Samenvatting voor het vak geschiedenis van Historische context 2: Verlichting (). De samenvatting is gemaakt aan de hand van het lesboek van de methode Feniks. De samenvatting is gemaakt aan de hand van de leerdoelen die dit boek bij iedere paragraaf formuleert. De samenvatting is gestructureerd vi...
Historische context 2: Verlichting (1650 - 1900)
Paragraaf 1: Verlichte ideeën over een betere samenleving
Wat zijn de oorzaken van de Wetenschappelijke Revolutie?
1. Humanisme: Humanisten spoorden Griekse en Romeinse werken op en voorzagen
ze van commentaar. Vooral literaire, geschiedkundige en filosofische werken werden
bestudeerd, maar soms trokken ook natuurwetenschappelijke werken uit de oudheid
hun aandacht. Hierdoor stimuleerde ze de nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
2. De ontdekkingsreizen: Overzeese expansies leidden in de 17e eeuw tot
handelscontacten die de hele wereld omspanden. Europeanen kregen meer kennis
over de wereld en gingen anders kijken naar zichzelf en hun plaats in de wereld. Ook
stimuleerden de ontdekkingsreizen de ontwikkeling van nieuwe scheepstypes, betere
navigatie-instrumenten en de cartografie.
3. De vooruitgang van de ambachtelijke techniek: het ontwerpen van schepen, het
gebruik van molens bij inpoldering en de aanleg van verdedigingslinies vroegen om
de toepassing van wiskundige en natuurlijke inzichten. Maar ook zorgde nieuwe
techniek voor nieuwe wetenschappelijke inzichten. (Denk aan een uitvinding
telescoop.)
Welk gevolg had de wetenschappelijke revolutie voor de opvattingen over de
verantwoordelijkheid van staat of vorst tegenover godsdienst?
Het idee dat alles de zogenaamde natuurwetten gehoorzaamt, maakte de macht van de kerk
gammel. Want veel gegevens uit de Bijbel zijn nu bewijsbaar onjuist. De filosofen zeggen
echter dat God deze natuurwetten heeft ontworpen, maar dat ze nu zelfstandig functioneren.
God bemoeide zich niet met individuen en dus hoefden vorsten niet te waken voor het
geweten van hun onderdanen. Hierdoor verloor de traditie dat de vorst veel te vertellen had
over het geloof van zijn onderdaan aan fundament.
Hoe werkten de inzichten vanuit de wetenschappelijke revolutie door in de verlichting?
Verlichte denkers meenden dat de methoden die gebruikt werden in de natuurwetenschap
ook gebruikt konden worden bij de bestudering van de samenleving en om uit te vinden hoe
de ideale samenleving eruitziet.
Ook omdat tijdens de wetenschappelijke het rationalisme een belangrijke rol speelde, was
de rede belangrijk tijdens de verlichting. Hierdoor werd de houding van velen tegenover
bestaande gezagsverhoudingen en religie kritischer. Daarom werden op traditie en geloof
gebaseerde machtsaanspraken van koningen, edelen en geestelijken in twijfel getrokken.
Kinderen moesten worden opgeleid zodat ze rationeel kunnen denken en beslissingen kan
maken die voor zichzelf en de samenleving het beste is. Kinderen moest dus rationalisme
worden bijgebracht.
Hoe leidden de inzichten vanuit de wetenschappelijke revolutie tot rationeel optimisme?
Dankzij de Wetenschappelijke Revolutie kreeg men steeds meer vertrouwen in het
menselijke verstand en kreeg men het geloof dat de mensheid zich in de geschiedenis altijd
meer en meer zal ontwikkelen. Hieruit volgde rationeel optimisme: met zijn verstand kon de
mens alle maatschappelijke, politieke en economische problemen oplossen.
, Beschrijf Verlichte ideeën in het kort:
- Mensen horen vrij te zijn en mensenrechten te hebben. Dus moet er opgekomen
worden voor een menswaardig bestaan en gestreden worden tegen misstanden
zoals slavernij en wrede straffen.
- Volkssoevereiniteit, dat wil zeggen meer macht voor het volk en dus een gekozen
parlement en een regering die aan banden is gelegd door een grondwet.
- Mensen zijn van nature goed, maar moeten goed worden opgevoed en onderwezen
tot ‘redelijkheid’, dan zullen veel misstanden verdwijnen.
- Er moet een scheiding zijn van kerk, staat en rechtspraak
- Het verstand (de rede) is belangrijk en zou uitgangspunt moeten zijn. Daarbij is het
wel goed te bedenken dat de eigen kijk op de wereld niet het enige juiste hoeft te
zijn.
- Godsdienstige verdraagzaamheid
- Economische vrijheid. Ieder individu moet zijn eigen belang kunnen nastreven en dat
levert welvaart op.
Hoe zagen de ideeën van Locke over natuurrechten en over het sociaal contract eruit?
Voornaamste natuurrechten volgens Locke: het recht op leven, vrijheid en eigendom.
Om deze te beschermen vormen mensen vrijwillig een staat = sociaal contract (fictieve
overeenkomst dat deel van eigen vrijheid wordt ingeleverd ter bescherming van leven en
eigendommen). Hierin neemt de meerderheid beslissingen en iedereen moet zich aan deze
houden. Er kan gekozen worden om de macht af te staan een bijv een vorst maar deze kan
worden afgezet als hij zich niet aan de wet houdt, rechten van burgers schendt of zijn macht
op een andere manier misbruikt.
Hoe zagen de ideeën van Rousseau over natuurrechten en over het sociaal contract eruit?
Het volk = onbedorven en daardoor altijd geneigd tot het goede en verwoordt daarom het
best de algemene wil: wil die gericht is op het gemeenschappelijke belang. (niet altijd de
meerderheid). Natuurrechten: iedereen is vrij. Daarom komt legitiem gezag alleen voort uit
een overeenkomst. Maar een heel volk kon zijn vrijheid niet opgeven door zich te
onderwerpen aan een koning en een staat met koning is geen staat maar meester en
slaven. De enige manier waarop een staat gesticht wordt is met een verdrag waarbij men
zich vrijwillig aansluit = sociaal contract. In deze staat moet een directe democratie zijn
omdat macht niet door het volk kan worden overgedragen.
Welke verschillen zijn er tussen de ideeën van Rousseau en Locke?
Volgens het sociaal contract van Locke kan de macht in de staat worden overgedragen aan
een koning, bij Rousseau moet de macht hoe dan ook bij het volk liggen. Rousseau zegt
zelfs dat een staat met een koning een staat is. Locke erkent ook de natuurrechten, leven en
eigendom en dit doet Rousseau niet. Hij erkent alleen het natuurrecht op vrijheid. Rousseau
gaat uit van de ‘Algemene wil’ en daarom bepaalt het volk wat het belangrijkste is, dit doet
Locke niet. In zijn staat bepaalt de koning wat het belangrijkste is voor de staat.
Hoe zien de ideeën van Montesquieu over de scheiding der machten eruit?
Voorstander van monarchie maar om machtsmisbruik te voorkomen moet macht verdeeld
worden. De uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht moeten liggen bij
verschillende instanties of personen: de koning, de vertegenwoordigers van de adel en/of
het volk en onafhankelijke rechters. = machtenscheiding of trias politica
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annakoopman9. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
