Dit samenvattend werk behandelt de Hedendaagse Sociologische Theorie gedoceerd aan de ua. Het bevat lesnotities, de PowerPoint en elementen uit andere samenvattende werken die relevant zijn. Met behulp van deze samenvatting behaalde ik een 14/20 voor het opleidingsonderdeel.
Hedendaagse Sociologische Theorie
Inhoud
Inleiding..................................................................................................................................................1
1. Wat is theorie?...................................................................................................................................2
1.1 Theorie?........................................................................................................................................2
1.2 Hoe komt theorie tot stand?........................................................................................................3
1.3 Theorieën worden zowel gevormd door ‘empirische observaties’ als door algemene
verondertstellingen............................................................................................................................3
1.4 Theorie en onderzoek: het praktische ‘nut’ van theorie ?............................................................4
1.4.1 Heuristiek...............................................................................................................................4
1.4.2 Kadering of framing...............................................................................................................5
1.4.3 Systematisering......................................................................................................................6
1.5 Sociologische theorieën steunen zelf op een aantal basisassumpties..........................................6
2. Sociologische theorie..........................................................................................................................7
2.1 algemene versus specifieke theorie..............................................................................................8
2.2 Sociologische theorie of sociale theorie.......................................................................................8
2.3 hoofdvragen van de sociologie.....................................................................................................8
3. Handelingstheorie............................................................................................................................10
4. ‘symbolisch interactionisme’ (herbert blumer, 1937).......................................................................10
4.1 historische context en voorlopers..............................................................................................10
4.1.1 Max Weber..........................................................................................................................11
4.1.2 Chicago school (1918-1940).................................................................................................11
4.1.3 george herbert mead (1863-1920)......................................................................................12
4.2 herbert blumer’s formulering van het ‘symbolisch interactionisme’..........................................12
4.2.1 drie veronderstellingen........................................................................................................12
4.2.2 focus op sumbolisering (indicaties) en betekenisgeving (interpretaties) binnen situationele
interacties.....................................................................................................................................13
4.2.3 ‘fitting together’: het afstemmen van handelingslijnen en interpretaties...........................13
4.2.4 Sociale structuur?................................................................................................................14
4.3 Kritiek op symbolisch interactionisme (Howard Becker)............................................................15
4.3.1 becker over ‘labeling’ van afwijkend gedrag........................................................................15
, 4.4 erving goffman (1922-1982).......................................................................................................16
4.4.1 ‘the interaction order’.........................................................................................................16
4.4.2 dramaturgie: de wereld als een schouwspel........................................................................16
4.4.3 zelfpresentatie.....................................................................................................................17
4.4.4 impression management: ensceneren van indrukken.........................................................18
4.4.5 frontstage/backstage...........................................................................................................18
4.4.6 civil inattention (goffman)....................................................................................................19
4.4.7 codes en rituelen verschillen al naargelang de situatie.......................................................19
4.4.8 Totale instituties..................................................................................................................20
4.5 randall collins..............................................................................................................................20
4.5.1 Synthese van goffman en durkheim....................................................................................20
4.6 enkele toepassingen van symbolisch interactionisme, Goffman, Collins....................................21
4.6.1 sociologie van emoties: ‘emotion work’..............................................................................21
4.6.2 Sociologie van geweld..........................................................................................................23
4.6.3 sociologie van sociale stratificatie........................................................................................24
4.6.4 sociologie van sociale stratificatie: enkele antwoorden......................................................25
4.7 Ethnomethodologie....................................................................................................................25
4.7.1 garfinkels ordeverstoringen (‘breaching experiments’).......................................................26
4.7.2 interpretatieve procedures..................................................................................................27
4.7.3 Conversatie analyse.............................................................................................................28
5. rationele keuzetheorie.....................................................................................................................29
5.1 Geschiedenis en context.............................................................................................................30
5.1.1 Sociale orde door eigenbelang.............................................................................................30
5.1.2 Rationele keuzetheorie........................................................................................................30
5.1.3 george homan’s ruiltheorie.................................................................................................30
5.1.4 peter blau’s sociale ruiltheorie............................................................................................31
5.2 uitgangspunten...........................................................................................................................31
5.2.1 “the invasion of economic man” (in the study of social reality / social relations)...............32
5.2.2 basisassumpties: onzekerheid en risico’s.............................................................................32
5.2.3 basisassumpties: strategische of parametrische keuzes......................................................33
5.3 Toepassingen (individuele gedragsmodel)..................................................................................33
5.3.1 democratische verkiezingen en stemgedrag........................................................................33
5.3.2 menselijke generositeit en Giften........................................................................................33
