Overige vakken blok 4
Casus Gestuurd Onderwijs
Gezonde school: Gezonde School is een programma dat scholen helpt om te werken aan een
gezonde leefstijl. Volgens een stappenplan werkt u aan verschillende thema's, met inzet van een
Gezonde School-coördinator binnen de school en een externe adviseur van de GGD Gemeentelijke
gezondheidsdienst. Zo zorgt u ervoor dat een gezonde leefstijl dagelijkse praktijk wordt.
ICF: international classification of functioning
Het ICF model geeft weer hoe mensen omgaan met hun gezondheid en neemt het
gezondheidsprobleem van de patiënt of patiëntengroep als uitgangspunt. De gezondheid word
bekeken vanuit het biopsychosociaal model en de mens word gezien als een holistische eenheid. De
biopsychosociale factoren staan hier in relatie met fysieke en maatschappelijke omgevingsfactoren.
Opgedeeld in 3 delen:
- Functies
- Activiteiten
- Participatie
Dit behoort bij een anatomisch iets dus een aandoening/ziekte/medische verrichting
Hierbij horen dan ook de persoonlijke en externe factoren
Het model maakt het mogelijk het dagelijks functioneren van de patiënt te beschouwen in relatie tot
zijn gezondheidsprobleem.
Uitgaande van de ICF is het uitgangspunt van de verpleegkundige zorg het aanpassingsvermogen van
de patiënt, dus zijn vermogen om de regie te voeren over zijn eigen gezondheid en zijn
zelfmanagement te optimaliseren binnen de gegeven kaders van stoornissen, beperkingen of
participatieproblemen.
Het doel van de ICF is het ‘meewegen; van stoornissen, beperkingen of participatieproblemen bij het
in kaart brengen van gezondheidsproblemen.
ICD: International Classification of Diseases dit biedt informatie over gezondheid, ziekte en sterfte.
Gezondheidsindicatoren: geven aan welke gezondheidsproblemen veelvuldig voorkomen en welke
gezondheidsproblemen leiden tot hoge sterfte of veel ziekten. Aan de hand van deze indicatoren kan
je gezondheid inzichtelijk maken.
Epidemiologie richt zich op het voorkomen van gezondheidsproblemen en op de samenhang tussen
gezondheidsproblemen en het voorkomen van aan het gezondheidsprobleem gerelateerde
verschijnselen.
Gezondheidsdeterminanten van Lalonde
De endogene, persoonsgebonden Gezondheidsdermitant:
betreft de factoren die zich in het menselijk lichaam afspelen en die van invloed zijn op de
gezondheid. Deze dermitant word vaak onderverdeeld in
genetische factoren: dingen die tijdens de zwangerschap fout gaan of genetische aanleg spelen een
rol.
verworven eigenschappen: iets wat je ontwikkelt gedurende je leven waar je geen invloed op hebt
zoals hoog cholesterol of diabetes
1
,beide onderdelen worden ook wel aangeduid door de termen persoonsgebonden factoren, intern
milieu of human biology, dingen die tijdens de zwangerschap fout gaan of genetische aanleg spelen
ook een rol in deze determinant.
- Subdeterminanten: genetische factoren, verworven eigenschappen.
leefstijl en gedrag:
geeft de invloed weer die het gedrag van mensen heeft op het ontstaan van of verergeren van
gezondheidsproblemen. Hierbij gaat het om iemands beweegredenen om zich op een bepaalde
manier te gedragen als om het werkelijke gedrag. Deze dermitant word ook wel lifestyle genoemd
- Subdeterminanten: voedingsgedrag, alcohol- en drugsgebruik, gezondheidsvaardigheden,
rookgedrag, bewegingsgedrag, seksueel gedrag
Extern milieu determinant fysieke omgeving:
kan worden onderverdeeld in fysieke en maatschappelijke omgeving, dit worden ook wel exogene
Gezondheidsdermitanten genoemd.
De fysieke omgeving betreft factoren buiten het menselijk lichaam die van invloed zijn op de
gezondheid en het ontstaan of verergeren van gezondheidsproblemen. Voor mensen zelf is de
fysieke omgeving en de invloed hiervan op hun gezondheid moeilijk beheersbaar. Fysieke omgeving
word ook wel physical enviroment genoemd.
