Overmatig alcoholgebruik bij
volwassenen in de regio
Rotterdam
Studenten:
Klas:
Cursescode: OVK12VIA01
Docent:
Opleiding: Verpleegkunde, Hogeschool Rotterdam
Datum: 8 januari 2023, OP 2
,Voorwoord
Voor u ligt het artikel ‘Overmatig alcoholgebruik bij volwassen in de regio Rotterdam’, deze is
geschreven door twee toekomstige zorgprofessionals in het kader van de cursus 'Verpleegkundige in
Actie' van de vierjarige studie Verpleegkunde aan de Hogeschool Rotterdam.
Door het uitvoeren van een kwalitatief en epidemiologisch onderzoek door middel van
literatuurstudie en semigestructureerde interviews, hebben wij een artikel geschreven over het
maatschappelijke gezondheidsprobleem overmatig alcoholgebruik. Het onderzoek richt zich op de
doelgroep volwassenen (achttien jaar en ouder) in de regio Rotterdam. Het doel van dit onderzoek is
preventie van ongezond gedrag en het bevorderen van gezond gedrag. Hierbij hebben wij
onderzocht wat een verpleegkundige, als gezondheidsbevorderaar, kan doen om ongezond gedrag te
verminderen. Dit gezondheidsprobleem hebben wij vanuit verschillende invalshoeken bekeken aan
de hand van een hoofdvraag, dat is onderverdeeld in een aantal deelonderwerpen.
De hoofdvraag die centraal staat in dit onderzoek is: ‘Wat is de bijdrage van verpleegkundigen als
gezondheidsbevorderaar aan het verminderen van overmatig alcoholgebruik onder volwassenen in
Rotterdam?’ Dit hebben wij onderzocht en beantwoord aan de hand van een aantal deelvragen,
namelijk:
1. Welke verpleegkundige interventies bestaan er al om overmatig alcoholgebruik bij
volwassenen in Rotterdam te verminderen?
2. Wat zijn bevorderende factoren over gedragsverandering ten aanzien van overmatig
alcoholgebruik onder volwassenen in Rotterdam?
3. Waarom wordt het ongezonde gedrag wat speelt bij overmatig alcoholgebruik in stand
gehouden door de Rotterdamse volwassenen?
4. Wat is het perspectief van volwassenen in Rotterdam ten aanzien van het bevorderen van
gezond gedrag of het voorkomen van ongezond gedrag?
In bijlage 4 staan twee interviews van groepsleden die zijn gestopt met de opleiding. Met
toestemming van Loes Waij mogen we deze interviews in ons verslag houden, doordat de analyse al
was uitgewerkt op basis van onder andere deze interviews.
Graag bedanken wij alle participanten voor hun enthousiaste bijdrage aan ons onderzoek. Zonder
hen hadden wij dit onderzoek niet kunnen uitvoeren. Ook willen wij onze vakdocenten Bart
Campfens, Evelien Firouzi-Boerhof, Heidi Vos en Loes Waij bedanken voor de informatieve lessen en
begeleiding.
Wij wensen u veel leesplezier toe.
{namen}
Rotterdam, december 2022
2
,Inhoudsopgave
Voorwoord..............................................................................................................................................2
H1: Inleiding............................................................................................................................................4
H2: Methode...........................................................................................................................................5
H3: Resultaten........................................................................................................................................6
3.1 Verpleegkundige interventies.......................................................................................................6
3.2 Gezondheidsdeterminanten.........................................................................................................6
3.3 Risicofactoren...............................................................................................................................7
3.4 Perspectief doelgroep...................................................................................................................8
Conclusie..............................................................................................................................................10
Literatuurlijst........................................................................................................................................11
Bijlage 1: Plan van aanpak....................................................................................................................13
Bijlage 2: Zoekstrategieformulier..........................................................................................................15
Bijlage 3: Het interviewprotocol...........................................................................................................19
Bijlage 4: Geanonimiseerde uitwerking van alle interviews & ordening en analyse uitwerking...........21
Analyse uitwerking...........................................................................................................................37
3
, H1: Inleiding
Om te achterhalen wat er bekend is over overmatig alcoholgebruik, hebben wij onderzocht wat
overmatig alcoholgebruik inhoudt. Hieruit volgt dat het bij vrouwen gaat om veertien glazen en bij
mannen 21 glazen per week (Sijthoff, 2021).
Uit cijfers blijkt dat er in 2021 acht van de tien Nederlanders van achttien jaar en ouder weleens
alcohol drinkt, dat is ruim 78% (Van Raay & De Noord, 2021). Toch drinken volwassenen regelmatig
meer alcohol dan goed voor hen is. Zo verscheen uit onderzoek dat 7,3% van de volwassenen in
Nederland een overmatige drinker is (Voogt et al., 2022).
De landelijk prevalentiecijfers van overmatige alcoholgebruik onder de volwassenen was in 2021
7,3% en is in 2022 gedaald naar 6,5%. In Rotterdam is dit tussen 2016 en 2020 van 6% naar 5%
gegaan. (GGD Rotterdam-Rijnmond, z.d.). Schattingen over de mortaliteit van overmatig
alcoholgebruik liggen uit elkaar. Het WHO schatte in 2019 dat 4945 dat jaar zijn overleden met als
primaire of secundaire oorzaak het overmatig drinken. Over de mortaliteit in Rotterdam zijn geen
cijfers bekend. (Trimbos, z.d.).
Volgens de RIVM spelen diverse determinanten een aanzienlijke rol, echter de sociale omgeving
heeft de voornaamste invloed op het initiëren van alcoholconsumptie. Het wordt beschouwd als een
sociale activiteit en verhoogt het risico op excessief alcoholgebruik op langere termijn. Bovendien
vormt leefstijl een determinant voor het verloop ervan onder volwassenen. Onderzoek uitgevoerd
door de RIVM toont aan dat stress vaker leidt tot excessief alcoholgebruik onder volwassenen (RIVM,
z.d.).
Dit gezondheidsprobleem kan leiden tot elf ziekten/aandoeningen, o.a. slokdarmkanker,
borstkanker, diabetes, aandoeningen gerelateerd aan alcohol, coronaire hartziekten, beroertes,
alcohol geïnduceerde leverziekten en vervoersongevallen (RIVM, 2023).
Het veroorzaakt niet alleen gezondheidsproblemen, maar heeft ook negatieve gevolgen voor de
maatschappij. Het resulteert o.a. in verkeersongevallen, geweld en verminderde prestaties op het
werk. Daarnaast brengt het financiële lasten met zich mee, waaronder zorgkosten,
productiviteitsverliezen, onderwijskosten en uitgaven voor rechtshandhaving (Voogt et al., 2022).
4