, 5.3.3 Religie (stark & finke)...........................................................................................................34
5.4 speltheorie (sociale interactie) of game theory..........................................................................35
5.4.1 verschillende soorten spelen...............................................................................................36
5.4.2 collectieve-actie problemen: het gevangendilemma (prisoner’s dilemma).........................37
5.4.3 ‘tragedy of the commons’ (hardin).....................................................................................39
5.4.4 problemen van collectieve actie..........................................................................................40
5.4.5 klimaatverandering als probleem van internationale collectieve actie................................41
5.4.6 mancur olson’s ‘the logic of collective action’ (1965)..........................................................41
5.4.6 belang van vertrouwen bij het problemen van collectieve actie.........................................42
5.4.7 sociale dilemma’s.................................................................................................................42
5.5 kritiek op RCT..............................................................................................................................43
6. Van handelingen naar sociale structuur/sociale systemen: het zogenaamde ‘micro-macro’ of
‘structure-agency’ probleem................................................................................................................45
6.1.1 Micro-theorie.......................................................................................................................45
6.1.2 macro-theorie......................................................................................................................45
6.1.3 Een verwante tegenstelling: structuur – ‘agency’................................................................45
6.1.4 Hedendaagse sociologische theorie: synthesepogingen om micro-macro tweespalt te
overstijgen....................................................................................................................................46
7. functionalisme..................................................................................................................................46
7.1 GESCHIEDENIS EN CONTEXT (structureel functionalisme)..........................................................46
7.1.1 Emile Durkheim: ‘grondlegger’ van het functionalisme.......................................................47
7.1.2 Structureel-functionalisme in de Britse antropologie: Radcliffe-Brown en MalinowskI......48
7.2 Functionalistisch denken: een toepassing..................................................................................49
7.2.1 Klassiek voorbeeld van vroeg-sociologische functionalistische analyse: Davis & Moore’s
analyse van sociale stratificatie....................................................................................................49
7.2.2 kritiek...................................................................................................................................50
7.3 Parsons: algemene situering en theorieopvatting......................................................................50
7.3.1 Talcott Parsons (1902-1979)................................................................................................50
7.3.2 theorieopvatting.................................................................................................................51
7.4 De vroege Parsons: handelingstheorie.......................................................................................51
7.5 Parsons als systeemtheoreticus..................................................................................................53
7.5.1 Parsons as systems theorist (‘The Social System’ (1951))....................................................53
7.5.2 Normatieve integratie..........................................................................................................54
7.6 De kernbegrippen: institutionalisering, internalisering en socialisatie, sociale controle............55
, 7.6.1 sociale controle én internalisering.......................................................................................55
7.6.2 Parsons’ socialisatietheorie: de internalisering van waardepatronen in de moderne
maatschappij................................................................................................................................56
7.6.3 moderne socialisatieproces van parsons.............................................................................56
7.7 Sociale verandering: modernisering als functionele differentiatie en culturele generalisatie....57
7.7.1 voorbeeld 1 van waardengeneralisering : Richard Bellah’s civil religion..............................58
7.7.2 voorbeeld 2 van waardengeneralisering : het morele individualisme en mensenrechten. .58
7.8 Formalisering van normatieve waardepatronen: patroonvariabelen.........................................58
7.8.1 Formalisering van normatieve waardenpatronen : Parsons’ patroonvariabelen.................58
7.9 Een toepassing van Parsons’ theorie: ziekte en gezondheid.......................................................60
7.10 Parsons’ AGIL-schema (lezen – niet kennen)............................................................................60
7.11 Kritiek........................................................................................................................................61
7.11.1 Lewis Coser / Georg Simmel: de positieve functies van het conflict..................................63
7.11.2 conflict als veiligheidsklep.................................................................................................63
7.11.3 groepsniveau: integrerende werking van conflict..............................................................63
7.11.4 macro-niveau: conflict en democratie...............................................................................63
7.11.5 Robert Merton’s epistemologische kritiek op het functionalisme.....................................64
8. niklas luhman (1927-1998)...............................................................................................................66
8.1 algemene situering.....................................................................................................................66
8.2 Werkwijze en theorieopvatting..................................................................................................66
8.3 Algemene systeemtheorie..........................................................................................................67
8.4 Sociale systemen als communicatiesystemen............................................................................67
8.4.1 luhmanns communciatiebegrip...........................................................................................68
8.5 Verhouding psychische en sociale systemen..............................................................................69
8.5.1 Communicatief’ begrijpen en ‘psychisch’ begrijpen............................................................69
8.6 Maatschappijtheorie...................................................................................................................70
8.6.1 types sociale systemen........................................................................................................70
8.6.2 Vormen van maatschappijdifferentiatie..............................................................................70
8.6.3 Functionele differentiatie....................................................................................................71
9. kritische maatschappijtheorie: basiskenmerken..............................................................................74
9.1 kritische maatschappijtheorie: uitgangspunten......................................................................74
9.2 jürgen habermans: 3 kennisbelangen.....................................................................................75
9.3 kritische theorie versus kritische theorie................................................................................77
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evypijnenburg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