- Subdeterminanten: fysische, chemische en biotische factoren
Extern milieu determinant maatschappelijke omgeving:
geeft plaats van mensen weer binnen de maatschappij. Deze heeft invloed op de gezondheid en het
gevoel van welbevinden van mensen. Maatschappelijke omgeving word ook wel aangegeven met
social enviroment
- Subdeterminanten: invloed van werk, school, SES en sociale omgeving op de gezondheid
Medische zorg & preventie:
hierbij gaat het om allerlei gezondheidsvoorzieningen. Deze kunnen zowel curatief als preventief
worden ingezet in de zorg voor gezondheid en het voorkomen of verergeren van
gezondheidsproblemen. Medische zorg & preventie word ook wel health care organisation genoemd
- Subdeterminanten: positief: daling sterfte, grotere kwaliteit van leven, vroegtijdige zorg en
behandeling negatief: resistentie tegen antibiotica, ziekenhuisinfecties en bijwerkingen van
geneesmiddelen
Zelfmanagement: fundament van elke (verpleegkundige) interventie om de controle van patiënten
over hun gezondheidssituatie en welbevinden te bevorderen en hiertoe gerichte zelfmanagement
support te ontvangen bij het omgaan met symptomen, medicatie, bijwerkingen, monitoren en
hanteren van gezondheidssituaties, omgaan met negatieve emoties en regisseren van het eigen
behandelproces. Dit vraagt corrigerend gedrag van de patiënt.
De gedragingen die samen hangen met zelfmanagement zijn:
- Aanpassen van gedrag
- Omgaan met medicatie
- Het monitoren van de gezondheid en beslissingen nemen op basis van de monitoring
- Omgaan met negatieve emoties een ondanks gezondheidssituaties toch de maatschappelijke
en sociale rollen blijven vervullen
- Zijn eigen zorgbehandelingsproces blijven regisseren.
2
,Bij bepaalde ziektes/ aandoeningen is zelfmanagement gericht op symptoommanagement zoals het
monitoren van de bloedglucose
Stepped care: hierbij word de benadering van zelfmanagement ingedeeld op de ernst van het
gezondheidsprobleem en de complexiteit van zorg en behandeling
Belemmeringen in zelfmanagement waar tegen aan kan worden gelopen:
- Informatievoorzieningen
- Communicatie tussen verpleegkundige en patiënt (non-verbaal gedrag, privacy, taalgebruik
en mate van ervaren controle)
Meespelende factoren zijn: het uitwisselen van informatie, participatie, het nemen van beslissingen
en het omgaan met negatieve kanten van gezondheidsadviezen.
Een belemmerde informatievoorziening speelt dus een rol in de mate van goede zelfmanagement.
Het afstemmen van een duidelijke agenda voor een gesprek zorgt er voor de zowel de patiënt als de
verpleegkundige weet waar ze aan toe is.
Bij het maken van een beslissing kan een patiënt gedemotiveerd raken en zo niet naar het lange
termijn doel kunnen toewerken, de patiënt kan op verschillende manieren reageren:
- Het gezondheidsadvies totaal negeren
- De verpleegkundige de indruk geven dat hij heeft besloten (gedeeltelijk) mee te gaan in het
gezondheidsadvies maar vervolgens dit niet te doen
- Een passieve houding aannemen en het gezondheidsadvies aan te nemen zonder verdere
vragen te stellen
- De voor- en nadelen tegen elkaar opwegen en op basis hiervan besluiten de leefregels niet
op te volgen, soms word er hierbij gevraagd om een second opinion
- Het gezondheidsadvies als zo bedreigend of onmogelijk ervaren dat het advies averechts
gaat werken
Patiëntenvoorlichtingsmodel:
Stadium 1: wanhoop en ontkenning & voorbereiding op zelfmanagement. In deze fase is vaak
behoefte aan persoonlijke relevante informatie
Stadium 2: loslaten van ontkenning & balans opmaken of zelfmanagement de zorgonafhankelijkheid
vergroot. In deze fase worden vaak voor- en nadelen afgewogen en hierbij helpt de verpleegkundige
persoonlijke kracht terug te vinden om het leven weer op te pakken
