bij.
Begrippenlijst
Basisstof 1
Organismen: organismen zijn levende wezens zoals planten, dieren, schimmels en
bacteriën. Organisme kunnen eencellig of meercellig zijn. Bacteriën zijn
bijvoorbeeld eencellig.
Levensverschijnselen: alle levende organismen vertonen levensverschijnselen zoals, voortplanten,
uitscheiden, groeien, ontwikkelen en stofwisselingen.
Stofwisselingen: alle chemische (scheikundige) reacties in een organisme.
Enzymen: enzymen versnellen de chemische reacties van stofwisselingsprocessen.
Katalyseren: versnelling van chemische processen door enzymen.
Dood: wanneer een organisme geen levensverschijnselen meer toont.
Levenloos: dingen in de natuur die nooit hebben geleefd, denk aan zuurstof, steen,
water.
Individu: een individueel organisme met een unieke levensloop.
Levensloop: start direct na het ontstaan van het organisme, vanaf dit moment begint het
organisme met groeien en ontwikkelen.
Ontwikkelen: bij ontwikkeling treden er veranderingen op in de bouw en functioneren van
het organisme, of bepaalde delen ervan.
Soort: individuen behoren tot dezelfde soort als zij zich onderling kunnen
voortplanten en vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen.
Levenscyclus: alle individuen van een soort doorlopen tijdens hun levensloop dezelfde
fasen. Hoewel de individuen van een soort sterven, blijft de soort
voortbestaan.
Natuurwetenschap: in de natuurwetenschappen bestuderen wetenschappers
natuurverschijnselen denk aan, scheikunde, natuurkunde, geologie en
biologie.
Context: een situatie waarin biologie een rol speelt, is een context voor het vak
biologie.
Biologische eenheden: organismen worden georganiseerd in biologische eenheden.
Molecuul: kleinste biologische eenheid, zijn de bouwstenen van stoffen.
DNA: belangrijke molecuul in organismen. Dit bevat de erfelijke informatie van een
organisme.
Cel: een cel is een grotere biologische eenheid en een hoger organisatieniveau
dan een molecuul.
Orgaan: veel verschillende cellen (en weefsels) bij elkaar die samenwerken, vormen
een orgaan.
Populatie: een groep individuen van dezelfde soort die in een bepaald gebied leeft en
zich onderling voortplant.
Ecosysteem: populaties leven in een ecosysteem. Dit is een min of meer begrensd gebied
met bepaalde eigenschappen. Zowel de levende als de niet-levende natuur in
dat gebied maken deel uit van het ecosysteem. Dus de organismen maar ook
het temperatuur en hoeveelheid zonlicht maken deel uit van het ecosysteem.
Biosfeer: (ofwel systeem aarde) is het geheel aan ecosystemen op aarde.
Emergente eigenschap: als er op een hoger organisatieniveau een nieuwe eigenschap ontstaat die er
op het lagere organisatieniveau niet is. Voorbeeld: een cel bestaat uit
meerdere moleculen. Een molecuul leeft niet maar interactie tussen de
moleculen levert een levend cel.
Interactie: interactie betekent op elkaar reageren.
, Basisstof 2
Orgaanstelsel: bestaat uit een aantal organen dat samen een bepaalde functie uitoefent.
Weefsel: een groep cellen met dezelfde vorm en functie.
Dekweefsel: (epitheel) dit weefsel bekleedt en beschermt inwendige en uitwendige
lichaamsoppervlakten. In holle organen zit dekweefsel dat slijmvlies wordt
genoemd. De bovenste laag van je huid is een ander type dekweefsel. Alle
type dekweefsels hebben gemeenschappelijke kenmerken. De cellen zijn
vaak rechthoekig en liggen heel dicht tegen elkaar.
Zenuwweefsel: vind je in de organen van je zenuwstelsel. De zenuwcellen die in
zenuwweefsel zitten, geven informatie door. Daarvoor bezitten zenuwcellen
sterk vertakte uitlopers die een netwerk vormen.
Spierweefsel: bestaat uit langgerekte cellen die kunnen samentrekken.
Bindweefsel: geeft steun en vorm aan het organisme en aan afzonderlijke organen/ het
verbindt de lichaamsdelen onderling en het vult ruimten tussen organen op.
Bij bindweefsel liggen cellen verder uit elkaar met daartussen vezels en
tussencelstof. Het type vezel, de dichtheid ervan en de tussencelstof bepalen
de functie van het bindweefsel. Kraakbeen en been bestaan uit een type
bindweefsel dat steunweefsel wordt genoemd, omdat ze et lichaam
ondersteunen.
Tussencelstof: het soort tussencelstof hangt samen met de functie van het weefsel. De
tussencelstof kan bijvoorbeeld dienen ter versteviging.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper newarranoor. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,53. Je zit daarna nergens aan vast.
