Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648 Deelcontext 1
1515:Karel V heerser over groot deel van de Nederlanden > voegde steeds meer toe aan zijn rijk >
1543: Karel V heeft alle Nederlanden handen.
Stedelingen moesten in de 16e eeuw belasting afdragen aan Karel V, hiervoor kregen zij privileges >
burgers kregen een sterke positie door privileges.
Karel V:
- Centralisatie vanuit Brussel > 3 Collaterale Raden (edellieden, ambtenaren > macht ipv. adel)
16e eeuw Reformatie, want altijd was West-Europa grotendeels katholiek geweest maar nu kwam er
kritiek op de katholieke kerk door Maarten Luther en Johannes Calvijn. > Rijksdag in Worms zodat
Luther kritiek kan terugnemen maar Luther deed dit niet. Met Calvijn moedigde hij gelovigen aan om
te zoeken naar het oorspronkelijke geloof m.b.v. Bijbel. Dit leidde tot afsplitsing van de katholieke
kerk: de protestantse kerken > Lutherse en een Calvinistische. 1555: ‘Wiens gebied, diens religie’.
In het Duitse rijk van Karel V veel vorsten Luthers. In de Nederlanden veel aanhangers van Calvijn.
Calvijn:
- lagere overheden mogen zich verzetten tegen hogere overheden als deze Gods geboden niet
juist diende.
- Onderdanen mogen zonder toestemming van hun vorst een kerk beginnen.
Karel V wilden ketters (protestanten) de doodstraf geven > bloedplakkaat.
1555: Filips II volgt Karel V op als heer. Hij ging door met kettervervolgingen en veel inwoners waren
het hier niet mee eens. 1566: smeekschrift door edellieden> stoppen van kettervervolgingen >
Tijdelijke stillegging van de vervolgingen > Hagenpreken (preken calvinisten in de buitenlucht).
Situatie slaat om: Calvinisten zorgen voor de beeldenstorm in de katholieke kerk > Filips II stuurt
hertog van Alva naar de Nederlanden om orde op zaken te stellen > Raad van Beroerten >
vluchtelingen. O.a. Willem van Oranje vluchtte, hij was tegen het gedrag van Filips en tegen
kettervervolgingen. > legde stadhouderschap neer en stuurde legers om Nederlanden binnen te
vallen. > Watergeuzen succes (schepen aanvallen, guerrillaoorlog) > 1572: steeds meer aanhangers
van deze opstand > Willem van Oranje werd leider en opnieuw stadhouder > aanvoerder tegen
Spaanse troepen en tegen Filips.
Voorbeelden gekoppeld aan de kenmerkende aspecten
Opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
1521- Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms
Karel V zat de vergadering van Duitse vorsten, geestelijken en steden voor en wilde dat Luther zijn
ketterij herriep. Hij nam zijn uitspraken niet terug > Luther vogelvrij. > scheuring christelijke kerk een
feit. Na Rijksdag kreeg Luther bescherming van Duitse vorsten > meer aanhang > Lutherse kerk.
1550 – Instelling van de Bloedplakkaten
Ketterij volgens Karel V? > doodstraf (bloedplakkaat). Protestanten al langer vervolgd: 1523 =
Lutheranen op brandstapel. Filips II hernieuwde bloedplakkaten > 3000 ketters ter dood gebracht
onder Karel V en Filips II. Bloedplakkaten > oorzaak voor het verzet in de Nederlanden
Het begin van staatsvorming en centralisatie. + Het streven van vorsten naar absolute macht.
1531 – Instelling drie Collaterale Raden
1531: reorganisatie van het bestuur van Nederland > drie Collaterale Raden voor de hele
Nederlanden:
- Raad van Staten: advies over al het beleid in de 17 provinciën.
- Geheime Raad: wetten voorbereiden en uitvaardigen. Toezien op uitvoering ervan door
steden en gewesten
- Raad van Financiën: begrotingen opstellen en bezighouden met bedes (verzoeken om geld)
In de raden zaten edellieden en ambtenaren. Centralisatiepolitiek.
Drie Collaterale Raden > oorzaak voor het verzet in de Nederlanden.
Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden?
Politieke reden: verzet tegen centralisatie en drie Collaterale Raden.
Godsdienstig: verzet tegen de ketterij
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Ien97. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
