De Samenhang tussen Attitude, Waargenomen Norm en Waargenomen Gedragscontrole en de
Relatie met de Intentie tot het Testen van XTC-pillen binnen de Nederlandse Context
Y.M.J. (Yvonne) Martens
Open Universiteit
Onderzoekspracticum cross-sectioneel onderzoek
Cursusrun: PB0812222344
Inleverdatum: 2023-06-15
Studentnummer: 852115277
Email-adres student: Yvonne.martens@student.ou.nl
Originele bestandsnaam dataset: PB0812212244---party-panel-XX.1---XXX.sav
Eindcijfer: 8,1
Beoordelaar: Julia Fischmann
De feedback is per onderdeel in het rood toegevoegd met nog wat algemene feedback op de
laatste pagina.
, Abstract (hoort bij deel 2)
Jaarlijks overlijden er ongeveer 8 personen door het gebruik van XTC, al dan niet in combinatie met
alcohol (Jellinek, 2022). Het testen van drugs wordt beschouwd als een effectieve strategie om
ongevallen te voorkomen, en het begrijpen van factoren die deze intentie beïnvloeden, is van belang
voor effectievere gezondheidscampagnes. Dit verkennende onderzoek richtte zich op de samenhang
tussen attitude, waargenomen norm en de relatie met intentie om XTC-pillen te laten testen onder
Nederlandse festivalgangers. Het Reasoned Action Approach-model diende als theoretisch kader. De
meetinstrumenten waren ontwikkeld volgens de Reasoned Action Approach-richtlijnen en de vragen
waren gebaseerd op input van Unity peers en eerdere studies. Het onderzoek beperkte zich tot de
directe maten van de determinanten. Deelnemers werden geworven via verschillende kanalen en er
waren geen strikte inclusie- of exclusiecriteria. Een steekproef van 257 Nederlandse festivalgangers
werd geanalyseerd, waarbij na gegevensscreening 51 respondenten overbleven voor de verdere
analyses. Er werd een exploratieve factoranalyse en een meervoudige regressieanalyse uitgevoerd.
Resultaten tonen aan dat de waargenomen norm de belangrijkste voorspeller is van de intentie, terwijl
attitude en waargenomen gedragscontrole geen significante invloed hebben. Op basis van dit
onderzoek worden overheidsinstanties geadviseerd gezondheidscampagnes te richten op de perceptie
van de waargenomen norm om zo schadebeperkende maatregelen zoals het laten testen van drugs
aan te moedigen. De theoretische bijdrage geeft inzicht in de samenhang van de verschillende
determinanten van het RAA-model en met name de rol van de waargenomen norm. Een grotere en
representatieve steekproef is echter aanbevolen voor verdere generalisatie van de bevindingen.
Sleutelwoorden: Reasoned Action Approach, waargenomen norm, drugs testen, Nederlandse
festivalgangers
Feedback OU: Sterke samenvatting. Tip voor de volgende keer is om ook wat kenmerken van de
steekproef in de abstract op te nemen.
, De Samenhang Tussen Attitude, Waargenomen Norm en Waargenomen Gedragscontrole en de
Relatie met de Intentie tot het Testen van XTC-pillen Binnen de Nederlandse Context (DEEL 1)
Het gebruik van XTC is niet zonder gevaar. Jaarlijks overlijden er ongeveer 8 personen door
het gebruik van XTC, al dan niet in combinatie met alcohol (Jellinek, 2022). Het daadwerkelijke aantal
zal in de realiteit hoger liggen omdat toxologisch onderzoek normaliter alleen wordt uitgevoerd bij
het vermoeden van een strafbaar feit. Daarnaast blijkt uit onderzoek van het Trimbos instituut (2017)
dat één op de 250 gebruikers van XTC naar de eerste hulp moest. Het vermoeden bestaat dat dit aantal
alleen maar zal toenemen in de toekomst. Dit is zorgelijk want XTC verstoort de lichaamsfuncties en
veroorzaakt onder andere een verhoogde hartslag, verhoogde bloeddruk, oververhitting en
watervergiftiging.
Drugs laten testen wordt gezien als een goede strategie om ongelukken met drugs te
voorkomen. Desondanks is er veel politieke discussie geweest rondom het aanbieden van een Drugs
Checking Service (DCS) op festivals. Deze discussie focuste zich op de mogelijke negatieve gevolgen
van het laten testen van drugs. Mensen zouden mogelijk méér drugs gaan gebruiken nadat deze
‘goedgekeurd’ was door een DCS, en dealers gebruikten een DCS als kwaliteitscontrole voor hun
pillen. Onderzoek (Murphy, Bright & Dear, 2021) leverde geen ondersteunend bewijs voor deze
kritiek. Sterker nog, er zijn meerdere studies waarvan de resultaten ondersteunend zijn aan het idee
dat het laten testen van drugs en het aanbieden van een DCS op een festival een effectieve manier is
om ongevallen met ‘slechte’ pillen te voorkomen (Valente et al., 2019, Measham & Turnbull, 2021,
Koning et al., 2021).
