Ziekte bij vissen: een praktische benadering
– Prof. Dr. Katleen Hermans
Inhoud
Basisanatomie en fysiologie
Management
o 2 grootste problemen bij vissen:
Waterkwaliteit
Ectoparasieten
Klinisch onderzoek
Basisanatomie en fysiologie
Verschillend volgens vissoort
Uitwendige anatomie (+ fysiologie)
Lichaam: kop, romp, staart
Verschil kooi en goudvis: kooi heeft ‘baard’
Huid:
o Mucus: beschermend!
Zo min mogelijk beschadiging -> altijd
handschoenen dragen
o Uitwendige laag = levend!
o Schubben: van dermale oorsprong
Bij schubverlies: wonde tot in dermis!
Vinnen
o Gepaard: borstvinnen/buikvinnen
o Niet gepaard: rugvinnen/staartvin
o Moeten mooi recht afgelijnd zijn
o Visrot: is symptoom van bacteriële infectie thv vinnen -> heeft onderliggende oorzaak!
Inwendige anatomie (+ fysiologie)
Spieren:
o Rode spieren:
Goede bloedvoorziening, Mb pigment
Normale zwemmen
Spieren aan basis rugvin of borstvin bv
o Witte spieren:
Slechte bloedvoorziening (tragere opname van medicatie)
‘burst swimming’
o Verschillende lokalisatie! -> implicaties voor IM injecties bij vissen!
(spieren aan basis rugvin/borstvin)
Cardiovasculair stelsel
o Enkelvoudig
o Hart -> kieuw (oxygenatie) -> dorsale aorta -> arteries -> organen/weefsels -> hart
o Hart: 1 atrium, 1 ventrikel
o Lymfatisch stelsel:
Goed ontwikkeld
Geen lymfeknopen
Ademhalingsstelsel
o Vier kieuwbogen beiderzijds bedekt door kieuwdeksel (operculum)
o Kieuwen: zuurstofopname, ammoniak excretie, ionen opname (osmoregulatie)
o Zoetwatervis is hyperosmotisch tov omgeving! Osmotisch evenwicht is belangrijk anders trekt
hij water aan en gaat hij opzwellen (ascites); bv als er iets mis is met de kieuwen.
, Spijsverteringsstelsel
o Maag: afwezig bij karpers en larvae van vissen
o Caeca pylorica: bij zalmachtigen
o Darm: morfologisch geen verschil dunne/dikke darm
o Variatie tussen vissoorten!
Karper heeft bv geen maag
o Lever:
Craniaal gelegen
Portaal systeem
Kleurverschillen
Galblaas
o Zwemblaas: hierdoor kan vis stijgen en dalen in water
(meer of minder lucht in zwemblaas)
Zwemblaasprobleem: vis gaat bv op z’n kop
zwemmen
Bloedvormend weefsel
o Geen beenmerg
o Bloedvorming gebeurt thv nier en milt
o Rode bloedcellen: gekernd
o Witte bloedcellen:
Vnl lymfocyten
Weinig neutrofielen
Basofielen en eosinofielen: zz
Osmoregulatie
o Zoetwatervis – opname water uit omgeving
Moet dus continu water naar buiten pompen
o Remediëring:
Minder drinken
Nier produceert sterk verdunde urine
Kieuwen nemen actief ionen op
o Bij nier- en/of kieuwproblemen: opzwellen!! (rechter foto)
Schubben gaan wat rechtop staan
Diagnose: punctie doen om buikvochtstaal te nemen
Stikstofwisseling
o Eindproduct: ammoniak = toxisch
In kleine vijver gaat dit opstapelen en kan dit voor
problemen zorgen
o Vooral kieuwen excreteren ammoniak (NIET NIEREN)
Nieren (foto)
o Dorsaal, tegen dak buikholte
Craniaal (kopnier): bloedvorming
Caudaal: excretie
Praktische toepassing: Leeftijdsbepaling
Door middel van jaarringen:
o Oorstenen
o Schubben
o Beenderen
o Wervels
Maar: subjectief, interfererende zaken
Management vijvers en aquaria
Vijvers
Aanleg:
o Ligging: gedeeltelijk in de schaduw; niet onder hangende boom of struik (gaat rotten in water
-> stijging ammoniak)
, o Zorg voor een goede doorstroming -> zodat voldoende zuurstof
o Afmetingen: minimaal 90 cm diep
Onderste laag blijft dan ongeveer 4 graden in de winter (vissen kunnen zo dus winter
overleven)
o Filtratie: 3 types
Mechanische filtratie; bv watte, borstels
Algen, bladeren, vuil verwijderen
Chemische filtratie; bv actieve kool, zeoliet
Chemische stoffen uit water halen
Zeoliet: steen die specifiek ammoniak gaat capteren
Biologische filtratie!!; door levende bacteriën (nitrosomonas en nitrobacter) die
groeien op bv pijpjes, fijne mousse (groot oppervlak waar die bacteriën aan hechten)
Ammoniak omzetten tot nitriet (nitrosomonas) en vervolgens tot nitraat
(nitrobacter) -> meststof voor planten, algen en anaerobe bacteriën
o Stikstofcyclus! EXAMENVRAAG
Ammoniak is schadelijk voor kieuwen
en huid als in hoge mate aanwezig
Pomp: capaciteit!
o Te veel vissen -> te hoge ammoniak productie
op een beperkt volume water.
o Regel: vis van 40cm heb je 1000L water nodig
o Rekening meehouden dat jonge vissen nog
groeien!
Planten: tegen algen/ stabilisatie water kwaliteit
/zuurstofvoorziening
Vissen: soort/stockeringsdensiteit
Voederen: alles moet op binnen 3 minuten
Hoe hoger metabolisme, hoe meer voer nodig
o In de winter vissen geen eten geven
o Wanneer water <12°C niet meer voederen
Anders eten ze het niet op en gaat het rotten en krijg je ammoniak stijging. Of ze eten
het wel op maar kunnen het niet verteren en begint het te
gisten in de darm en worden ze daar ziek van
Aquaria
Plaats: niet in direct zonlicht/ niet bij CV
Temperatuur niet plots veranderen. Schommelingen vermijden!
Grootte: hoe groter, hoe beter (hoe minder schommelingen)
Nieuwe vissen toevoegen: Zak in water hangen zodat temperatuur geleidelijk overeen gaat komen.
Daarna via gat in zak een beetje aquariumwater in zak zodat waterkwaliteit geleidelijk mengt. Niet zak
plots leegkieperen in aquarium want te groot verschil in temperatuur en/of waterkwaliteit. In zak zit
wrs veel meer ammoniak.
Waterkwaliteit
Van cruciaal belang
Altijd controleren! Testkitjes
Zuurstofgehalte
o Koudwatervissen: minimaal 6 mg/L
o Warmwatervissen: minimaal 4 mg/L
o Meten mbv
Zuurstofmeter (duur)
Gedrag vissen (happen naar zuurstof ofzo); kan ook door kieuwproblemen
Vis met kieuwproblemen: zuurstoftekort ook al zit er wel genoeg zuurstof in
het water
o Correlatie watertemperatuur!
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dgkstudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.