Stadium 3: verlichting en herstel & besluitvoering met betrekking tot zelfmanagement, aanleren van
zelfmanagement. Deze fase kan zeer langdurig zijn, dit is een voorlichtingsproces gericht op
besluitvorming
Stadium 4: aanpassingen & zelfmanagement en zelfmanagement ondersteunende maatregelen,
preventie en terugval. Deze fase is gericht op aanpassing, het nemen van beslissingen en
identiteitsverandering
Stadium 5: verergering & de behoefte aan (ondersteuning van het) zelfmanagement. Deze fase
breekt aan wanneer het gezondheidsprobleem verergert
Door de technologie van tegenwoordig is er steeds meer mogelijk op gebied van zorg, zo word er
steeds meer gebruik gemaakt van zorg op afstand, of monitoring op afstand voorbeelden zijn:
- Telemedicine: het op afstand bewaken en begeleiden van zorgvragers met specifieke
aandoeningen
- Domotica: deze vergemakkelijken het woongemak en -comfort zoals een stofzuigrobot
- Autonome monitoring: deze bestaat uit technologie die zelfstandig een zorgvrager monitort,
zoals sensoren die afwijkende patronen kunnen herkennen
3
, - E-health: verzamelnaam voor onder meer zorg op afstand, telemonitoring, e-consult, EPD,
online inzage en scherm of beeldzorg
- Robotica: inzet van robots in de zorg
- Scherm/beeld zorg
Ook kunnen verschillende verpleegkundige handelingen worden uitgevoerd via beeldzorg, dit kost
heel veel reistijd
Behandeling van een angststoornis:
- Cognitieve gedragstherapie: samenvoeging tussen cognitieve therapie en gedragstherapie.
De cognitieve therapie richt zich op het onderzoeken van het gedachtepatroon en de invloed
van deze gedachte op het gevoelsleven. Gedragstherapie richt zich op het veranderen van
probleemgedrag de belangrijkste onderdelen zijn exposure en responspreventie.
- Gedragstherapeutische relatie: verpleegkundige en patiënt gaan een verbond aan gericht op
een probleem, het is dus een probleemgerichte aanpak. De verpleegkundige maakt gebruik
van behandelmethoden waarbij de patiënt cognities, emoties en gedrag kan wijzigen.
Behandeling en begeleiding OCD
- Exposure en responspreventie: hierbij word eerst psycho-educatie gegeven over de stoornis,
de dwangklachten en handelingen worden uitgevraagd. Na het bewustmaken van de
bepaalde dwang handelingen word iemand eigenlijk blootgesteld aan een bepaald iets waar
ze bang voor zijn maar vervolgens mogen ze niet de dwanghandling toepassen
- Gedragsexperiment: dit is een combinatie van cognitieve gedragstherapie en exposure. Hier
word in een werkelijke situatie getoetst of de angstige cognitie uitkomt
- Taakconcentratie: hierbij word de patiënt geleerd om de naar binnen gerichte aandacht naar
buiten te richten, het idee is dat de patiënt zijn aandacht richt op zijn taak en niet op de
eigen lichamelijk gedachten en sensaties.
- Ontspanningsoefeningen: bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen of bewustwording van
spanning
- Gedachteschema: dit helpt om gedachtes en gevoelens na een gebeurtenis uit elkaar te
halen
- Huisbezoek en betrekken van de sociale omgeving
- Terugvalpreventieplan en signaleringsplan
- Psycho-educatie
Het gedachteschema word ook wel het G-schema genoemd:
1. Gebeurtenis: met wie, waar en wat gebeurde er
2. Gedachten: wat dacht ik of zei ik tegen mezelf
3. Gevoel: wat voelde ik welke emoties kwamen er op
4. Gedrag: wat deed ik wat was mijn reactie
5. Gevolg: wat was het gevolg van mijn reactie of wat ik deed.
Eetstoornissen gaan vaak samen met andere psychische stoornissen zoals angststoornissen,
depressie of stemmingsstoornissen.
Behandeling van eetstoornissen:
- Motivatie
Hierbij hoort de motivatiecirkel: voorbeschouwing- beschouwing- beslissing- actieve verandering-
gedragsbehoud- terugval
4
