Vertaling examenpensum 2016/2017: Livius
5. Van Aeneas tot Romulus
Amulius en Numitor
Daarna regeert Proca. Hij verwekt Numitor en Amulius; Aan Numitor, die de hoogste leeftijd van de
familie had, laat hij de oude heerschappij van het Silvische volk na. Toch kon het geweld meer dan
het verlangen van de vader of de eerbied voor de leeftijd: nadat hij de broer verdreven had, regeert
Amulius. Aan de misdaad voegt hij een misdaad toe: hij doodt de mannelijke nakomelingen van de
broer, hij ontneemt de hoop op nageslacht bij de dochter van zijn broer, (5) Rea Silvia, toen hij haar
bij wijze van eer uitkoos als Vestaalse Maagd met onafgebroken maagdelijkheid.
Romulus en Remus
Maar, zoals ik denk, was de oorsprong van een zo grote stad en het begin van het grootste rijk
meteen na dat van de goden voorbestemd door het lot. De verkrachte Vestaalse Maagd, toen zij een
tweeling had voortgebracht, hetzij omdat het zo gemeend was, hetzij omdat een god een eervollere
dader van de misstap was, noemt (10) Mars de vader van het onzekere nageslacht. Maar noch de
goden, noch de mensen beschermen of haarzelf, of haar nageslacht tegen de wreedheid van de
koning: de geboeide Vestaalse Maagd wordt in de gevangenis gegooid, hij beveelt dat de jongens in
het stromende water geworpen worden. De Tiber had door een zeker toeval van godswege, omdat hij
de oevers overstroomde met kalmstromende poelen, nergens kunnen worden genaderd tot de
normale loop van de rivier, en gaf de dragenden (15) de hoop dat de kinderen, hoewel traag, konden
worden verdronken in het water. Menend dat zij zo het bevel van de koning hebben voltooid, leggen
zij de jongens te vondeling in het zeer dichtbije, kabbelende water, waar nu de aan Rumina gewijde
vijgenboom is – men zegt dat die Romularis werd genoemd –. Op dat moment waren op deze
plekken enorme stiltes. Het gerucht duurt voort dat, toen ondiep water de drijvende mand, waarin de
jongens waren gelegd, op het droge had geplaatst, een dorstige wolvin uit de bergen, die rondom
waren, haar richting had afgebogen naar (20) het huilen van de kinderen; dat, nadat zij haar tepels
had laten zakken, ze aan de kinderen gaf, zo vriendelijk, dat de leider van de herders van de
koninklijke kudde haar vond, terwijl zij de jongens met haar tong likte – zij zeggen dat aan hem de
naam Faustulus is; en dat hij hen door dit naar de hut bracht en hen aan zijn vrouw Larentia gaf om
op te voeden. Er zijn mensen die zeggen en menen dat Larentia tussen de herders wolvin werd
genoemd, omdat zij haar lichaam aan iedereen aanbood; daarvandaan is de ruimte gegeven aan een
fabel en een wonder. Zo verwekt en zo opgevoed, (25) zodra de leeftijd rijp is geworden, zwerven zij,
terwijl zij jagen, door het bergwoud terwijl ze noch in de stallen, noch bij het vee lui waren.
Hiervandaan, nadat ze kracht hadden gekregen voor lichaam en geest, boden zij niet alleen al
weerstand aan de wilde dieren, maar deden zij ook aanvallen op met buit beladen rovers en zij
verdeelden het geroofde onder de herders en samen met deze, terwijl de groep van jongemannen
met de dag groeide, verkondigden zij ernstige zaken en grappen.
Het feest van Lupercus
(30) Zij zeggen dat al op dat moment op de heuvel de Palatijn ons feest van Lupercus bestond, en
dat de heuvel naar Pallanteum, een Arcadische stad, Pallantium, daarna Palatium genoemd is; dat
daar Euander, die afkomstig uit de stam van de Arcadiërs vele tijden eerder de streken heeft
bewoond, het feest, nadat het uit Arcadium gebracht was, heeft ingesteld, zodat de naakte
jongemannen rondrenden in spel en uitgelatenheid, terwijl zij de Lyceïsche Pan vereerden, die de
Romeinen daarna (35) Inuus hebben genoemd.
De tweeling herkend; Amulius gestraft
(Zij zeggen dat) de rovers, nadat zij wegens de woede in een hinderlaag hadden gelegen voor de
verloren buit en voor hen, nadat dezen zich hadden gewijd aan dit vermaak, toen het feest bekend
1