Volgens de theorie Reasoned Action Approach (RAA) is de mate van intentie een goede
voorspeller van het uiteindelijke gedrag. Om een effectieve gezondheidscampagne op te starten, die
het laten testen van pillen promoot, is het dus noodzakelijk om te kijken welke determinanten van het
RAA-model het sterkste samenhangen met bepaald doelgedrag of de intentie daarvan. Party Panel,
onderdeel van het gezondheidsproject Celebrate Safe, heeft in 2015 door middel van een
determinantenstudie (Peters & Noijen, 2021) deze determinanten in kaart gebracht. Het is voor zover
, 4
bekend onduidelijk hoe sterk deze determinanten samenhangen ten aanzien van het laten testen van
XTC-pillen.
In de huidige studie wordt dan ook op basis van het RAA-model onderzocht welke
determinanten het sterkst samenhangen met de intentie tot het laten testen van XTC-pillen. Inzichten
uit dit onderzoek kunnen gebruikt worden om Nederlandse mensen via gezondheidscampagnes te
stimuleren hun drugs te laten testen en daarmee druggerelateerde gezondheidsincidenten te
minimaliseren.
Reasoned Action Approach
Een goede voorspeller van daadwerkelijke uitvoering van bepaald gedrag blijkt de intentie tot
het uitvoeren van dat beoogde gedrag. In het model van RAA (figuur 1) wordt uiteengezet welke
determinanten bijdragen aan deze intentie te weten: attitude, waargenomen norm en waargenomen
gedragscontrole.
Figuur 1 Het RAA model
Reasoned Action Approach is gebaseerd op het gedachtengoed dat om bepaald doelgedrag te
initiëren het noodzakelijk is dat een gezondheidsboodschap de sterkste onder de drie determinanten
moet adresseren (Yzer, 2017). Dit komt voort uit de overtuiging dat een verandering in deze
determinant(en) een dusdanige invloed hebben op de intentie tot het uitvoeren van het doelgedrag
dat de kans dat het doelgedrag daadwerkelijk wordt uitgevoerd toeneemt. Het RAA-model is dan ook
gebruikt als theoretisch model voor het huidige onderzoek.
, 5
Feedback OU: De theorie is beperkt besproken. Wel correct benoemt maar niet de
toepassingsgebieden. Ook niet beschreven wat onder Reasoned Action wordt verstaan en waarom dit
van toepassing is voor het onderwerp.
Determinanten
Zoals eerder gesteld is de intentie een goede voorspeller of een persoon het doelgedrag ook
daadwerkelijk gaat uitvoeren. Intentie wordt ook wel gedefinieerd als specifieke plannen om het
doelgedrag uit te voeren. Om het RAA-model op een juiste wijze toe te passen in de huidige studie
wordt hierna een korte uiteenzetting gegeven van de determinanten uit het model gebaseerd op het
artikel van Yzer (2017) waarin hij de ontwikkeling van het model beschrijft.
Intentie wordt beïnvloed door de determinanten attitude, waargenomen norm, en de
waargenomen gedragscontrole. Attitude wordt vaak gezien als overtuigingen met betrekking op de
positieve of negatieve uitkomsten wanneer het doelgedrag wordt uitgevoerd. Dit kan zowel
instrumentaal (“Is het slim om te doen?”) als persoonlijke ervaring zijn (“Hoe prettig vind ik het om te
doen?”). De waargenomen norm is de perceptie van de mate waarin leden van een sociale groep het
doelgedrag wel of niet goedkeuren. Dit kan zowel injunctief zijn (“Wat denk ik dat anderen vinden
dat ik moet doen?”) of beschrijvend (“Wat denk ik dat anderen doen?”). Als laatste determinant in het
RAA-model wordt de waargenomen gedragscontrole genoemd. Deze wordt uitgelegd als het
vertrouwen dat iemand heeft dat diegene het doelgedrag kan uitvoeren in een specifieke context
(“Hoe makkelijk gaat het om het beoogde gedrag uit te voeren?”)
Determinanten en de Intentie tot het Laten Testen van Drugs
Davis en Rosenberg (2016) bevestigen met hun onderzoek dat attitude, subjectieve norm en de
waargenomen gedragscontrole een significante relatie hebben op de intentie om drugs te laten testen
bij een DCS. De determinant waargenomen gedragscontrole is daarentegen niet significant gerelateerd
aan het daadwerkelijk gebruiken van een schadebeperkende maatregel zoals het laten testen van
drugs.
Er is weinig onderzoek gericht op de invloed van de determinant attitude ten aanzien van het
