In deze samenvatting gaat het over de Middeleeuwen. Hierbij valt te lezen over onder andere de positie van verschillende bevolkingsgroepen, de manier van besturen, de kerk en de verschillende opstanden.
Week 1 : beeldvorming en periodisering middeleeuwen
Beeldvorming Middeleeuwen
Term “middeleeuwen” bedacht door humanisten donkere tussenperiode tussen humanisten en
klassieke oudheid
Beeldvorming middeleeuwen sterk gekleurd door de eeuwen/gebeurtenissen er na:
- Renaissance negatief
- Nationalisme positief beeld middeleeuwen. Op zoek naar nationaal verleden, eigen staat
legitimeren
- Humanisten negatief, donkere tussentijd die hun scheidde van oudheid. Aandacht voor
foutieve middeleeuwse handschriften teksten naar origineel herstellen
- Protestaten weinig aandacht aan middeleeuwen, meer aandacht voor reformatie
Middeleeuwen werden vaak in scherp contrast geplaatst met de tijd er na eigen identiteit extra
benadrukken.
Beeldvorming middeleeuwen hangt nauw samen met beeldvorming renaissance, immers
renaissance=einde middeleeuwen.
Tijdens renaissance word de eigen tijd gezien als de beste, renaissance heeft de mensheid bevrijd van
de ‘donkere’ middeleeuwen. Verschillen worden extra benadrukt.
- Echter minder verschil dan gedacht, veel overeenkomsten, minder plotselinge
veranderingen, ook waren er meerdere renaissances (Karolingische renaissance)
o Karolingische renaissance = vertalen uit latijn, nadruk op intellect, maakte werk van
humanisten mogelijk, de basis zeg maar
Ook door instelling van leerplicht is het verkeerde beeld extra blijven hangen. Immers, iedereen werd
verplicht foutieve zaken te leren. Zaken werden niet in de juiste context bekeken.
Periodisering van 4e tot 16e eeuw niet heel sterk. Veel veranderingen al langer bezig, ook
tegenwoordig nog. Periodisering is nu eenmaal gangbaar en dus praktisch om aan te houden. Er was
ook wel voldoende verandering om onderscheid te maken tussen de periodes.
Vanaf de 17e eeuw speelt Europa een dominante rol.
- Onderlinge concurrentie veel innovatie om voordeel te behalen op andere europese
staten grote staten meer gericht op behoud van stabiliteit ipv vernieuwing.
- Minder politieke grootmachten / meer autonomie in de steden goede omgeving voor
handelaren en economie nog meer innovatie
Middeleeuwse standenmaatschappij
Geloof in strak geordende maatschappij alle standen waren van elkaar afhankelijk God had een
helder en strak plan voor de aarde. God heeft alles volkomen gemaakt.
Uit je stand treden werd niet getolereerd je ging in tegen Gods bedoeling systeem stort in
Burgerijstand: ontstond uit boeren-kooplieden gericht op handel.
Veel tegenstand verstoring ‘aardse orde’, gestuurd door de duivel met geld als wapen
Dit kwam door hun geld, ze waren onafhankelijk van andere standen.
Theorie standenmaatschappij verzwakte!
Burgers waren individualistisch, onafhankelijk en pasten dus niet in de standenmaatschappij waar
iedereen afhankelijk was van elkaar.
,Week 2: De Adel
Karel de Grote
Beeld dat er enigszins gecentraliseerd bestuur was was er wel, maar lang niet zo sterk als bij
Romeinen.
Munten/geld verloren hun waarde, symbolische waarde als geschenken bij edelen ruilhandel
Karolingen hadden geen belastingstelsel
9e eeuw: koningen in karolingische rijk weinig macht lokale hertogen en graven hadden veel
macht heren onder deze hertogen en graven trokken zich ook niks aan van degene boven hen
veel machtsmisbruik
Banale revolutie:
Banale revolutie = Macht is niet meer geconcentreerd bovenin (koningen ed.) maar versnippert ook
over lagere machthebbers/leenheren.
Verandering van macht gebaseerd op grootgrondbezit (macht gegeven door hogere
bestuurders/koning) naar macht die zelf verkregen was en uitgeoefend zonder toekenning
van bovenaf
Dit kon ontstaan omdat het belang van schrift weg viel in Karolingische tijd wetten en
orders vanuit een centrale machthebber waren lastig te verspreiden met weinig schrift
Bannus = recht om bepaalde zaken naar benden toe af te dwingen (belasting, etc)
Banheren = leenmannen/heren die zaken kunnen afdwingen
Leenheren eigenden zich koninklijke bannus toe en lokale heren gaan op lokaal niveau besturen. De
bannus die ze zich toe-eigenden werd bovendien overerfelijk.
Gevolgen voor gewone bevolking:
- Macht kwam dichtbij (lokale heren) ipv machthebbers op afstand (koning)
- Lokale heren gingen rechtspreken vrije boeren werden onvrij. Ze konden verplichtingen
krijgen die voorheen alleen golden voor onvrijen.
- Meer belastingen, meer herendiensten
- Kans op slechtere behandeling door de lokale banheren.
Kastelen waren verbonden aan deze revolutie: macht beschermen tegen andere lokale heren,
bevolking beter controleren/terroriseren
Eerste kastelen: mottenkasteel toren midden op een berg (motten) met een gracht en
houten omheining. Soms klein dorp er bij.
Geen feodale anarchie uiteindelijk gingen veel banale heren toch band aan met koning/graaf/etc.
Banheerlijkheden verdwenen in de 11 e/12e eeuw door:
, - Geldnood bij aristocraten/stijgende lasten aristocratie.
o Groeiende bevolking erfenissen verdeeld over meer adellijken rijkdom nam af
per adellijke.
o Veel geld geleend aan kerk kerk zag dit als gift verlies land en macht
o Bouw kastelen en onderhoud legers was duur
o Door nieuwe luxegoederen uit Midden-Oosten werd het adellijke leven duur
- Koningshuizen werden weer machtiger inperking banheerlijkheden, centrale belastingen,
sterker leger minder afhankelijk van lokale heren
- Nieuwe ontginningen vroegen om nieuw bestuurssysteem
- Verstedelijking meer vraag landbouwgoederen markt werkte domeinexploitatie tegen
arbeidskracht niet langer schaars, landbouw goederen schaars geen monopolie op
arbeidskracht mogelijk door banheren
Herendiensten omgezet in pachten (geld) slecht voor adel. Pachten waren vastgesteld op een vast
bedrag, inflatie deed de waarde van dit bedrag afnemen in verhouding werd minder betaald.
Ontstaan ridderorde als afzonderlijke sociale groep
- Groeiend belang professioneel leger om feodale oorlogen te winnen meer ridders nodig
- Deze professionalisering liet niet-adellijke personen ridder te worden
- Hoge adel en koningen gingen zich positief identificeren als ridder lieten zich zo afbeelden
- Formele ceremonie nodig om ridder te worden stimuleerde ontstaan als aparte groep.
Vroege middeleeuwen: hogere adel ruiterij
Later: lokaal niveau ruiters van lage komaf in dienst van banheren
Deze twee versmolten steeds meer tot de groep: ridders
Kenmerken riddercultuur:
Christelijk Niet-christelijke
Godsvrucht (vroomheid/devotie) Moed
Bescherming van weerlozen Loyaliteit/trouw aan leenheer
Vrede t.a.v. mede-christenen Kameraadschap
Kruistochten Heraldiek, uiterlijk vertoon
Soldaat van Christus/petrus Toernooien
Hoofsheid / hoofse ideaal
Hoofsheid:
- Gedragscode om spanningen tussen ridders te reguleren opvoeding in het teken van
geweld, geweld onderling moest ingeperkt worden
- Verwerven respectabele plaats aan het hof door eer te vergaren
- Eergevoel als belangrijkste kenmerk
Hoofse liefde: (hoofse lyriek, ridderromans, etc)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zadekeskin. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
